Местоименные артикли /ԴԵՐԱՆՎԱՆԱԿԱՆ ՀՈԴԵՐ/

Дата: 2025-05-25; Просмотры: 4

Оценка:

0.00 из 5.00 — оценок

Скачиваний: 0

Скачать

Притяжательные артикли

Ստացական հոդեր

1. Притяжательными артиклями являются частицы ս для первого
   лица, դ — для второго. Они выражают принадлежность и употреб
   ляются вместо притяжательных местоимений իմ, քո:

Запомните!

а) Между артиклями ս или դ и предшествующим соглас
ным произносится ը, который на письме не передается. Հայրս
произносится հայրըս, գիրքս — գիրքըս.

б) Артикль դ произносится как глухой согласный տ.
Հայրդ надо произносить հայրըտ, գիրքըդ — գիրքըտ.

1. Для обозначения принадлежности предметов многим лицам
   обычно употребляются формы множественного числа притяжатель
   ных местоимений (притяжательные артикли в таких случаях упо
   требляются лишь в разговорной речи). Например: наши книги -
   մեր գրքերը, ваши товарищи — ձեր ընկերները, их дела -նրանց
   գործերը.
2. Притяжательные артикли употребляются со всеми падежными

формами и всегда могут быть заменены соответствующими притяжательными местоимениями:

Артикли, определяющие лицо

Դիմորոշ հոդեր

1. Частицы ս и դ являются также артиклями, определяющими
   лицо.

Ս выражает значение первого лица: Ես՝ուսանողս, լավ ընկերներ ունեմ (Я, студент, имею хороших товарищей); Մենք՝ երիտասարդներս, աշխատասեր ենք (Мы, молодые, трудолюбивы).

Դ выражает значение второго лица: Դու՝ ուսանողդ, լավ ընկերներ ունես (Ты, студент, имеешь хороших товарищей); Դուք՝ երիտասարդներդ, աշխատասեր եք (Вы, молодые, трудолюбивы).

1. Надо отметить, что артикли ս и դ значение первого и второго
   лица иногда выражают не совсем четко, поэтому они употребляются
   параллельно с местоимениями ես, դու, մենք, դուք.
2. Указанные артикли значение первого и второго лица выража
   ют подчеркнуто, когда употребляются с некоторыми местоимениями
   и числительными. Например: բոլորս (мы все), բոլորդ (вы все),
   յուրաքանչյուրս (каждый из нас), յուրաքանչյուրդ (каждый из вас),
   երեքս (мы трое), երեքդ (вы трое), մեկս (один из нас), մեկդ (один из
   вас).

Артикли, определяющие лицо, чаще употребляются с местоимениями и числительными.

1. Личное местоимение ինքը (он сам) выражает значение
   первого и второго лица также при помощи артиклей и и դ:

Прочитайте и переведите:

Ո՞վ է քո հայրը: Ո՞վ է հայրդ: Հայրս ուսուցիչ է: Իմ հայրը ուսուցիչ է: Քո մայրը ուսուցչուհի՞ է: Մայրդ ուսուցչուհի՞ է: Այո՛, մայրս ուսուցչուհի է:

Որդիդ աշխատասե՞ր է: Այո՛, որդիս աշխատասեր է: Իմ որդին աշխատասեր է:

Բնակարանդ հարմարավե՞տ է: Այո՛, բնակարանս շատ հարմարավետ է: Ո՛չ բնակարանս հարմարավետ չէ:

Վերարկուդ նո՞ր է: Քո վերարկուն նո՞ր է: Այո՛, վերարկուս նոր է: Ո՛չ, վերարկուս հին է:

Երեխաներդ որտե՞ղ են: Երեխաներս դպրոցում են:

Ամուսինդ նկարի՞չ է: Ո՛չ, ամուսինս բժիշկ է:

Ի՞նչ է քո անունը: Անունդ ի՞նչ է: Իմ անունը Աշոտ է: Անունս Աշոտ է:

Ընկերներդ որտե՞ղ են: Ընկերներս համալսարանում են:

Այսօր քո սիրտը տխու՞ր է: Ո՛չ, այսօր սիրտս ուրախ է: Այո՛, այսօր սիրտս տխուր է:

Ոտքերդ հոգնա՞ծ են: Այո՛, ոտքերս հոգնած են: Ո՛չ, ոտքերս հոգնած չեն:

Ուսուցիչդ ո՞վ է: Ուսուցիչս շատ բարի մարդ է:

ГЛАГОЛ/ԲԱՅ

Неопределенная форма глагола Անորոշ դերբայ

Неопределенная форма глагола в армянском языке имеет окончания ել и ալ:

По этим окончаниям определяется спряжение глагола: ել — I спряжение, ալ — II спряжение.

Окончания ել и ալ одновременно являются глаголообразующими суффиксами: образуют глаголы в основном от существительных и прилагательных. Например:

Надо знать, что, когда от существительных образуются глаголы, часто к словообразовательной основе прибавляется сложный суффикс անալ /ան+ալ/, который выражает значение становления, превращения.

քար (камень) քարանալ (каменеть)

փոշի (пыль) փոշիանալ (превращаться в пыль)

ընկեր (товарищ) ընկերանալ (подружиться)
բարի (добрый) բարիանալ (добреть)

մեծ (большой) մեծանալ (становится большим,

расти).

Неопределенная форма глагола в армянском языке может употребляться как обозначение, название действия. Например:

Վազելը օգտակար է: — Бежать полезно (Бег полезен).

Երկար սպասելը դժվար է: — Долго ждать трудно (Долгое ожидание трудно).

В значении названия действия неопределенная форма глагола Получает определенный артикль и склоняется как имя существительное. Например: глагол սովորել (учиться) может иметь формы: սովորելը (учение, учеба), սովորելու (учения, учебы), սովորելուց (от учения, от учебы), սովորելով (учением, учебой).

ВРЕМЕНА ГЛАГОЛА: ПРОСТЫЕ И СОСТАВНЫЕ ФОРМЫ/
/ԲԱՅԻ ԺԱՄԱՆԱԿՆԵՐԸ՝ ՊԱՐԶ ԵՎ ԲԱՂԱԴՐՅԱԼ ՁԵՎԵՐ

Настоящее и прошедшее несовершенное времена изъявительного наклонения Սահմանական եղանակի ներկա և անկատար անցյալ ժամանակները

Личные формы глагола в армянском языке образуются либо путем прибавления к глагольной основе личных окончаний (простые временные формы), либо путем сочетания деепричастий и вспомогательного глагола в настоящем или прошедшем времени (составные временные формы).

Формы настоящего и прошедшего несовершенного времен изъявительного наклонения образуются от деепричастия настоящего времени и вспомогательного глагола в настоящем или прошедшем времени.

Чтобы образовать деепричастие настоящего времени (անկատար դերբայ), надо вместо окончаний инфинитива ել и ալ к глагольной основе прибавить окончание ում (գրել և գրում, խաղալ և խաղում, վագել և վազում и т.д.).

Настоящее время
Ներկա ժամանւսկ

Настоящее время изъявительного наклонения обозначает действие, которое совершается в момент речи.

Прошедшее несовершенное время

Անցյալ անկատար ժամանակ

Прошедшее несовершенное время обозначает действие, которое происходило (но не завершилось) до момента речи. Этой форме в русском языке соответствует прошедшее время глаголов несовершенного вида.

Отрицательное спряжение

Ժխտական խոնարհում

Отрицательное спряжение настоящего и прошедшего несовер шенного времен изъявительного наклонения образуется при помощи отрицательных форм вспомогательного глагола, которые употреб ляются перед деепричастием настоящего времени:

Запомните

1. Таким же способом образуется отрицательное спряжение всех составных временных форм изъявительного накло нения.

2. Из двух отрицательных форм вспомогательного глагола в третьем лице настоящего времени չէ и չի при отрицательном спряжении составных временных форм употребляется только չի.

Суффиксация. Суффиксы իկ, իչ, ուհի, անոց, ություն

Суффикс իկ служит для образования от основ прилагательных и существительных прилагательных и существительных с уменьшительно-ласкательным значением:

Суффикс իչ служит для образования от глагольных основ существительных и прилагательных со значением действующего лица или орудия действия:

Суффикс ուհի служит для образования от основ существительных со значением действующего лица названий лиц женского пола:

Запомните!

Перед суффиксом ուհի суффикс իչ подвергается чередованию: гласный ի выпадает.

Суффикс անոց служит для образования слов со значением места:

Суффикс ություն служит для образования отглагольных существительных, существительных с абстрактным значением признака предмета и со значением собирательности:

Текст.

Прочитайте текст и переведите при помощи словаря.

ՄԵՐ ԸՆՏԱՆԻՔԸ

Մեր ընտանիքը մեծ է, ես ունեմ հայր, մայր, պապիկ, տատիկ, երկու քույր և եղբայր: Մենք բոլորս միասին ենք ապրում և լավ բարեկամներ ենք:

Հաճախ մեզ այցելում են մորաքույրս և մորեղբայրս, հորաքույրս և հորեղբայրս:

Հայրս բժիշկ է: Նա աշխատում է հիվանդանոցում: Նա շատ զբաղված է և շատ է սիրում իր աշխատանքը:

Մայրս ուսուցչուհի է: Նա նույնպես շատ է աշխատում, սիրում է դպրոցը և իր աշակերտներին:

Երկու քույրիկներս դպրոցականներ են:

Եղբայրս ուսանող է և սովորում է համալսարանում: Նա ամեն օր դասախոսություններ է լսում, իսկ հունվարին և հունիսին քննություններ է հանձնում: Նա միայն լավ և գերազանց գնահատականներ է ստանում:

Պապիկս ծեր է, թոշակ է ստանում և չի աշխատում: Նա ամեն առավոտ մարզանք է անում և շատ առողջ է: Պապիկս խնամում է մեր այգին և գեղեցիկ ծաղիկներ է աճեցնում:

Տատիկս զբաղվում է տնային գործերով և լավ ճաշեր է պատրաստում:

Երեկոները մենք հեռուստացույց ենք դիտում, կարդում ենք կամ զրուցում: Диалоги.

