Болымсыздық және белгісіздік есімдіктері

Болымсыздық еісмдіктерінің сөз табы қатысы түрліше болып келеді.Зат есім орнына қолданылатын болымсыздық еісмдіктері мыналар:ешкім, ештеңе, ешнәрсе, ешқасысы, дәнеңе. Зат есім орнына қолданылатын болымсыздық есімдіктері зат есім сияқты түрленеді:септеледі,тәуелденеді,кейде көптік жалғауын қабылдайды,бірақ жіктелмейді. Біреу, кейбіреу, қайсыбіреу, әркім, әлдене, кімде-кім, бірдеме, әрне,әлдекім,бірдеме тәрізді бегісіздік есімдіктері зат есім орнына жұмсалады.Олар көптік,тәуелдік,септік жалғауларында жұмсалып,сөйлемде атау септікте тұрып бастауыш,барыс,табыс, жатыс,шығыс,көмектес септіктерде тұрып толықтауыш, ілік септікте тұрып анықтауыш қызметтерін атқарады.

Қазақ елінің төл белгісінің бірі - ұлттық валюта

Егемен еліміздің тәуелсіздігінің төл белгілерінің бірі – ұлттық валюта – теңге. Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы – теңге еліміздің барлық аумағына 1993 жылғы 15 қарашадан бастап айналысқа енгізілді. Ал 1993 жылғы 18 қарашадан бастап ұлттық валюта – теңге Қазақстан Республикасының аумағындағы жалғыз заңды төлем құралы болды. Ұлттық валютаның “теңге” атауы орта ғасыр тарихынан алынған болатын, ол кезде Қыпшақтар жерінде “таңға”(теңге) деп аталатын монеталар айналыста жүрген.

Ұлттық валюта монеталарын әзірлейтін Қазақстанның теңге сарайында басылып шыға бастаған ақшамыз ерекше және тарихи дерек көзіне айналды.

Мемлекеттің тарихи оқиғаларын, мәдени ескерткіштерді, көрнекті қайраткерлерді есте қалдыру, мерейтой күндерін, мәдениет пен спорттағы жетістіктерді атап өту үшін әр түрлі металл ақшалар шығарылуда. Мұның кейбіреулерін мысалға алсақ: Абай Құнанбайұлының 150 эылдығы құрметіне арналған ескерткіш күміс ақшалар басылып шығарылғанын айтуға болады, онда ұлы Абайдың көрнекті әдеби мұраларын бүкіл әлемге таныстыру мақсатында оның шығармаларына қатысты “Ана”, “Медіресе”, “Махаббат”, “Көш”, “Бүркіт” атты бес күміс ақша жарыққа шықты. “Қазақстанның петроглифтері” сериясында біздің заманымызға ғасырлар қойнауынан жеткен жартастағы бейнелерге арналған “Көк тәңірі”, “Ұмай”, “Түркі әскері” деп аталатын күміс ақшалар шықты.

“Қазақстанның қызыл кітабы” сериясында “Барыс”, “Сайғақ”, “Арқар” атты Қазақстанда сирек кездесетін және жойылып бара жатқан жануарларға арналған күміс ақшалар шықты.

“Қолданбалы қол өнері” сериясында “Нарқобыз”, “Домбыра”, “Аса таяқ” сияқты қазақтың ежелгі ұлттық аспаптарын насихаттаушы, олардың қасиеттерін бүкіл әлемге танымал ететін күміс ақшалар жарық көрді.

“Архитектуралық және тарихи ескерткіштер” сериясында Түркістан қаласының 1500 жылдығына арналған номиналы 500 теңгелік, “proof” сапасымен мерейтойлық алтын монеталар, номиналы 100 теңгелік, “proof” сапасымен мерейтойлық күміс монеталар айналысқа шығарылды. Мұнда Қазақстанның ең көне қалаларының бірі Түркістан қаласы, онда өмір сүрген атақты ойшыл – Қожа Ахмет Яссауидің кесенесі бейнеленген. Сонымен қатар “Бабажи-Хатун кесенесі ”, “Айша-бибі кесенесі” бейнеленген ескерткіш күміс монеталары шығарылды.

 

Ұлттық валюта-национальная валюта

Заңды төлем құралы-законное плптежное средство

Күміс ақшалар-серебрянные деньги

Сапа-качест во

Айналыс-оборот

Қызыл кітап-красная книга

1-жаттығу

Сөйлемді көшіріп жазып, жақша ішіндегі еш сөзін тиісті жеріне өзінен кейінгі сөзбен біріктіріп, тиісті емес жерінде бөлек жазыңдар.

1. Бірақ Көксерек әлі күнге (еш) бір уақытта қыңқ етіп, ауырсынған дыбысын шығарған жоқ.

2. Тыңдамаса (еш) адам, өз жүрегім толғансын.

3. Жүз жасап, жүз жыл көрген бұл Жамбылды, (еш) қайда кетпе, -деді Катя.

4. Сенен басқа (еш) жерден таба алмадым орнымды.

2-жаттығу

Ештеңе, ешбір, ешқайсысы, ешқайда деген болымсыздық есімдіктерін қатыстырып сөйлем құраңдар.

3-жаттығу