Мезгіл бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем.
Мезгіл бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем.
Бағыныңқыдағы оқиға, іс-әрекет басыңқыдағы оқиға, іс-әрекеттің орындалғанынан немесе орындалу уақытын, мезгілін білдіретін сабақтастың түрін мезгіл бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем дейміз.
Мысалы: Сабақ аяқтала бергенде, атасы да есіктен кірді.
Мезгіл бағыныңқылы сабақтастың жасалу жолдары
1.Есімше арқылы:
Мысалы : Балнұр орнынан тұра бергенде,бала да кітабынажармасты.
а) Бағыныңқы баяндауыштан кейін кейде –ақ, ғана демеулік шылауларытіркеседі:
Мысалы : Нұржан аузын аша бергенде –ақ, інісі ойыншығын тастады.
ә) Есімшенің-ар, -ер, -р жұрнағына жатыс септік жалғауы жалғанады: Мысалы : Меруерт қалаға аттанарда, анасы көп уайымдаған.
б) Атау септіктегі есімшелерге кезде, шақта, соң, сайын сөздері тіркеседі:
Мысалы : Түн шымылдығы жабылған сайын,балалар қорқа бастады.
в) Барыс септіктегі есімше дейін, шейін демеуліктермен бірге жұмсалады: Мысалы : Ауыл ұйқыға жатқанға дейін,тойдың абыр-сабыры басылмады.
г) Шығыс септік және кейін, бері, былай сөздерінің қатысуыменжасалады: Мысалы : Жанат келгенімен, бұдан кейін Дулат хабарласпады.
2. Көсемше арқылы:
а) -а, -е, -й жұрнақтары:
Мысалы : Микрофон дауысы шыға бере, отырғандартынышталды.
ә) -қалы, келі,- ғалы, -гелі жұрнақтары:
Мысалы : Нұржан осы әңгімені қозғағалыбері, жолдасы да қызыға тыңдайтын болды.
б) -ып, -іп, -п жұрнақтары:
Мысалы : Бір уақытта олардың дауыстары да естіліп,иағасының шапаны көзіне оттай басылды.
3.Шартты рай арқылы:
Мысалы : Оспан артына қараса,көш те жақындап қалғанекен.