և Ձեր ընտանիքը մե՞ծ է:

և Այո, մեր ընտանիքը մեծ է. ես ունեմ հայր, մայր, պապիկ, տատիկ, երկու քույր և մեկ եղբայր:

և Դուք բոլորդ միասի՞ն եք ապրում:

և Այո, և շատ գոհ ենք: Մենք բոլորս լավ բարեկամներ ենք:

և Իսկ ուրիշ հարազատներ ունե՞ս:

և Այո՛, ես ունեմ մի հորաքույր, երկու մորաքույր, երկու մորեղբայր /քեռի/ և երեք հորեղբայր: Նրանք հաճախ գափս են մեր տուն, մենք նույնպես այցելում ենք նրանց:

և Որտե՞ղ են աշխատում ծնողներդ:

և Հայրս բժիշկ է, նա աշխատում է հիվանդանոցում, իսկ մայրս ուսուցչուհի է և աշխատում է դպրոցում:

և Իմ մայրիկը նույնպես ուսուցչուհի է, իսկ հայրս նկարիչ է. նա աշխատում է թատրոնում:

և Դու եղբայր ունե՞ս:

և Այո՛, ես երկու եղբայր և երկու քույր ունեմ:

և Ի՞նչ են անում նրանք:

և Եղբայրներս ծառայում են Ազգային բանակում: Մեծ քոյրս դերասանուհի է, իսկ փոքրը՝ աշակերտուհի:

և Որտե՞ղ է աշխատում մեծ քույրդ:

և Նա աշխատում է դրամատիկական թատրոնում: Մեծ քույրս ամուսնացած է և երկու երեխա ունի:

Пояснение к тексту

1. Слова Եղբայր, առողջ, կարդալ надо читать եխպայր, առոխչ,
   կարթալ (здесь имеет место оглушение звонких согласных).
2. Այցելում են մեզ — посещают нас.
3. Հունվարին, հունիսին — в январе, в июне; от всех назва
   ний месяцев можно образовать обстоятельство времени пу
   тем прибавления окончания ին (родительно-дательный па
   деж). Названия месяцев: հունվար (январь), փետրվար (фев
   раль), մարտ (март), ապրիլ (апрель), մայիս (май), հունիս
   (июнь), հուլիս (июль), օգոստոս (август), սեպտեմբեր (сентябрь), հոկտեմբեր (октябрь), նոյեմբեր (ноябрь), դեկտեմբեր (декабрь).

1. Մարզանք է անում — делает зарядку.
2. Զբաղվում է գործերով — занимается делами.
3. Գալիս են — приходят.

Неправильные глаголы գալ (приходить), տալ (дать, давать), լալ (плакать) настоящее и прошедшее несовершенное времена образуют от деепричастия с окончанием իս: գալիս, տալիս” լալիս (окончание прибавляется к инфинитиву).

1. В армянском языке словам дядя и тетя,
   обозначающим родство, соответствуют слова: մորեղբայր или
   քեռի (брат матери), հորեղբայր (брат отца), մորաքույր (сестра
   матери), հորաքույր (сестра отца).
2. Մեծ քույր — старшая сестра, մեծ եղբայր — старший брат;
   փոքր քույր — младшая сестра, փոքր եղբայր — младший брат.
3. Ի՚՚՞նչ է անում: — Что делает? Чем занимается?
4. Ամուսնացած է — замужем, женат.
   Քույրս ամուսնացած է: — Сестра замужем.
   Եղբայրս ամուսնացած է: — Брат женат.

Переведите на армянский язык:

Наша семья большая. Мы все хорошие друзья. Мы живем вместе. Часто нас посещают дяди и тети. Мой отец врач. Он любит свою работу. Моя мать тоже очень любит свою работу. Она учительница и работает в школе. Мой старший брат студент, он учится в университете и получает только хорошие оценки. Мой младший брат служит в национальной армии. Моя младшая сестра

— школьница. Дедушка получает пенсию. Он выращивает красивые цветы. Бабушка занимается домашними делами. Вечером мы все вместе смотрим телевизор. Твой отец художник? Твоя сестра артистка? Она замужем, и имеет двоих детей. Кто твой отец? Где работает твоя мать? Что делает твой старший брат? Твой дедушка здоров? Он работает? Сколько у тебя сестер?

УРОК 5
Чередование гласного ե /է/, двузвучий ույ, յա
Оглушение звонких согласных բ, գ
Именительный падеж.
Функции именительного падежа.
Указательные местоимения

Чередование
Հնչյունափոխություն

Гласный ե /է/ подвергается чередованию в некоторых словах, в которых ե восходит к древнеармянскому է.

Ե в закрытом слоге переходит в ի. Это чередование обычно происходит при словообразовании:

В словах սեր, տեր, մեջ указанное чередование происходит также при склонении:

սեր և սիրո (любви) տեր և տիրոջ (хозяина) մեջ և միջից (изнутри)

Двузвучие ույ в закрытом слоге переходит в ու (обычно при словообразовании):

գույն (цвет), գունավոր (цветной), գունատ (бесцветный) լույս (свет), լուսամուտ (окно), լուսանալ (светать) բույս (растение), բուսական (растительный) կույր (слепой), կուրանալ (ослепнуть), կուրություն (слепота) զրույց (беседа), զրուցել (беседовать) հույս (надежда), հուսալ (надеяться), հուսահատ (безнадежно), հույն (грек), հունական (греческий), Հունաստան (Греция)

Двузвучие յա лишь в некоторых словах в закрытом слоге ходит в ե /է/. Это происходит обычно при словообразовании: մատյան (книга — в — մատենադարան (книгохранилище) древ.арм.)

վայրկյան (секунда) — վայրկենապես (моментально) ատյան (суд -в — ատենակալ (присяжный)

древ.арм.) առաքյալ (апостол) — առաքելություն (миссия).

Оглушение звонких согласных
Ձայնեղ բաղաձայնների խլացում

Буква բ после согласного ր в следующих корнях, а также в
словах, образованных от этих корней, произносится как փ:

Буква բ в словах իբր, իբրև (якобы, как будто), խաբել (обмануть), շաբաթ (суббота), а также в собственных именах Հակոբ, Սերոբ, Քերոբ произносится как փ после гласного.

Буквосочетание ղբ произносится խպ в следующих словах: աղբ (мусор), աղբյուր (родник, источник), եղբայր (брат), ողբ (плачь, рыдание).

Դարբին Հակոբը շաբաթ օրը չի աշխատում: Ուրբաթ օրը դարբնոցը փակ էր: Սերոբը նուրբ դիմագծեր ունի: Նա չի հարբում և երբեք չի խաբում: Ռուբենի սրբիչը մաքուր է: Բոլորիս համար հայրենիքը սուրբ է: Լեռնային աղբյուրի ջուրը համեղ է: Ամեն առավոտ եղբայրս թափում է աղբը: Ե՞րբ է արթնանում Աշոտը: Նա ե՞րբ է սովորում դասերը:

Запомните: Дни недели: երկուշաբթի (понедельник), երեք| շաբթի (вторник), չորեքշաբթի (среда), հինգշաբթի (четверг), ուրբաթ (пятница), շաբաթ (суббота), կիրակի (воскресенье).

Буква գ после согласного ր в следующих корнях, а также в словах, образованных от этих корней, произносится как ք: երգ (песня) միրգ (фрукты) կարգ (порядок, ряд) մարգարե (пророк) թարգմանել (переводить) մարգարիտ (жемчуг) պարգև (награда, премия)

Буква գ произносится как ք также в собственных именах Գևորգ, Մարգար, Սարգիս.

В некоторых корнях и словах, образованных от этих корней, буква գ после гласного произносится ք:

Буква գ после гласного произносится как ք также в следующие собственных именах: Գրիգոր, Օգսեն.

Прочитайте вслух.

Գրիգորը սիրում է մեր ազգային երգերը: Մարգարիտը ազնիվ հոգի ունի: Սարգիսը իմ ավագ ընկերն է: Նա թարգմանիչ է: Գևորգը միրգ շատ է սիրում: Կարգապահ աշակերտը իմ օգնականն է: Առավոտյան ծագում է արևը, և սկսվում է շոգը: Պապը այգում շատ է հոգնում: Այսօր շոգ է: Կարագը հալվել է:

СКЛОНЕНИЕ. ПАДЕЖИ ՀՈԼՈՎՈՒՄ: ՀՈԼՈՎՆԵՐ

Именительный падеж
Ուղղական հոլով

Именительный падеж — это прямая начальная форма слова. Эта форма употребляется как с определенным, так и неопределенным артиклями и отвечает на вопросы: ո՞վ, ովքե՞ր, ի՞նչ /ի՞նչը/, ինչե՞ր / ինչե՞րը/.

В предложении именительный падеж выступает в роли:

а) подлежащего:
Օդը մաքուր է: Воздух чист.
Աչքերը կապույտ են: Глаза синие. Երեխան հիվանդ էր: Ребенок был болен.

б) именной части составного сказуемого:
Արամը բժիշկ է: Арам врач.
Սա լավ գիրք է: Это хорошая книга. Նա բարի մարդ է: Он добрый человек.

Запомните

Существительное в роли составной части именного сказуемого обычно употребляется без артикля (с артиклем употребляется, когда к этому существительному примыкают некоторые определительные слова, о которых будет сказано позже).

в) определения:
Նա քար սիրտ ունի: У него каменное сердце.
Աննան ոսկի ձեռքեր ունի: У Анны золотые руки.
Տղան պողպատ կամք ունի: У мальчика стальная воля.

Надо запомнить, что существительное в именительном падеже, выступая в роли определения, употребляется в неопределенном виде. В русском языке таким определениям соответствуют обычно относительные прилагательные.

г) обращения:
Արև՛, դու կյանքի աղբյուր ես:
Солнце, ты источник жизни.
Երեխանե՛ր, դուք ի՞նչ եք կարդում:
Дети, вы что читаете?
Обращение всегда употребляется в неопределенном виде.

д) прямого дополнения, если существительное выражает значение или выступает в значении предмета и отвечает на вопрос ի՞նչ (ի՞նչը):

Սիրում եմ արևը, երկինքը, կյանքը...
Люблю солнце, небо, жизнь...
Գրում եմ նամակ, հոդված, պատմվածք...
Пишу письмо, статью, рассказ...

Прямое дополнение употребляется как в определенном, так и в неопределенном виде.

Названия лиц, выступающие в значении предмета, употребляются только в неопределенном виде:

Նկարում եմ մարդ, կին, տղա, զինվոր...
Рисую человека, женщину, мальчика, солдата...
Прямым дополнением управляют сказуемые, выраженные переходным глаголом.

е) обстоятельства места, выражающего направленность действия.
Обычно такие обстоятельства употребляются в неопределенном
виде и отвечают на вопрос ու՞ր:

Նա գնում է այգի: Он идет в сад. Գնացքը մեկնում է Ռոստով: Поезд отправляется в Ростов. Որսորդը մտավ անտառ: Охотник вошел в лес.

Подобными обстоятельствами места управляют сказуемые, выраженные глаголами движения.

ж) обстоятельства времени. В этой функции выступают сущест
вительные со значением времени. Они употребляются как в опреде
ленном, так и в неопределенном виде, отвечают на вопросы ե՞րբ
(когда?), որքա՞ն ժամանակ (сколько времени?):

Գիշերները նա կարդում է:
Ночами он читает.
Ամառը նա հանգստանում է գյուղում:
Летом он отдыхает в деревне.
Երկու ժամ սպասում էի քեզ:
Два часа я ждал тебя.
Ամեն օր հիշում եմ Պետերբուրգը:
Каждый день вспоминаю Петербург.

з) обстоятельства меры, количества. В этой функции существи
тельное отвечает на вопросы в им. падеже: որքա՞ն, ինչքա՞ն:

Մարզիկը վազեց երկու կիլոմետր: Спортсмен пробежал два километра. Մեքենան ժամում անցնում Էր հարյուր կիլոմետր: Машина за час проезжала сто километров

Именительный падеж употребляется с некоторыми предлогами и послелогами:

а) с предлогами դեպի (к), մինչև (до), выражающими направленность в пространство, с предлогом նախքան (до), выражающим временное значение, с предлогами իբրև, որպես (в качестве), выражающими пояснение, с предлогом քան (чем), выражающим сравнение.

