Дьарык тиэмэтэ: «Дойдуһа дьон холобурдара»
«Дьоһуннааҕы кэпсэтии»: I-IV кылаас үөрэнээччилэригэр аналлаах
Дьарык тиэмэтэ: «Дойдуһа дьон холобурдара»
Ыытыллар кэмэ: Балаҕан ыйын 18 күнэ, 2023 сыл.
Сыала-соруга: Төрөөбүт дойдуга бэриниилээх, дойдунаат киһи буолуу, билэр-көрөр дьоҕуру сайыннарыы.
Үөрэтэр сыаннаһа. Ытык өйдөбүл: Олох, билии-көрүү, дойдуһа өйдөбүлүн тиэрдии.
Ыытыллар бириэмэтэ: 30 мүнүүтэ.
Дьарык хаамыыта: Кэпсэтии, мультимедийнэй матырыйаалларга олоҕуран бииргэ үлэлээһин.
Дьарыкка туттуллар: А4 кумааҕы, кыптыый, килиэй.
Дьарык тутулун сценарийа
I чааһа. БИЛСИҺИИ
Ханнык тиэмэҕэ кэпсэтии барарын билсиһии.
(5 мүн.)
(Слайд көстөр)
« Д ойдуһа дьон холобурдара»
УЧУУТАЛ: Оҕолоор, Россия историятыттан Зоя Космодемьянская диэн кимин билэҕит дуо?
(Оҕолор эппиэттииллэр)
УЧУУТАЛ: Ханнык баҕар кэм бэйэтэ туста геройдаах. Зоя Космодемьянская – кыыс аймахтан бастакы Сэбиэскэй Сойуус геройа буолар. Өлбүтүн кэннэ наҕараадаламмыта. Кини 1923 с. балаҕан ыйын 13 күнүгэр Тамбовскай уобалас Осино-Гай диэн сэлиэнньэтигэр төрөөбүтэ. Аҕата Анатолий Петрович библиотека сэбиэдиссэйинэн, ийэтэ Любовь Тимофеевна учууталынан үлэлээбиттэр. 1941 сыллаахха, онус кылааһы бүтэрэн иһэн, Аҕа дойду Улуу сэриитигэр бэйэтэ тылланан барбыта.
Сэтинньи 28 күнүгэр Зоя Космодемьянская хорсун быһыыны оҥорбута. Өстөөхтөргө кини бэриммэтэҕэ, норуотун-дойдутун таҥнарбатаҕа. Бэйэтин «Таня» диэн ааттаммыта. Сэтинньи 29 күнүгэр кинини суох гыммыттара. Ол кэмҥэ кини 18 эрэ саастаах этэ. Билигин кини туһунан видеоролик көрүөххэйиҥ.
(Оҕолор видеоролик көрөллөр.)
(2 мүн, 26 сөк.)
(Видео сороҕун кюар кодунан көрүөхтэрин сөп)
II. СҮРҮН ЧААҺА
(5 мүн.)
УЧУУТАЛ: Оҕолоор, бу курдук биһиги эмиэ дойубутугар Геройдардаахпыт.
Атырдьах ыйыгар өстөөх байыаннай техникатын колуоннатын икки таанканы уонна алта бронетранспортердары соҕотоҕун сууһарбыт «Алёша» тааҥка экипаһын хорсун саха уолаттара Алексей Неустроев уонна Филипп Евсеев туһунан билсиэхпит. Билигин кинилэр тустарынан видеону көрүөххэйиҥ.
(Оҕолор видеоролик көрөллөр.)
( 4 мүн.)
УЧУУТАЛ: Оҕолоор, хорсун Герой дьоннорбут кимнээх эбиттэрий?
(Оҕолор эппиэттииллэр.)
УЧУУТАЛ: Оннук, Алексей Неустроев уонна Филипп Евсеев. Алексей Неустроев Уус Алдан улууһун Танда нэһилиэгэр, онтон Филипп Евсеев Сунтаар улууһун Күндэйэ нэһилиэгэр төрөөбүттэр. Иккиэн тыа сиригэр улааппыттар. Сайынын оттоон-мастаан, сүөһү көрөн, туох да үлэттэн толлубакка, ыарахаттары кыайа-хото тута үүммүттэр. Кыра эрдэхтэриттэн туох баар үлэҕэ эппиэтинэстээхтик сыһыаннаспыт буоланнар, өстөөх кимэн киирэн алдьатар-сууһарар күүһүн утарар уустук үлэҕэ, тус хаачыстыбаларын көрдөрөн кыайыылаах, хотуулаах буолан тахсыбыт буолуохтарын сөп. Эппиэтинэс, бэйэҕэ эрэл, дойдуһа буоллахха, кыайыылаах тахсар эбиккин. Бу сыл ахсынньы 9 күнүгэр Сэбиэскэй сойуус Геройдарын күнэ бэлиэтэниэ. Онно биһиги эмиэ кыттыыны ылыахпыт. Оҕолоор онон, төрөөбүт дойду – төлкөҕүт түстэнэр биһигэ буоларын умнумаҥ. Хорсун быһыыны ким баҕар оҥоруон сөп. Дойдуһа буолартан куттанымаҥ.
Билигин бэлэм халыыбынан бойобуой тааҥка оҥоруохпут. Биһиэхэ наада: кыптыый уонна килиэй. Бүтэрбэтэххитинэ дьиэҕитигэр оҥорооруҥ.
(Оҕолор бойобуой тааҥка оҥороллор.)
(8 мүн.)
III чааһа. ТҮМҮК
Тиэмэни ырытыы. Санааны этии.
(Оҕолор эппиэттииллэр.)
(2 мүн.)
УЧУУТАЛ: Билигин уруокпутун түмүктүөх иннинэ Ольга Семенова тылларыгар, Николай Андросов мелодиятыгар «Кыайыы тыыннаах Алеша» диэн ырыаны истиэххэйиҥ.
(Оҕолор ырыа истэллэр.)
(2 мүн, 52 сөк.)