Салалас құрмалас сөйлем және оның түрлері. Жалғаулықты құрмалас сөйлем.

Дата: 2025-05-25; Просмотры: 5
Оценка:
0.00 из 5.00 — оценок
Скачиваний: 0

 

 

Салалас құрмалас сөйлемнің алты түрі бар.

  № Салаластың Түрлері Жалғаулық шылаулары Жалғаулық шылаулар арқылы байланысуы Интонация не орын тәртібі арқылы байланысуы
1 Ыңғайлас салалас да, де,та,те, және, әрі Қыркүйек айы келіп жетті де, балаларға сабақ басталды. Қыркүйек айы келіп жетті, балаларға сабақ басталды
2 Қарсылықты салалас бірақ, алайда, сонда да, дегенмен Ән тоқтады, бірақ гитара сазы үзілмеді. Бас болмақ –оңай, Басқармақ - қиын.
3 Себеп-салдар салалас себебі, өйткені, сол себепті, сондықтан Ол бүгін ерте тұрды, себебі жол жүреді. Ол қатты шөлдеді, ыстық күн өтіп барады.
4 Түсіндірмелі салалас Сілтеу есімдіктері: мынау, сол, осы Сүйікті ақындарым осы- Абай, Махамбет, Мұқағали Ол баласына екі нәрсені үнемі кеңес етеді: адалдық және еңбек.
5 Талғаулықты салалас Не,немесе, не болмаса, я, яки, я болмаса Бүгін театрда не спектакль болады, не концерт болады -
6 Кезектес салалас Бірде, біресе, кейде Театрда кейде спектакль болады, кейде концерт болады -

 

Құрамындағы жай сөйлемдердің алғашқысы баяндауышы жағынан тиянақты тұлғада аяқталатын, өзара тең дәрежеде байланысатын құрмаластың түрін салалас құрмалас сөйлем дейміз.

 

Мысалы : Өзі балаларға әңгіме айтады, жолдастары тамақ әзірлейді.Бас болмақ – оңай,басқармақ - қиын. Ол қатты шөлдеді, ыстық күн өтіп барады. Ол баласына үнемі кеңес етеді: адалдық және еңбек.

Салалас құрмалас сөйлемнің синтаксистік компоненттері іс-әрекеттің жалғастығын білдіреді. Мұндай мағыналық берілуіне да, де, және, әрі жалғаулықтары қызмет атқарады.

Мысалы: Оның ойын достары қостады, әрі туыстары да осылай шешті.