Գնում եմ դեպի տուն: — Иду к дому.
Ուղեկցում է մինչև տուն: — Провожает до дома.
Նախքան պատերազմը — До войны работал в школе.
աշխատում էր դպրոցում:
Աշխատում է որպես — Работает в качестве учителя.
/իբրև/ ուսուցիչ:
Արամը խելացի է, քան Աշոտը: — Арам умнее, чем Ашот.

б) с послелогами անց (через), առաջ (назад), հետո (через), выражающими временное значение.

Երկու օր անց նա այստեղ կլինի: ֊ Через два дня он будет здесь.
Երկու օր առաջ նա այստեղ էր: — Два дня назад он был здесь.
Երկու օր հետո նա — Через два дня он был в Москве.

Մոսկվայում էր:

Текст.

Прочитайте и переведите при помощи словаря.

Այսօր մայիսի քսանութն է: Դա Հայաստանի Հանրապետության անկախության օրն է: Երևանում տոն է:

Երևանցիները՝ տղամարդիկ, կանայք, երեխաները, դուրս են գափս փողոց: Հանրապետության հրապարակ են մտնում զինվորների շարասյուները: Նրանք տանում են ազգային բանակի դրոշները: Բազմաթիվ մարդիկ են հավաքվել հրապարակի շուրջը և դիտում են ռազմական շքերթը: Ամենուրեք հնչում են երգի ու երաժշտության ուրախ հնչյուններ: Բոլորն անսահման երջանիկ են:

Ահա և քաղաքի գլխավոր հրապարակը: Շքերթի մասնակիցների շարքերը մոտենում են հարթակին: Այստեղ նրանց ողջունում են Հայաստանի նախագահը, Ազգային ժողովի և կառավարության ղեկավարները: Երևանի օտարերկրացի հյուրերը գալիս են հրապարակ և դիտում տոնական շքերթը:

Գեղեցիկ է տոնական Երևանը: Երեկոյան քաղաքը զարդարում են գույնզգույն լույսերը, իսկ երգող շատրվանները գրավում են բոլոր մարդկանց ուշադրությունը:

Примечания к тексту

1. Существительные մարդիկ и կանայք определенный артикль
   не принимают.
2. Դուրս են գափս — настоящее время сложносоставного глагола
   դուրս գալ, образованного от наречия դուրս и глагола գալ. Слож
   носоставные глаголы с компонентом դուրս обычно переводятся на
   русский язык при помощи приставочных глаголов с префиксом вы:

В личных формах сложносоставных глаголов вспомогательный глагол обычно находится между двумя компонентами:

3. В армянском языке несогласованное определение выражается
родительным падежом и предшествует определяемому слову:

մայիսի քսանութր — двадцать восьмое мая
Անկախության օրը — День независимости
շքերթի մասնակիցները — участники парада
քաղաքի գլխավոր հրապարակ — главная площадь города
Հանրապետության հրապարակը — площадь Республики
երգի ու երաժշտության հնչյուններ— звуки песни и музыки
մասնակիցների շարքերը — ряды участников
Ազգային ժողովի ու — руководители Национального
կառավարության ղեկավարները — собрания и правительства
Երևանի հյուրերը — гости Еревана
մարդկանց ուշադրությունը — внимание людей
հարթակ — площадка
ռազմական շքերթ — военный парад

Указательное местоимение
Ցուցական դերանուն

I. Указательные местоимения в армянском языке делятся на четыре разряда:

1. Указательные местоимения — существительные: սա (это), դա (это), նա (то), սրանք (эти), դրանք (эти), նրանք (те). Надо отметить, что местоимения նա, նրանք одновременно являются личными место имениями.

Эти местоимения в предложении могут быть подлежащим, дополнением, именной частью составного сказуемого.

Примеры:

Սա մեր փողոցն է: — Это наша улица. Մեր փողոցը սա է: — Наша улица эта. Ես սա սիրում եմ: — Я это люблю.

2. Указательные местоимения — прилагательные: այս (этот, эта, это, эти), այդ (этот, эта, это, эти), այն (тот, та, то, те), այսպիսի, այդպիսի, այնպիսի (такой, такая, такое, такие), նույնպիսի (такой же, такая же, такое же, такие же), սույն (сей, сия, сие, сии, этот, эта, это, эти), նույն, միևնույն (тот же, та же, то же, те же, тот же самый, та же самая, то же самое, те же самые).

Эти местоимения в предложении обычно выступают в роли определения и с определяемым существительным не согласуются ни в числе, ни в падеже.

Примеры:

Այս գիրքը հետաքրքիր է: — Эта книга интересная. Դու կարդու՞մ ես այս գիրքը: — Ты читаешь эту книгу? Ես այդպիսի գրքեր ունեմ: — У меня есть такие книги.

3. Указательные местоимения — числительные: այսքան, այդքան, այնքան (столько, столь), այսչափ, այդչափ, այնչափ (столько, столь); նույնքան, նույնչափ (столько же, столь же).

Эти местоимения в предложении обычно выступают в роли обстоятельства меры и количества или определения.

Примеры:

4. Указательные местоимения — наречия: այսպես, այդպես, այնպես (так), այստեղ (здесь, сюда), այդտեղ, այնտեղ (там, туда).

В предложении местоимения այսպես, այդպես, այնպես выступают в роли обстоятельства образа действия, а местоимения այստեղ, այդտեղ, այնտեղ обычно употребляются в функции обстоятельства места.

Примеры:

II Указательные местоимения в армянском языке выражают степень отдаленности в пространстве и во времени.

А. Указательными местоимениями выражаются три ступени отдаленности в пространстве.

1. Местоимения սա, սրանք, այս и производные от այս (այսպիսի, այսքան, այսչափ, այսպես, այստեղ) указывают на предмет, качество и количество предметов, место и образ действия, которые находятся или происходят в непосредственной близости от говорящего.

Запомните

Местоимениям սա, այս в русском языке соответствуют местоимения сей, сия, сие (устар.).

Примеры:

Սա համեղ խնձոր է: — Это вкусное яблоко.
Այս խնձորը համեղ է: — Это яблоко вкусное.
Ես այսպիսի խնձոր եմ սիրում: — Я люблю такое яблоко. (такие яблоки).
Մենք այսքան խնձոր ունենք: — У нас есть столько яблок.
Նրանք այստեղ են սովորում: — Они учатся здесь.
Մենք այսպես ենք աշխատում: — Мы так работаем.

В приведенных примерах местоимения սա, այս, այսպիսի, այսքան указывают на то, что яблоко находится в руках говорящего или в непосредственной близости от него, а местоимения այստեղ, այսպես указывают на то, что действия учиться и работать происходят вблизи от говорящего.

2. Местоимения դա, դրանք, այդ и производные от այդ/այդպիսի, այդքան, այդչափ, այդպես, այդտեղ/ указывают на предмет, качество и количество предметов, место и образ действия, которые находятся или происходят в непосредственной близости от собеседника.

Примеры:

Դու կարդու՞մ ես այս գիրքը: — Ты читаешь эту книгу?
Դա հետաքրքիր գիրք է: — Это интересная книга.
Այդ գիրքը հետաքրքիր է: — Эта книга интересная.
Ես այդպիսի գրքեր չունեմ: — У меня таких книг нет.
Նա այդքան գրքեր չունի: — У него столько книг нет.
Նրանք այդտեղ են աշխատում: — Они там работают.

Նրանք այդպես են սովորում: — Они так учатся. В приведенных примерах местоимения դա, այդ, այդպիսի, այդքան указывают на то, что книги находятся в руках собеседника или в непосредственной близости от него, а местоимения այդտեղ, այդպես указывают, что действия работать и учиться происходят вблизи от собеседника.

3. Местоимения նա, նրանք, այն и производные от այն/այնպիսի,

այնքան, այնչափ, այնպես, այնտեղ/ указывают на предмет, качество и количество предметов, место и образ действия, которые находятся или происходят вдали от говорящего и собеседника.

Սա իմ գիրքն է, — Это моя книга,
իսկ նա քո գիրքն է: а та твоя книга.
Այն գիրքը նոր է: — Та книга новая.
Ես այդպիսի գիրք չունեմ: — У меня такой книги нет.
Արմենն այնքա՛ն գրքեր ունի: — У Армена столько книг!
Նա այնտեղ է աշխատում: — Он там работает.
Նա այնպե՜ս է երգում: — Он так поет!

В приведенных примерах местоимения նա, այն, այնպիսի, այնքան указывают на то, что книги находятся в определенной отдаленности от говорящего и собеседника, а местоимения այնտեղ, այնպես указывают, что действия работать и петь происходят вдали от говорящего и собеседника.

Б. Значение временной отдаленности указательные местоимения приобретают тогда, когда употребляются с существительными, выражающими значение времени: գիշեր (ночь), ցերեկ (день — не ночь), առավոտ (утро), երեկո (вечер), գարուն (весна), ամառ (лето), աշուն (осень), ձմեռ (зима), րոպե (минута), վայրկյան (секунда), ժամ (час), օր (день), ամիս (месяц), տարի (год), պահ (миг), արձակուրդ (каникулы) и т.д.

1. Указательные местоимения սա, սրանք, այս и производные от այս указывают на время, близкое к моменту речи.

Սրանք թանկ րոպեներ են: — Это дорогие минуты.
Այս պահը անկրկնելի է: — Этот миг неповторим.
Այսպիսի գեղեցիկ գարուն — Такой красивой весны
չէի տեսել: я не видел.
Այսքան ժամանակ քեզ — Столько времени я ждал
էի սպասում: тебя.

В приведенных примерах местоимения սրանք, այս, այսպիսի, այսքան указывают, что минута, миг, весна, время близки к моменту речи.

2. Указательные местоимения դա, դրանք, այդ и производные от
այդ обозначают именно данное время как таковое.

Ես մի քանի րոպե խոսել եմ Վիլյամ Սարոյանի հետ:
Դրանք թանկ րոպեներ են իմ կյանքում:
Я несколько минут говорил с Вильямом Сарояном.
Это дорогие минуты в моей жизни.
Այդ րոպեներն անկրկնելի են:
Эти минуты неповторимы.
Անցյալ տարվա գարունը շատ գեղեցիկ էր:
Այդպիսի գեղեցիկ գարուն չէի տեսել:
Прошлогодняя весна была очень красива.
Такой красивой весны я не видел.
Երկու ժամ կանգնած եմ այս ծառի տակ:
Այդքան ժամանակ քեզ էի սպասում:
Два часа стою под этим деревом.
Столько времени ждал тебя.

В приведенных примерах местоимения դրանք, այդ, այդպիսի, այդքան указывают именно данные минуты, весну, время как таковые.

3. Указательные местоимения նա, նրանք, այն и производные от
այն обозначают время, отдаленное от момента речи.

Նրանք թանկ րոպեներ էին — То (это) были дорогие
իմ կյանքում: минуты в моей жизни.
Այն րոպեն անկրկնելի է: — Та минута неповторима.
Այնպիսի՜ գեղեցիկ գարուն էր: — Такая была красивая весна!
Այդ պահից այնքա՜ն ժամեր — С того момента столько
են անցել: часов прошло!

В приведенных примерах местоимения նրանք, այն, այնպիսի,

այնքան, указывают на минуты, весну, часы, отдаленные от момента речи.

