4. Сыртқы секреция бездеріне қандай бездер жатады?
5. Ішкі секреция бездеріне қандай бездер жатады?
6. Сөйлем мүшесі дегеніміз не?
7. Сөйлем мүшелеріне нелер жатады?
Сабақтың қорытындысы:
Оқытушы сабақты толығымен жүйелейді, әрбір оқушының жұмысын бағалай отырып, олардың жетістігі мен кемшіліктерін ескереді. Олардың сабақты меңгергенін сұрақ-жауап арқылы анықтайды.
Оқытушы төмендегідей критерийлер бойынша оқушылардың жасалған жұмыстарына баға қояды:
· Өткен тақырып бойынша бағалау;
· Жақсы жауаптарды ескеру;
· Жаңа тақырып бойынша білімдерін бекіту және қорытындылау;
· Тақырып бойынша жаттығулардың орындалуын тексеру;
· Қорытынды баға қою
Үйге тапсырма беру: Сөйлем мүшелерінің жасалу жолдарын,ережесін айту. «Сыртқы және ішкі секреция бездері» мәтінінен түсінгенін әңгімелеу. Мәтінді аудару,жаңа сөздерді жаттау.
Сөйлем мүшелері.
Сөйлем мүшелері - сөйлем құрауға қатысқан толық мағыналы сөздер.
Сөйлем мүшесі болу үшін:
1.толық мағыналы сөз болуы керек;
2.сөйлемдегі басқа сөзбен байланысып тұру керек;
3.белгілі бір сұраққа жауап беруі керек.
Сөйлем мүшелері тұрлаулы (бастауыш, баяндауыш) және тұрлаусыз мүшелер (анықтауыш, толықтауыш, пысықтауыш) болып екіге бөлінеді.
Түрлері:
№ | Сөйлем мүшесі | Сұрақтары |
1 | Сөйлемде айтылған ойдың иесі болатын мүшені бастауыш (подлежащие) деп атайды. | Кім? Не? Кімдер? Нелер? Кімім? Нем? Кімің? Нең? Кімі? Мысалы: Құрмаш (кім?) бұл сөзге көнбеді. Жолдасым (кімім?) институтта оқиды. |
2 | Сөйлемде тиянақты тұратын мүшені баяндауыш (сказуемое) деп атайды. | Не істеді? Қайтпек? Не болды? Қалай? Қандай? Кімдікі? Нешеде? Мысалы: Енді Кәкітайға разылық жүзбен сөйледі. Тәкежан ұлына қарсы шауып шықты. |
3 | Сөйлемде басқа мүшелердің сын-сипатын анықтап тұратын тұрлаусыз мүшені анықтауыш (определение) дейміз. | Қандай? Қай? Кімнің? Ненің? Қанша? Неше? Мысалы: Бұл қалада білімді, мәдениетті, ақылды азаматтар көп тұрады. Менің ағам университеттің төртінші курсында оқиды. |
4 | Сөйлемдегі ойды толықтырып тұратын тұрлаусыз мүшені толықтауыш(дополнение) дейміз. | Кімге? Неге? Кімді? Нені? Кімнен? Неден? Кімде? Неде? Кіммен? Немен? Мысалы: Қала Раушанға жат. Мәрия Бәкенді де үйіне алып жүрді. |
5 | Сөйлемде іс-қимылдың түрлі белгісін (мекенін, мезгілін т.б.) анықтайтын тұрлаусыз мүшені пысықтауыш (обстоятельства) дейміз. | Қашан? Қалай? Неге? Не себепті? Қайда? Қайдан? Не мақсатпен? Не үшін? Неліктен? Қайтіп? Мысалы: Ақтардың бір қосын әскері Танабайдың аулына қарай бөлек шығып келе жатты. Қыс түсе менің жұмысым екі есе көбейді. Бір Демежан үшін мен өзімді құрбандыққа шалуға әзірмін. |