Бірінші ретті гиперальдостеронизм (альдостерома немесе Конн синдромы).
Гиперальдостеронизм деген атау альдостеронның көп өндірілуін көрсетеді. Бірінші және екінші ретті гиперальдостеронизмді ажыратады. Бірінші ретті гиперальдостеронизмде альдостеронды көп өндіру керек стимул бүйрек безінің өзінен болады. Екінші ретті гиперальдостеронизмдегі альдостеронды көп өндіру стимулы бүйрек безінен тыс орналасады, ондай стимул жүрек әлсіздігінде, бауыр циррозында, нефроз синдромында, ренальдық гипертензияларда болады.
Барлық АГ ішінде бірінші ретті гиперальдостеронизм үлесіне 0,5% тиеді.
Альдостеронның әсерінен бүйректердің дистальды өзекшелерінде натрий, хлор, су реабсорбциясы, калий мен сутегінің экскрециясы күшейеді. Натрий мен судың организмде көбеюі өте тез мерзімде «бүйректің альдостерон әсерінен шығып кету» феноменін тудырады. Бұл жағдайда альдостеронның дистальдық өзекшелер деңгейіндегі әсері сақталған да, натрий мен судың проксимальды өзекшелердегі реабсорбциясы азайған. Бірінші ретті гиперальдостеронизмде организмдегі натрийдың орташа деңгейінің фонында ісінудің болмауы мен байқамды гипокалиемияның байқалуы осы әсермен түсіндіріледі. Сутегі экскрециясының көбеюі метаболизмдік алкалоз тудырады.
Бірінші ретті гиперальдостеронизмдегі артериялық қан қысымының көтерілуі тамырлардың салалы бұлшық етінде натрийдың көбейіп, жалпы шеткі тамыр кедергісін күшейтетінімен байланысты. Айналымдағы қан массасының көбеюінің де маңызы бар.
Аурудың клиникасы АГ және гипокалиемияға байланысты болады. Жүрек-тамыр, нервті – бұлшық ет және бүйрек синдромдарын ажыратады.
Жүрек-тамыр синдромы АГ мен гипокалиемияға байланысты бой көрсетеді. АҚҚ орташа деңгейде көтеріледі, АГ көбіне диастолалық болып келеді. ЭКГ-да сол жақ қарынша гипертрофиясының белгілері мен электролиттік өзгерістерге, ең алдымен гипокалиемияға тән белгілер болады.
Нерв – бұлшық ет жүйесі жағынан болатын өзгерістер гипокалиемиямен байланысты және бұлшық ет әлсіздігі түрінде көрініс береді. Бұлшық ет әлсіздігінің дәрежесі әр түрлі (қатты шаршау мен псевдопараличтік күй аралығында) болып келеді. Парестезиялар байқалады.
Гипокалиемия калиопениялық нефропатия күйін тудырады, оның нәтижесінде протеинурия, бүйректің концентрациялау қызметінің төмендеуі, полиурия және полидипсия көрініс береді.
Аурудың диагнозын оның клиникалық белгілеріне және гипокалиемия, гипонатриемия, метаболизмдік алкалоз, қан плазмасында және несепте альдостеронның көбеюіне, плазмада рениннің азаюына қарап қояды.
Гипокалиемия болмаған жағдайда гипотиазид сынамасын жасайды: науқас адамға гипотиазидтың 100 мг күн сайын 4-7 күйін бойы береді. Гипотиазид гипокалиемияның пайда болуына түрткі болады.
Екінші сынама альдостеронның антагонистерін қолдануға негізделген: верошпиронның 100 мг тәулік сайын 4-5 апта бойы қабылдау. Бірінші гиперальдостеронизмде ауру адамның көпшілігінде диастолалық АҚҚ кем дегенде с.б. 20 мм азаяды.
Диагноз қоюдың келесі сатысында бірінші ретті гиперальдостеронизмнің түрлерін анықтайды.
Емі. Бірінші ретті гиперальдостеронизмді емдеу оның түріне қарай іске асырылады. Аденома мен түйінді гиперплазияда таңдамалы ем ретінде хирургиялық ем қолданылады. Бүйректердің жайылмалы гиперплазиясында операция тиімді емес. Бұл жағдайда альдостерон антагонисімен қоса кез-келген антигипертензивтік дәрі қолданылады. АҚҚ мақсатты деңгейі – с.б. 140/90 мм төмен деңгей.