Диалоги

Прочитайте следующие диалоги и обратите внимание на значение степени отдаленности в пространстве, выраженные указательными местоимениями:

1. Если предмет находится у говорящего или около него, вопрос и ответ выражаются так:

Արմե՛ն, սա ի՞նչ է: — Армен, что это?
Դա գրիչ է: — Это ручка.
Սա քո՞ գրիչն է: — Это твоя ручка?
Այո, դա իմ գրիչն է: — Да, это моя ручка.
Արմե՛ն, այս գրքի հեղինակը ո՞վ է: — Армен, кто автор этой книги?
Այդ գրքի հեղինակը Բալզակն է: — Автор этой книги Бальзак.
Արմե՛ն, դու այսպիսի փողկապ — Армен, у тебя есть такой
ունե՞ս: галстук?
Ո՛չ, ես այդպիսի փողկապ չունեմ: — Нет, у меня нет такого галстука.
Արմե՛ն, դու այսպիսի՞ գլխարկ — Армен, ты такую шапку ես ուզում: хочешь?
Այո՛, այդպիսի գլխարկ եմ ուզում: — Да, я хочу такую шапку.
Արմե՛ն, քո գրքերն այստե՞ղ են, — Армен, твои книги здесь,
այս պահարանու՛՛մ: в этом шкафу?
Այո՛, իմ բոլոր գրքերն այդտեղ են, — Да, все мои книги здесь (там), այդ պահարանում: в этом (том) шкафу.

2. Если предмет находится у собеседника или около него, вопрос
и ответ выражаются так:

Արմե՛ն, դա ի՞նչ է: — Армен, что это?

Սա գրիչ է: — Это ручка
Դա քո՞ գրիչն է: — Это твоя ручка?
Այո՛, սա իմ գրիչն է: — Да, это моя ручка.
Արմե՛ն, ո՞վ է այդ գրքի հեղինակը:— Армен, кто автор этой книги? Այս գրքի հեղինակը Բալզակն է: — Автор этой книги Бальзак.
Արմե՛ն, ես այդպիսի գլխարկ — Армен, я хочу такую шапку.
եմ ուզում:
Այսպիսի գլխարկ կարող ես — Такую шапку можешь купить
գնել մեր խանութում: в нашем магазине.
Արմե՛ն, քո գրքերն այդտե՞ղ են, — Армен, твои книги здесь,
այդ պահարանու՞մ: в этом шкафу?
Այո՛, իմ գրքերն այստեղ են, — Да, мои книги здесь,
այս պահարանում: в этом шкафу.
Արմե՛ն, դու այդպե՞ս ես մտածում: — Армен, ты так думаешь?
Այո՛, ես այսպես եմ մտածում: — Да, я так думаю.

3. Если предмет находится вдали от говорящего и собеседника, вопрос и ответ выражаются так:

Արմե՛ն, ի՞նչ է նա: — Армен, что то?
Նա գրիչ է: — То ручка.
Նա քո՞ գրիչն է: — То твоя ручка?
Այո՛, նա իմ գրիչն է: — Да, то моя ручка.
Արմեն, այն գրքի հեղինակը ո՞վ է: — Армен, кто автор той книги?
Այն գրքի հեղինակը Բալզակն է: — Автор той книги Бальзак.
Արմե՛ն, դու այնպիսի՞ գլխարկ — Армен, ты такую (находится
ես ուզում, թե՞ այսպիսի: вдали) шапку хочешь, или такую (вблизи от говорящего)?
Ես այնպիսի գլխարկ եմ ուզում: — Я такую (находится вдали) шапку хочу.
Արմե՛ն, քո գրքերը որտե՞ղ են: — Армен, где твои книги?
Իմ գրքերն այնտեղ են, — Мои книги там, в том шкафу.
այն պահարանում:
Արմե՛ն, այն խանութում ծիրանի — Армен, в том магазине есть
հյութ կա՞: абрикосовый сок?
Այո՛, այն խանութում լավ — Да, в том магазине есть
հյութեր կան: хорошие соки.

Диалоги

Прочитайте следующие диалоги и обратите внимание на значение степени отдаленности во времени обстоятельств, выражены словосочетаниями с указательными местоимениями.

Դու ի՞նչ էիր անում այս առավոտ: — Ты что делал этим (сегодня) утром? Այս առավոտ ես նամակ էի գրում: — Этим (сегодня) утром я писал письмо. Դուք ե՞րբ եք մեկնում ամառանոց:— Вы когда отправляетесь на дачу?

Մենք, մեկնում ենք այս ամսվա — Мы отправляемся в конце վերջին: этого (сего) месяца?

Դու հիշու՞մ ես քո մանկության — Ты помнишь свои детские տարիները: годы?

Ես այդ տարիները երբեք — Я эти годы никогда не չեմ մոռանում: забываю.

Ես քնում եմ ժամը — Я ложусь спать в տասներկուսին, իսկ դու՞: двенадцать часов, а ты?

Իսկ ես այդ ժամին դեռ — А я в этот час еще смотрю հեռուստացույց եմ դիտում: телевизор.

Այս ձմեռ Երևանում շատ — Этой зимой в Ереване было ցուրտ Էր: очень холодно.

Այո՛, այդպիսի ցուրտ ձմեռ — Да, такой холодной зимы վաղուց չէր եղել: давно не было.

Դու որտե՞ղ էիր այն օրը: — Ты где была в тот день? Այն օրը ես դպրոցում էի: — В тот день я была в школе.

Ինչ գեղեցիկ է այս լուսաբացը: — Какой красивый этот (сей) рассвет.

Այսպիսի գեղեցիկ լուսաբացներ — Такие красивые рассветы
լինում են մեր լեռներում: бывают в наших горах.

Прочитайте и переведите на русский язык:

Ես ապրում եմ այս շենքում: Մենք ապրում ենք այն շենքում: Դու այնտեղ ես պարապում, իսկ ես այստեղ եմ պարապում: Նա այդտե՞ղ էր պարապում: Սա լավ հոդված է: Սրանք լավ հոդվածներ են: Սրանք քո՞ աշակերտներն են: Դրանք ու՞մ գրքերն են: Այստեղ ովքե՞ր են աշխատում: Դուք միշտ այստե՞ղ եք հավաքվում: Դու շ՛ատ գրքեր ունես, իսկ ես այդքան շատ չունեմ: Այս հրապարակը գեղեցիկ է: Այն փողոցը լայն է: Դու միշտ այդպես արա՞գ ես քայլում: Ես այդպես արագ չեմ քայլում: Երեխան ամեն անգամ այսքա՞ն կաթ է խմում: Դու միշտ այսպես բա՞րձր ես խոսում: Ես այսպես եմ եփում սուրճը: Մեր խանութում այսպիսի կոշիկներ կա՞ն: Այդպիսի կոշիկներ կան մեր բոլոր խանութներում: Մեր այգում այսպիսի ծաղիկներ կան: Դու այսքան շատ ծանոթնե՞ր ունես: Այս տետրի մեջ սխալներ չկան: Սա մեր փողոցն է: Նա քո՞ փողկապն է: Որտե՞ղ կան այսպիսի կապույտ լեռներ:

Переведите на армянский язык:

Примечания в скобках помогут вам найти нужное местоимение, указывающее, что предмет находится вблизи от говорящего, от собеседника, вдали от них.

Ты живешь в этом (...от собеседника) здании? Они живут в этом (...от говорящего) здании. Ты здесь работаешь? Я здесь занимаюсь, а ты там (...от собеседника) занимаешься. Он там (вдали) работает? Это (...от говорящего) хорошая статья. Это (...от говорящего) хорошие книги. Это (...от собеседника) чьи книги? Это (...от говорящего) твои ученики? Вы всегда там (...от собеседника) собираетесь? У тебя много книг, у меня не столько (...от говорящего) книг. Эта (...от говорящего) площадь красивая. Та (вдали) улица широкая. Ты всегда так (...от говорящего) быстро шагаешь? Я так (...от собеседника) не бегу. Ребенок выпил столько (...от говорящего) молока? Я не так (...от собеседника) варю кофе. В наших магазинах есть такие (...от собеседника) туфли. В вашем саду есть такие (...от говорящего) цветы? В этой (...от говорящего) тетради много ошибок. Это (...от собеседника) ваша улица? То твой галстук? Вы видите те горы?

Прочитайте и переведите на русский язык:

Այդ հանդիսավոր պահը ուսանողները չեն մոռանում: Այս գիշեր նա գրում էր իր զեկուցումը: Այդ գիշեր նա ֆուտբոլ էր նայում: Այն գիշեր նրանք զբոսնում էին անտառում: Այն օրը մենք տխուր էինք: Դրանք շատ ցուրտ օրեր էին: Այս րոպեները իզոտ ենք կորցնում: Այդպիսի րոպեները մարդիկ չեն մոռանում: Դու այսքան ժամանակ հեռուստացու՞յց էիր նայում: Ես այդքան ազատ ժամանակ չունեմ: Այս լավ օրերն ինչ արագ են անցնում: Այդ լավ օրերն ես հիշում եմ միշտ: Ես այսօր հիվանդ եմ, իսկ դու հիվանդ էիր այն օրը: Դու հիշու՞մ ես այն անձրևոտ օրը: Այդ օրը մենք շատ ուրախ էինք: Այս ամառ Երևանում շատ գործեր ունեմ: Այն շաբաթ մենք պարապում էինք գրադարանում: Այս տարի նա ավարտում է դպրոցը: Մեր քննությունները սկսվում են այս ամիս:

Переведите на армянский язык:

Пользуясь данными в скобках примечаниями.

Мы не забываем те торжественные минуты. В эту (сию) ночь он писал свой доклад. В эту (указанную) ночь он смотрел футбол. В ту ночь они гуляли в лесу? В тот день они были очень веселы. Ты зря теряешь эти (сии) минуты. Такие (указанные) минуты люди не забывают. Ты столько (близко к моменту речи) времени смотрел телевизор? У меня нет столько (указанного) времени. Как быстро проходят эти (сии) хорошие дни! Я всегда помню те хорошие дни. Мы не забываем эти (указанные) хорошие дни. Я болен сегодня, а ты был болен в тот день. Ты помнишь тот дождливый день? Да, в этот (указанный) вечер мы были очень рады. В это (сие) лето в Ереване было много гостей. В этот (сей) вечер у тебя много дел? На этой (сей) неделе мы занимались, здесь. Ты в этом (сем) году кончаешь школу? В то время он работал здесь. В это (указанное) время он учился в школе.

УРОК 6
Оглушение звонких согласных
Падежи и склонения:
Родительно-дательный падеж,
Склонения на ի, ու, ան.
Употребление родительно-дательного
падежа в неопределенном виде
Дательный падеж местоимений
Факторы, при которых существительное
употребляется в определенном или не
определенном виде

Оглушение звонких согласных
Ձայնեղ բաղաձայնների խլացուն

Буква դ после согласного ր в следующих корнях, а также словах, образованных от этих корней, произносится как թ:

Буква դ произносится как թ также в словах, образованных при

помощи суффиксов. -որդ/ -երորդ, -րորդ/, -ուրդ. Например:

Буква դ после согласного ր произносится как թ в следующих собственных именах: Զարդար, Բարդուղիմեոս, Սիրվարդ, Նվարդ, Վարդան, Վարդևան, Վարդգես, Վարդուհի:

Буква դ в некоторых корнях, а также в словах, образованных от этих корней, произносится как թ, находясь после гласного: դադար (покой, перерыв), դադարել (уставать), օդ (воздух).

Прочитайте вслух.

Վարդանը Նվարդը որդին է: Նա արդեն բարդ գրքեր է կարդում: Վարդուհին ուշադիր լսում էր Վարդգեսի հաղորդումը: Օրիորդը գեղեցիկ զարդեր ունի: Վարորդը բարի մարդ է: Այս փողոցը խորդուբորդ է: Մեր պարտեզում արդեն գեղեցիկ վարդեր կան: ժողովուրդը սիրում է արդար աշխատանքը: Բժիշկը բուժում է նրա նյարդերը և կոկորդը: Նրա լյարդը արդեն չի ցավում: Մենք պարապում ենք երկրորդ հարկում: Մեր դեկանատը հինգերորդ հարկում է: Դպրոցականներն արդյո՞ք կարդում են և հասկանում այդ բարդ գրքերը:

ПАДЕЖИ И СКЛОНЕНИЯ
ՀՈԼՈՎՆԵՐ ԵՎ ՀՈԼՈՎՈՒՄՆԵՐ

Родительно-дательный падеж
и склонение существительных
Սեռական-տրակաե հոլով և
գոյականների հոլովումները

Родительно-дательный падеж в армянском языке образуется при помощи внешних и внутренних флексий, согласно которым определяются типы склонения существительных (6 внешних и 2 внутренних).

Например, следующие слова образуют родительно-дательный падеж при помощи внешней флексии:

В следующие слова образуют родительно-дательный падеж при помощи внутренней флексии:

հայրհոր/ո/
տունտան/ա/
ուրախություն ուրախության /ա/

Родительно-дательный падеж употребляется либо в определенном, либо в неопределенном виде. В неопределенном виде отвечает на вопросы ու՞մ (кого? чей? иногда — кому?), ինչի՞ (чего? чему?) и выражает в основном определительное значение; в определенном виде отвечает на вопросы ու՞մ (кому?, кого?), ինչի՞ն (чему?) и выражает главным образом значения объекта.

Примеры определительных значений:

Примеры значения объектности: Նա բացատրում է ուսանողին /ու՞մ/: Он объясняет студенту (кому?). Նա գովում է ուսանողին /ու՞մ/: Он хвалит студента (кого?) Նամակը տուր այն մարդուն /ու՞մ/: Письмо дай тому человеку (кому?).

Դու ճանաչու՞մ ես այն մարդուս /ու՞մ/:
Ты знаешь того человека (кого?)
Նրանք ենթարկվում են հրամանին /ինչի՞ն/:
Они подчиняются приказу (чему?)
Դու վստահու՞մ ես այդ փաստերին փեչերի՞ն/:
Ты доверяешь этим фактам? (чему?)

Родительно-дательный падеж выражает также значение обстоятельственности, при этом отвечает на вопросы: որտե՞ղ (где? куда?), ե՞րբ (когда?), ինչու", ի՛նչ նպատակով (зачем? с какой целью?).

Примеры обстоятельных значений:
Նա նստած է աթոռին /որտե՛ղ/:
Он сидит на стуле (где?).
Դու ազա՞տ ես այդ ժամին /ե՞րբ/:
Ты свободен в этом часу (когда?).
Նա չի նայում գրատախտակին /ու՞ր/:
Он не смотрит на доску (куда?).
Մենք հանդիպելու ենք մայիսին /ե՞րբ/:
Мы встретимся в мае (когда?).
Նա գնում է անտառ որսի /ինչու՞/:
Он идет в лес на охоту (зачем?).

Поскольку формообразование родительно-дательного падежа тесно связано с типами склонения существительных, считаем целесообразным изучать особенности родительно-дательного падежа параллельно со склонениями существительных.

Внешнее склонение
Արտաքին հոլովումներ

К внешнему склонению относятся существительные, которые образуют родительно-дательный падеж при помощи одного из следующих окончаний: ի, ու, սա, ոջ, վա, ց.

Эти окончания прибавляются к прямой, начальной форме слова, которая в известных случаях подвергается чередованию (см. урок №4)

Склонение на “ի”

К склонению на “ի” относятся имена существительные, которые образуют родительно-дательный падеж при помощи окончания ի. Родительно-дательный падеж при помощи окончания ի образуют:

1.Большая часть имен существительных, а также других частей
речи, выступающих в роли существительного.

Примеры:

2.Множественное число имен существительных, если оно обра
зовано при помощи окончаний եր или ներ.

Примеры:

Склонение на “ու”
“ու”հոլովում

К склонению на “ու” относятся имена существительные, которые образуют родительно-дательный падеж при помощи окончания ու.

Родительно-дательный падеж при помощи окончания ու образуют:

1.Существительные, которые на конце имеют гласный ի. Перед
окончанием ու гласный ի выпадает (исключение составляет слово ձի).

2.Существительные մարդ, ամուսին, անկողին:

Запомните!

а)Существительное անկողին относится также к склоне
нию на “ի” /անկողնի/.

б)Поскольку существительное մարդ множественное чис
ло образует при помощи окончания իկ, а не եր или ներ, то
во множественном числе родительно-дательного падежа оно
имеет форму մարդկանց (людей, людям).

3. Инфинитив, когда субстантивируется и употребляется как названия действия. В русском языке значения таких форм инфинитива передаются при помощи отглагольных существительных.

Примеры:

Склонение на “ան”
“ան” հոլովում

К склонению на “ան” относятся имена существительные, которые родительно-дательный падеж образуют при помощи окончания ան.

Родительно-дательный падеж при помощи окончания ան образуют:

1)отглагольные существительные, имеющие на конце суффикс
ում. Этот суффикс при образовании родительно-дательного падежа;
подвергается чередованию (гласный ու выпадает).

Примеры:

2)следующие односложные существительные (которые в древ
неармянском языке на конце имели согласный ն):

գառգառան/ը/
ягненокягненка, ягненку
դուռդռան/ը/
дверьдвери
եզեգան/ը/
волвола, волу
թոռթոռան/ը/
внуквнука, внуку
նուռեռան/ը/
гранатграната, гранату
ձուկձկան/ը/
рыбарыбы, рыбе
մուկմկան/ը/
мышьмыши
լեռլեռան/ը/
горагоры, горе
ծունկծնկան/ը/ծնկի /ն/
коленоколена, колену
ծոռծոռան/ը/ծոռի /ն/
правнукправнука, правнуку

3) слова գարուն, աշուն, ամառ, ձմեռ:

գարունգարնան /ը/
веснавесны, весне (весной)
աշունաշնան/ը/
осеньосени (осенью)
ամառամռան /ը/
летолета, лету (летом)
ձմեռձմռան/ը/
зимазимы, зиме (зимой)

Запомните!

Существительные ամառ, ձմեռ также относятся к склонению на վա: ամառվա, ձմեռվա.

4.Существительное մանուկ:

մանուկմանկան/ը/
младенецмладенца, младенцу

Запомните!

Собственное имя Մանուկ относится к склонению на ի։ Մանուկի/ն/.

5.Существительное մահ, причем перед окончанием ան при
бавляется согласный վ /վ + և ան և վան/:

մահմահվան /ը/ также մահի /ն/
смерть смерти

Употребление родительно-дательного падежа в неопределенном виде Սեռական-տրական հոլովի անորոշ առման կիրառությունները

Родительно-дательный падеж употребляется только в неопределенном виде, когда выступает в качестве:

а) несогласованного определения, которое отвечает на вопросы ու՞մ (кого?), ինչի՞ (чего?) и ставится обычно перед определяемым словом.

Примеры:

ուսանողի գիրքը - книга студента
գրքի բովանդակությունը -содержание книги
աչքերի գույնը-цвет глаз
այգու ծառերը-деревья сада
որդու սերը-любовь сына
մարդու պատիվը-честь человека
զեկուցման իմաստը-смысл доклада
թոռան անունը-имя внука
նռան գույնը-цвет граната
գարնան շունչը-дыхание весны
մանկան մայրը-мать младенца
մահվան պատճառը — причина смерти արևի ջերմությունը — тепло солнца

б) обстоятельства цели, которое отвечает на вопросы: ինչի՞, ինչու՞ (почему? зачем?), ի՞նչ նպատակով (с какой целью?). Таким обстоятельством цели управляют глаголы, выражающие однонаправленное движение գնալ (идти), գալ (прийти), մեկնել (отправляться, ехать), ուղևորվել (направляться).

Примеры:

Գնում եմ պարապմունքի — иду на занятие
Գալիս ես դասի— идешь на урок

Մեկնում է գործուղման — едет в командировку

Часто в роли такого обстоятельства цели выступает инфинитив в родительно-дательном падеже:

Գնում է սովորելու, աշխատելու, գտնելու
Идет (чтобы) учиться, работать, искать.
Ուղևորվում է հանդիպելու, համոզելու, կառուցելու
Направляется (чтобы) встретить, уговорить, строить.
Գափս է օգնելու, լսելու, հիանալու
Приходит (чтобы) помогать, слушать, восхищаться.

3. Слова, управляемые некоторыми предлогами и большим количеством послелогов;

а) родительно-дательным падежом управляют предлоги: հանուն (во имя, за), հօգուտ (в пользу), ըստ (по, согласно), ընդդեմ (против).

Նրանք կռվում էին հանուն հայրենիքի:
Они сражались за родину.
Հարցերը լուծվեցին հօգուտ ուսանողների:
Вопросы были решены в пользу студентов.
Աշակերտները տարբերվում են ըստ ընդունակությունների:
Ученики различаются по способностям.
Նա բողոքում է ընդդեմ սխալների:
Он протестует против ошибок.

б) родительно-дательным падежом управляют послелоги: առաջ, առջև (перед, напротив), առթիվ (по случаю), դեմ (против), դիմաց (напротив), համար (для), հանդեպ (по отношению к), հետ (с), մասին (о, об), մեջ (в), միջև (между), մոտ (у, около), նկատմամբ (по отношению к), պես (как, подобно), վերաբերմամբ (по отношению к), վրա (на), տակ (под).

Дательный падеж личных и некоторых
указательных местоимений
Անձնական և մի քանի ցուցական
դերանունների տրական հոլովը

1. Личные местоимения в родительном и дательном падежах имеют различные формы. Формы родительного падежа называются

также притяжательными местоимениями (см. Урок III).

Формы дательного падежа личных местоимений

Запомните!

а)Личные местоимения III лица во множественном числе в дательном и родительном падежах имеют одну и ту же форму (նրանց, իրենց).

б)Личные местоимения ինքս (я сам, сама), ինքդ (ты сам, сама), ինքներս (мы сами), ինքներդ (вы сами) ինքները (они сами) косвенных падежей не имеют и в предложении
могут быть только подлежащим.

2. Указательные местоимения սա, դա, նա, սրանք, դրանք, նրանք родительный и дательный падежи образуют подобно личным местоимениям.

Սրանք, դրանք, նրանք в родительном и дательном падежах по форме не различаются.

3. Дательный падеж личных местоимений (а также указательных) в предложении употребляется:

а)в роли прямого дополнения:

б)в роли косвенного дополнения:

в)с некоторыми послелогами: մոտ (около), հետ (с, вместе с), պես (как, подобно), չափ (в размере, с , со), համար (для), а также с предлогами հօգուտ (в пользу), հանուն (во имя), հանձինս (в лице).

Надо отметить, что местоимения III лица с указанными предлогами и послелогами употребляются в форме родительного падежа (т. е. в качестве притяжательных местоимений).

Примеры:

Факторы, при которых существительное употребляется в определенном или неопределенном виде

Գործոններ, որոնց առկայությամբ գոյականն օգտագործվում է որոշյալ կամ անորոշ առումով

Категории определенности и неопределенности свойственны только именительному и родительно-дательному падежам имен существительных.

I. Существительное обычно употребляется в определенном виде если:

1.название предмета уже упоминалось в речи, например:
Բակում խաղում էր մի փոքրիկ տղա:
Տղան մեզ չէր նայում:
(Во дворе играл маленький мальчик. Мальчик на нас не смотрел).
Անահիտը ծաղիկներ էր հավաքում:
Ծաղիկները շատ գեղեցիկ էին:
(Анаит собирала цветы. Цветы были очень красивыми).

2.имеют определения, выраженные:

а) превосходной степенью прилагательного: ամենամեծ քաղաքը — самый большой город ամենաբարձր լեռը — самая высокая гора ամենալավ տղան — самый хороший мальчик ամենահամեստ մարդը — самый скромный человек

б)родительно-дательным падежом существительных, а также
других частей речи, выступающих в роли несогласованного
определения:

Երևանի շենքերը, ջուրը, փողոցները здания, вода, улицы Еревана համալսարանի ուսանողները, դասախոսները студенты, преподаватели университета աշնան բերքը, գույները, քամիները урожай, цвета, ветры осени

в)указательными (в основном այս, այդ, այն, նույն) и определительными (в основном բոլոր, ողջ, ամբողջ) местоимениями:

այս քաղաքը, տունը, մարդը этот город, дом, человек բոլոր գրքերը, հարցերը, ընկերները все книги, вопросы, товарищи

Запомните!

Существительные, выражающие значение времени: շաբաթ (неделя, суббота), ամիս, տարի, առավոտ, երեկո, ամառ, ձմեռ, գարուն, աշուն, գիշեր, կեսօր, выступая в роли обстоятельства времени, часто употребляются в неопределенном виде, несмотря на наличие определений, выраженных указательными местоимениями.

Примеры:
Այս տարի նա ավարտում է դպրոցը:
В этом году он кончает школу.
Այդ գիշեր նա կարդում էր քո գիրքը:
В эту ночь (этой ночью) он читал твою книгу.
Այն շաբաթ ես հիվանդ էի:
В ту неделю (на той неделе) я была больна.
Այս ձմեռ ես չէի մրսում:
В эту зиму (этой зимой) я не мерзла.

г) некоторыми словами, которые выражают значение определенности:

նախորդ — предыдущий Նախորդ զեկուցումը, օրը, հարցը: Предыдущий доклад, день, вопрос. հաջորդ — следующий Հաջորդ դասը, ընկերը, շարքը: Следующий урок, товарищ, ряд. վերջին — последний Վերջին մեքենան, կանգառը, էջը: Последняя машина, остановка, страница. նշված — отмеченный Նշված անունը, բառը, վերնագիրը: Отмеченное имя, слово, заглавие.

II. Существительное обычно употребляется в неопределенном виде:
1.Если название предмета в речи упоминается впервые:
Նա հագնում է նոր վերարկու և գեղեցիկ կոշիկներ:
Он носит новое пальто и красивые туфли.

2.Если название предмета употребляется лишь в номинативной функции:
և Ասա մի քանի մրգերի անուններ:
և Խնձոր, դեղձ, տանձ, խաղալ, ծիրան:

Скажи несколько названий фруктов.
Яблоко, персик, груша, виноград, абрикос.

3.Если название предмета употребляется в значении части
целого.

Նախաճաշի ժամանակ ես ուտում եմ հաց, կարագ, մեղր, խմում եմ սուրճ:
Во время завтрака (за завтраком) я ем хлеб, масло, мед, пью кофе 4.Если существительные имеют определения, выраженный:

а) неопределенными местоимениями: ինչ-որ, ինչ-ինչ, որոշ, (ка
кой-то, некоторый), ուրիշ, այլ (другой, иной), որևէ, որևիցե (какой-
нибудь), մի քանի (несколько).

б) определенными местоимениями:
ամեն, ամեն մի, յուրաքանչյուր (каждый, всякий),

в)отрицательным местоимением
ոչ մի (никакой),

г)вопросительным местоимением
քանի՞ (сколько?).
Նա ինչ-որ գիրք էր թերթում:
Он листал какую-то книгу.
Բակում մի քանի տղաներ ծառ էին տնկում:
Во дворе несколько мальчиков сажали деревья.
Յուրաքանչյուր քաղաքացի կատարում է իր պարտականությունը:
Каждый гражданин выполняет свой долг.
Ոչ մի մայր պատերազմ չի ուզում:
Ни одна мать не хочет войны.
Դու քանի՞ ընկեր ունես:
Сколько у тебя друзей?

Текст

ՄԵՐ ԲՆԱԿԱՐԱՆԸ

Ես ապրում եմ քաղաքի կենտրոնում: Մեր բնակարանը գտնվում է մի գեղեցիկ նորակառույց շենքում: Մեր շենքը տասհարկանի է: Ներքևի հարկում կա մթերային խանութ և ժամանակակից լվացքատուն: Մթերային խանութն ունի կաթնեղենի, ձկնեղենի, մսի և հրուշակեղենի բաժիններ:

Մեր շենքի բնակիչները հաճախ են իրենց սպիտակեղենը հանձնում լվացքատուն և մեկ-երկու օր անց ստանում են մաքուր և արդուկած վիճակում: Մեր շենքում կա կենտրոնական ջեռուցում, աղբատար խողովակ, վերելակ:

Ես բնակվում եմ երրորդ հարկում: Մեր բնակարանը երեքսենյականոց է: Մենք ունենք ընդհանուր սենյակ և երկու ննջասենյակ: Ընդհանուր սենյակի աջ կողմում մեր խոհանոցն է, իսկ խոհանոցի աջ կողմում գտնվում են լողասենյակը և զուգարանը:

Մեր ընդհանուր սենյակի և ննջասենյակների կահույքը նոր է: Հայրիկի ննջասենյակը միաժամանակ աշխատասենյակ է: Այդտեղ հայրիկը առանձնանում է և աշխատում: Սենյակի ձախ պատի մոտ

գրապահարանն է, իսկ գրապահարանի դիմաց՝ գրասեղանը: Ննջասենյակում մահճակալներ ու զգեստապահարաններ կան։ Մեր ընդհանուր սենյակում կա մի մեծ սեղան, գեղեցիկ պահա—
րաններ, բազմոց, բազկաթոռներ, աթոռներ և գունավոր հեռուստա—
ցույց:
Մեր բնակարանի առաստաղը բարձր է, բոլոր սենյակները լուսա
վոր են, արևոտ:
իմ սենյակի պատուհանը բացվում է Մեծ և Փոքր Մասիսների
Արարատյան դաշտի վրա:
Ես երբեմն կանգնում եմ պատուհանի մոտ ու երկար նայում սքանչելի տեսարանին:
Մեր բնակարանը շատ հարմար է թե՛ լավ աշխատելու, թե՛ հանգստանալու համար:

Словарь

նորակառույց-новостройка
նորակառույց շենք-новое здание
տասհարկանի-десятиэтажный
կաթնեղեն-молочные изделия
հրուշակեղեն-кондитерские изделия
ձկնեղեն-рыбные изделия (продукт)
ժամանակակից լվացքատուն-современная прачечная
օգտագործված սպիտակեղեն-использованное белье
մեկ-երկու օր անց-через день-два
արդուկած վիճակում-в выглаженном виде
կենտրոնական ջեռուցում -центральное отопление
աղբատար խողովակ-мусоропровод (աղբատար надо читать ախպատար)
երեքսենյականոց-трехкомнатная
ննջասենյակ-спальня
աշխատասենյակ-кабинет
զգեստապահարան-гардероб
գրապահարան-книжный шкаф
գրասեղան— письменный стол
Թե...թե— сочинительный союз,которому в русском языке соответствует сочинительный союз и... и.

Диалоги

և Բարև՛ Հա՛յկ, ու՞ր ես գնում:
և Բարև՛, Արմե՛ն, ես տուն եմ գնում:
և Որտե՞ղ է ձեր տունը:
և Քաղաքի հյուսիսային ծայրամասում է, բայց դա շատ լավ տեղ է:
և Դա ձե՞ր տունն է:
և Ո՛չ, մենք ապրում ենք նորակառույց շենքում:
և Ձեր շենքը բազմահա՞րկ է:
և Այո՛, մեր շենքը տասհարկանի է, բայց մեր բնակարանը երրորդ հարկում է:
և Ձեր շենքի մոտ խանութներ, կենցաղային սպասարկման կետեր կա՞ն:
և Այո՛, իհարկե, մեր շենքի առաջին հարկում մթերային խանութ կա, լվացքատուն, վարսավիրանոց և կարի արհեստանոց:
և Ի՞նչ բաժիններ ունի ձեր մթերային խանութը:
և Կաթնեղենի, հրուշակեղենի, մսի, ձկնեղենի, հանքային ջրերի և հյութերի բաժիններ:
և Հրուշակեղենի բաժնում համեղ թխվածքներ լինու՞մ են:
և Այո՛, մեր խանութի հրուշակեղենի բաժնում բազմապիսի և համեղ թխվածքներ են լինում:
և Ձեր լվացքատունը լա՞վ է աշխատում:
և Այո՜, լավ է աշխատում և մեր տնտեսուհիներին շատ է օգնում: Նրանք մեծ լվացքը հանձնում են լվացքատուն և մեկ-երկու օր հետո ստանում են մաքուր և արդուկած վիճակում:
և Դուք քանի՞ սենյակ ունեք:
և Մենք երեք սենյակ ունենք, մեր բնակարանը երեքսենյականոց է:
և Ձեր սենյակները լուսավո՞ր են:
և Մեր ընդհանուր սենյակը շատ լուսավոր է, բայց ննջասենյակներում արևն ընկնում է միայն երեկոյան:
և Ձեր բնակարանի կահույքը նո՞ր է:
ևԱյո՛, մեր կահույքը նոր է: Ննջասենյակներում կան մահճակալներ, զգեստապահարաններ, գրադարակներ: Հայրիկի ննջասենյակը միաժամանակ աշխատասենյակ է, այդ պատճառով էլ այնտեղ գրապահարան և գրասեղան կա:
Ընդհանուր սենյակում մի մեծ սեղան կա, պահարաններ, բազկաթոռներ, աթոռներ և հեռուստացույց: Մենք ավելորդ իրեր չենք սիրում, բայց բոլոր անհրաժեշտ հարմարություններն ունենք:
և Տեսնում եմ, որ դու հավանում ես ձեր բնակարանը:
և Ճիշտ է, մեր բնակարանն ինձ դուր է գալիս: Այնտեղ կարելի է և լավ հանգստանալ, և լավ աշխատել:

Словарь

հյուսիսային ծայրամաս — северный конец, край
շատ լավ— очень хороший
բազմահարկ— многоэтажный
կենցաղային սպասարկման — пункт бытового
/կենցաղսպասարկման/ կետ обслуживания
կարի արհեստանոց— швейная мастерская
հանքային ջուր— минеральная вода
արևե ընկնում է— солнце падает (попадает)
այդ պատճառով— поэтому
անհրաժեշտ հարմարություն — необходимое удобство
Դու հավանում ես— Квартира нравится тебе.
բնակարանը
հավանել— переходный глагол, поэтому
существительное բնակարան является прямым объектом, субъектом же является лицо, кому этот прямой объект нравится (դու).
Բնակարանն ինձ դուր է — Квартира мне нравится. գալիս:
դուր գալ— сложносоставной глагол,
непереходный.

Переведите на армянский язык:

Ты живешь в центре города, а я живу на северной окраине города. Наша квартира находится в новом здании. Это многоэтажное здание. Наша квартира на втором этаже. На первом этаже нашего здания есть продуктовый магазин, парикмахерская, швейная мастерская. В продуктовом магазине есть много отделов. Здесь всегда продаются свежие молочные изделия и вкусное печенье. В нашем здании есть центральное отопление, лифт, мусоропровод. Наша прачечная работает хорошо и очень помогает хозяйкам. Они часто большую стирку сдают в прачечную.

Наша квартира трехкомнатная. У нас новая мебель. В спальных комнатах есть кровати, гардеробы, книжные полки. В спальне отца есть большой книжный шкаф и письменный стол. Его спальня одновременно и кабинет. Здесь он работает и отдыхает.

Мебель нашей общей комнаты красивая и удобная. У нас нет лишних вещей, мы не любим лишние вещи. У нас есть все необходимые удобства.

Наша квартира светлая, солнечная. Окно моей комнаты большое и открывается на Араратскую долину и гору Масис.

УРОК 7
Оглушение звонких согласных Глагол. Будущее и будущее прошедшее времена изъявительного наклонения О некоторых функциях инфинитива Имя числительное
Количественные и порядковые числительные. Употребление числительных с существительными.
Синтаксические функции числительных Обозначение времени

Оглушение звонких согласных

Буква ձ в следующих корнях и словах, образованных от этих корней, после согласного ր произносится как ց:

դերձան(нитка)

Буквосочетание ղձ в следующих корнях и словах, образованных от этих корней, произноситься как խց:

դաղձ(мята)դեղձան (светло-желтый)

դեղձ(персик)

Буква ձ в корне օձ (змея) и в словах, образованных от этого корня, произноситься как ց:

Прочитайте:

Դերձակ Համբարձումը լավ վարպետ է: Բարձրաբերձ բլուրի վրա գեղեցիկ դեղձենիներ կային: Նա արձակուրդից շուտ վերադարձավ: Վարդուհին արձակ դաշտում դաղձ էր հավաքում: Համարձակ տղաները դարձյալ բարձրանում էին մերձակա բարձունքը: Նա շատ է դժվարանում դարձվածքների թարգմանության ժամանակ: Փորձը փորձանք չէ: Երեխան փորձում էր բռնել օձին: Մենք ամեն ամիս մուծում ենք բնակարանի վարձը:

Буква ջ в некоторых корнях и в словах, образованных от этих корней, после согласного ր произносится как չ։

արջ (медведь), թրջել (мочить), վերջ (конец).

Буквосочетание ղջ в следующих корнях и в словах, образованных от этих корней, произносится как խչ:

աղջիկ (девушка), ամբողջ (весь, целый), ողջ(1. живой, 2. весь).

В некоторых корнях и словах, образованных от этих корней, буква ջ произносится как չ после гласного:

աջ (правый), առաջ (до, раньше), առջև (перед), մեջ (в), մեջ/ք/ (спина), քաջք (бес).

Прочитайте:

Վիրավոր արջը փախչում է դեպի գետի աջ ափը: Որսորդը վերջապես նկատում է արջի հետքը: Մի տարի առաջ աղջիկը այստեղ չէր ապրում: Անձրևից թրջվել էր նրա նուրբ զգեստը: Այդ առողջ մարդն ամբողջ օրը աշխատում է: Այսօր հիվանդի մեջքը չի ցավում: Այս տարի Սարգիսն ավարտում է միջնակարգ դպրոցը: Ես սիրում եմ գարնան առաջին ամիսը, իսկ Վարդանն ամառվա վերջին ամիսն է սիրում: Նա միշտ զիջում է իր ընկերներին: Մի միջահասակ երիտասարդ գնում էր դեպի աջ նրբանցքը:

Глагол. Будущее и будущее прошедшее
времена изъявительного наклонения
Բայ. Սահմանական եղանակի ապառնի
և անցյալ ապառնի ժամանակները

Изъявительное наклонение имеет две формы будущего времени: будущее и будущее прошедшее. Указанные формы образуются от деепричастия будущего времени¹ и вспомогательного глагола в настоящем или прошедшем времени. Деепричастие будущего времени образуется от инфинитива путем прибавления окончания ու:
գրել և գրելուկարդալ և կարդալու

¹ Деепричастие будущего времени в грамматике армянского языка имеет названия: ապառնի դերբայ, կատարելի դերբայ, անկատար դերբայ:

Будущее время изъявительного наклонения обозначает действие, которое будет происходить после момента речи: непосредственно после данного момента, через некоторое, а также через длительное время. Например:

Նա վեպն ավարտելու է այսօր, վաղը, երկու տարի հետո:
Он роман закончит сегодня, завтра, через два года.

Будущему времени изьявительного наклонения в русском языке соответствует будущее время совершенного или несовершенного вида (чаще всего соответствует будущее сложное: գրելու եմ — буду писать, կարդալու եմ — буду читать), а иногда указанные формы будущего времени переводятся на русский язык описательно: գրելու եմ — должен писать, կարդալու եմ — должен читать.

Будущее прошедшее время обозначает действие, которое должно было совершиться до момента речи, в каком-то промежутке прошедшего времени. Формы будущего прошедшего времени в русском языке передаются описательно:

գրելու էի— должен был писать
կարդալու էի — должен был читать.

Отрицательное спряжение Ժխտական խոնարհում

Отрицательное спряжение будущего и будущего прошедшего времен изъявительного наклонения образуется при помощи отрицательных форм вспомогательного глагола, которые употребляются перед деепричастием будущего времени. Например:

Переведите на русский язык:

1. Նա այսօր ուշ է վերադառնալու: Հյուրերին դիմավորելու են մեր խմբի ուսանողները: Վաղը ես մեկնելու եմ առողջարան: Ո՞վ է մնալու երեխաների հետ: Մենք ձեզ սպասելու ենք մինչև լուսաբաց: Դու մտնելու՞ ես բժշկի մոտ: Արմենն ու Անահիտը շուտով ամուսնանալու են: Երեկոյան նրան զանգահարելու է իր ընկերուհին: Նա ուսումնասիրելու է բոլոր փաստերը: Դուք տանելու, եք այս աթոռները: Ամառը դուք որտե՞ղ եք հանգստանալու: Բնակարանի վարձը ե՞րբ եք վճարելու: Ո՞վ է հաղթելու այս տարվա մրցումներում: Նա չի՞ բարձրանալու լեռան գագաթը: Դուք չե՞ք պատմելու ձեր տպավորությունների մասին: Այստեղ մենք հաճելի նորություններ ենք լսելու: Ես այս գիշեր չեմ քնելու, աշխատելու եմ: Դպրոցի նոր շենքի կառուցումը շուտով ավարտվելու է: Ես գնալու եմ, իսկ նա մնալու է: Մենք վիճելու ենք, իսկ դուք լսելու եք:

2. Այսօր ես ճաշ էի եփելու, իսկ քույրս դասերն էր սովորելու: Մենք զբոսանքի էինք գնալու, իսկ դուք հեռուստացույց էիք դիտելու: Երկու օր առաջ նա կարդալու էր իմ հոդվածը և կարծիք էր գրելու: Արմենը համերգի տոմսեր էր գնելու, բայց տոմսարկղը փակ էր: Ես այսքան չէի ուշանալու: Նա ինձ չէր հանդիպելու, քեզ էր հանդիպելու: Դու այսօր չէիր զեկուցելու, վաղն էիր զեկուցելու: Աղջիկները սունկ էին հավաքելու, իսկ տղաները կրակ էին վառելու: Ես մասնակցելու էի մրցումներին, բայց այդ օրը հիվանդ էի: Մենք շնորհավորելու էինք հոբելյարին, իսկ նրա ուսանողները ծաղիկներ էին մատուցելու: Այս տարի մենք հանգստանալու էինք ծովափին: Երեկոյան դու զանգահարելու էիր մեզ: Անահիտը խաղալու էր փոքրիկների հետ, իսկ ես խմորեղեն էի պատրաստելու: Արմենը շարունակելու էր ընթերցումը, իսկ Անահիտը թարգմանելու էր: Նա ջրելու էր այգին, իսկ դու նրան օգնելու էիր: Նա շտապելու էր, իսկ դու սպասելու էիր:

Переведите на армянский язык:

1. Вечером мы будем встречать гостей. Ты сегодня рано вернешься? Завтра он должен отправиться в санаторий. Когда поезд прибудет в Ереван? Сегодня я останусь с детьми. Ты будешь ждать нас до рассвета? Он должен войти к врачу. Они когда должны пожениться? Я вечером буду звонить (должна позвонить)' тебе. Мы будем изучать все факты. Ты когда унесешь (должен унести) эти стулья? Мы летом будем отдыхать в деревне. Я сегодня буду платить квартплату. Мы победим на соревнованиях. Эти парни поднимутся (будут подниматься) на вершину горы. Сегодня он расскажет (будет рассказывать) о своих впечатлениях. Вы здесь услышите интересные новости. Скоро закончится строительство нового здания. Ты пойдешь (должен пойти) на работу, а твоя сестра останется (должна остаться) около больной бабушки. Они будут спорить, а мы будем слушать.

2. Сегодня сестра должна была готовить обед, а я должна была учить уроки. Отец и мать должны были пойти на прогулку, а мы должны были сидеть у телевизора. Ты должен был прочесть мою статью и написать отзыв. Мы должны были купить билеты на концерт, но касса была закрыта. Ты не должен был столько ждать. Он когда должен был встретиться с тобой? Он не должен был встретиться со мной. Я сегодня не должен был отдыхать, сегодня должен был отдыхать мой товарищ. Парни должны были разжигать огонь, а девушки должны были готовить обед. Ты должен был участвовать в соревнованиях. Вечером они должны были поздравить свою подругу и (должны были) преподнести ей цветы. Утром я должен был позвонить тебе, но мой телефон не работал. Я должна была играть с детьми, а мама должна была печь печенье. Вы должны были продолжать чтение, а мы должны были перевести статью. Дед должен был собирать фрукты, а внук должен был помогать ему. Я должен был торопиться, а они должны были сидеть дома.

О некоторых функциях инфинитива
Անորոշ դերբայի մի քանի կիրառություններ

1.В армянском языке инфинитив употребляется в качестве подлежащего при составных сказуемых, выражающих значение модальности.

Примеры:

2.Инфинитив примыкает к модальному глаголу կարող եմ (могу): կարող եմ ասել /լսել, խոսել, գտնել/ могу сказать (слушать, говорить, найти).

Неправильный глагол կարող եմ употребляется в настоящем и прошедшем времени:

Настоящее время

Прошедшее время

3. Инфинитив примыкает также к личным формам глагола, если они выражают значение:

а)волеизъявления или воленаправленности:

б)мысли, восприятия, интеллектуального состояния, желания:

Текст

ԱՐՁԱԿՈՒՐԴ

Շուտով սկսվելու է իմ ամառային արձակուրդը, և ես մեկնելու եմ Դիլիջան: Դիլիջանը հիանալի ամառանոցային քաղաք է: Մինչև դըպրոցական դառնալս ես ապրում էի Դիլիջանում, պապիկիս ու տատիկիս մոտ: Ես շատ եմ սիրում իմ բարի ու իմաստուն պապիկին և քնքուշ ու հոգատար տատիկին և ամառային արձակուրդս անց եմ կացնելու նրանց մոտ:

Հիմա ես Երևանում եմ, իմ սենյակում: Ահա փակում եմ աչքերս ու մտովի պատկերացնում Դիլիջանի փարթամ անտառները, մեր հին ու հարազատ տունը՝ քչքչան գետակի ափին, հսկա ծառերի հովանու տակ:

Ես երկու ամիս ապրելու եմ այդ սքանչելի վայրում, շնչելու եմ լեռնային անտառների մաքուր օդը, վայելելու եմ բնության զարմանալի գեղեցկությունները:

Բայց, իհարկե, ես այնտեղ անգործ չեմ նստելու. օգնելու եմ պապիկիս, աշխատելու եմ մեր այգում: Ես արթնանալու եմ վաղ լուսաբացին ու պապիկիս հետ իջնելու եմ այգի: Մենք միասին ջրելու ենք ծառերը ու բանջարեղենի մարգերը, փխրեցնելու ենք հողը, պոկելու ենք մոլախոտերն ու փշերը, քաղելու ենք հասած մրգերը ու բանջարեղենը:

Հետո մեր բակի ծառերի ստվերում նախաճաշելու ենք: Նախաճաշի ժամանակ մենք ուտելու ենք թարմ կարագ ու ոչխարի պանիր, մեղր ու կաթնասեր, թոնրի լավաշ ու գաթա, խմելու ենք կաթ կամ թեյ:

Նախաճաշից հետո պապիկը հանգստանալու է, իսկ ես գնալու եմ անտառ, զբոսնելու եմ և հատապտուղներ եմ հավաքելու:

Կեսօրին հարևան տղաների հետ լողանալու եմ մեր վճիտ գետակի սառը ջրում, հետո պառկելու եմ տաք ավազին ու արևի լոգանք եմ ընդունելու:

Ճաշին ես ուտելու եմ տատիկիս պատրաստած համեղ ճաշերը, իսկ հետճաշյա հանգստի ժամին կարդալու եմ գեղարվեստական զըրքեր, ամսագրեր ու թերթեր:

Երեկոյան պապիկիս հետ նորից իջնելու եմ այգի, այգում միշտ շատ աշխատանք կա:

Մայրամուտից հետո մութը գրկելու է աշխարհը, իսկ ես լուսնի լույսի տակ նստելու եմ մեր բակում և նորից ու նորից լսելու եմ պապիկիս զարմանալի հետաքրքիր ու իմաստուն զրույցները:

Կիրակի օրերը ես և պապս գնալու ենք ձկնորսության: Պապս լուսաբացին շատ վաղ է արթնանալու, հետո արթնացնելու է ինձ, ու մենք միասին գնալու ենք գետափ: Լուռ ու խաղաղ բնության գրկում մենք մենակ ենք լինելու, և շրջապատի լռությունը խախտելու է միայն գետի քչքչոցը:

Առայժմ այդ բոլոր գեղեցիկ պահերը ես մտովի եմ պատկերացնում, բայց շուտով դրանք իրականություն են դառնալու:

Словарь

արձակուրդ — отпуск, каникулы; в значении каникулы употребляется также форма множ. ч. -արձակուրդներ.

ИМЯ ЧИСЛИТЕЛЬНОЕ/ /ԹՎԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆ

Числительные в армянском языке бывают количественные (քանակսւկան), порядковые (դասական), распределительные (բաշխական) и дробные (կոտորակային).

1. Количественные (քանակական) числительные отвечают на вопросы: քանի՞, ինչքա՞ն, որքա՞ն (сколько?).

Количественные числительные по своей словообразовательной структуре бывают простые, суффиксальные, сложные и сложносос—

тавные.

1) Простые числительные состоят из одного корня:

1 մեկ, մի
2 երկու, երկուս
3 երեք
4 չորս
5 հինգ
6վեց
7յոթ
8ութ
9ինը, ինն
10տասը, տասն, տաս
20քսան
100հարյուր
1000հազար
1000000միլիոն
1000000000միլիարդ

Запомните!
а)Числительное երկուս употребляется только при субстантивации.
б)Параллельные формы ինը, ինն употребляется в следующих случаях: если начальный звук следующего слова согласный, то употребляется форма ինը (ինը տղա, ինը կոպեկ), если же начальный звук следующего слова гласный, то
Употребляется форма ինն (ինն աղջիկ, ինն օր, ինն ամիս). в)Числительное տասը имеет параллельные формы տասն и տաս. В составе сложных слов (иногда и самостоятельно)
Употребляется форма տասն, которая была принята в древне армянском языке. Форма տաս проникла в литературный язык из разговорной речи и конкурирует с формой տասը.

г) Числительное մի одновременно является нeопрeделенным местоимением и употребляется в роли неопределенного артикля. В предложении Մի գիրք տուր ինձ значение մի можно понимать двояко: Дай мне одну книгу и Дай мне какую-нибудь книгу. Մի воспринимается как числительное, когда является носителем логического ударения.
2.Суффиксальные числительные образованы при помощи суф
фикса սուն (десять):
30 երեսուն
40 քառասուն
50 հիսուն
60 վաթսուն
70 յոթանասուն
80 ութսուն
90 իննսուն

3.Сложные числительные образуются при помощи сочетания десятков и единиц таким же образом, как и в русском языке. Таким способом образованы числительные от 11 до 99.
11 տասնմեկ(произносится տասնըմեկ)
12 տասներկու
13 տասներեք
14 տասնչորս (произносится տասեըչորս)
15 տասնհինգ (произносится տասնըհինգ)
16 տասնվեց(произносится տասնըվեց)
17 տասնյոթ(произносится տասնըյոթ)
18 տասնութ
19տասնինը (տասնինն)
21քսանմեկ
25քսանհինգ
29քսանինը (քսանինն)
31երեսունմեկ
34երեսունչորս
41քառասունմեկ
46քառասունվեց
51հիսունմեկ
57հիսունյոթ
61 վաթսունմեկ
62 վաթսուներկու
71յոթանասունմեկ
77յոթանասունյոթ
81ութսունմեկ
84ութսունչորս
91իննսունմեկ

4. Сложносоставные числительные (все числительные выше ста) состоят из двух и более отдельных слов:
101հարյուր մեկ
105հարյուր հինգ
110հարյուր տաս
115հարյուր տասնհինգ
200երկու հարյուր
203երկու հարյուր երեք
225երկու հարյուր քսանհինգ
300երեք հարյուր
400չորս հարյուր
588հինգ հարյուր ութսունութ
1987հազար ինը հարյուր ութսունյոթ
25791քսանհինգ հազար յոթ հարյուր իննսունմեկ
540624հինգ հարյուր քառասուն հազար վեց հարյուր քսանչորս

2. Порядковые (դասական) числительные по своей структуре суффиксальные. Они образуются от количественных числительных при помощи суффиксов րորդ и երորդ. Суффикс րորդ образует порядковые числительные երկրորդ (от երեք), չորրորդ (от չորս). Остальные порядковые числительные образуются при помощи суффикса երորդ:

հինգերորդ, վեցերորդ, յոթերորդ, ութերորդ, իններորդ, տասերորդ (а также տասներորդ) տասնմեկերորդ, տասներկուերորդ, տսաներեքերորդ, տասնչորսերորդ, տասնհինգերորդ, քսաներորդ, քսանութերորդ, երեսունիններորդ и т.д. Исключение составляет порядковое числительное աոաջին (первый).

При образовании составных порядковых числительных суффикс օրորդ присоединятся к последнему компоненту. Например: երկու հարյուր հինգերորդ (205-ый), հազար յոթ հարյուր յոթանասունհինգերորդ (1775-ый)

Порядковые числительные на письме обозначаются: 1) римскими цифрами, 2) арабскими цифрами; 3) буквами армянского алфавита. При обозначении арабскими цифрами после цифры ставится соединительная черточка и пишется буквосочетание -րդ; например, 2-րդ (երկրորդ), 8-րդ (ութերորդ), 55-րդ (հիսունհինգերորդ). Порядко
вое числительное առաջին на письме обычно обозначается римской цифрой, а при обозначении арабской цифрой пишется I-ին. Однако эта форма омонимична, т. к. одновременно выражает значение да тельного падежа субстантивного употребления числительного 1-ին (մեկին); например: սեպտեմբերի 1-ին (մեկին) — первого сентября
ժամը 1-ին (մեկին) — в час, в первом часу.

Иногда в роли порядковых числительных употребляются буквы армянского алфавита, которые с V по XVI век применялись в значении цифр.

Ա — 1 Ժ — 10 Ճ — 100 Ռ — 1000

Բ — 2 Ի — 20 Մ — 200 Ս — 2000

Գ — 3 Լ — 30 Յ — 300 Վ — 3000

Դ — 4 Խ — 40 Ն — 400 Տ — 4000

Ե — 5 Ծ — 50 Շ — 500 Ր — 5000

Զ — 6 Կ — 60 Ո — 600 Ց — 6000

է — 7 Հ — 70 Չ — 700 ՈՒ — 7000

Ը — 8 Ձ — 80 Պ — 800 Փ — 8000

Թ — 9 Ղ — 90 Ջ — 900 Ք — 9000

Употребление числительных с существительные Թվականների գործածությունը գոյականների հետ

Числительные, сочетаясь с существительными, не согласуются с ними ни по числам, ни по падежам.

Пример:

или:

С количественными числительными существительное употребляется в единственном числе обычно в следующих случаях:

1. если является единицей меры, цены, времени: քսան կիլոմետր,
   տասներկու կիլոգրամ, հիսուն կոպեկ, երեսունհինգ օր, հարյուր տարի;
2. если в центре внимания не предмет (выраженный сущест
   вительным), а количество (выраженное числительным): քսան ուսա
   նող, յոթանասունհինգ աթոռ, տասներկու շարք, հազար ոչխար.

Существительное с количественными числительными употребляется во множественном числе, когда необходимо подчеркнуть каждый из предметов, названных данным существительным. При этом логическое ударение падает на существительное.

В предложении Տասը հայ բժիշկներ մասնակցում էին կոնգրեսին (Десять армянских врачей участвовали в конгрессе) существительное բժիշկներ стоит во множественном числе, так как цель сообщения — подечеркнуть каждого врача в отдельности. Если ту же мысль выразим иначе: Տասը սովետական բժիշկ մասնակցում էր կոնգրեսին, значит, в центре нашего внимания количество врачей — տասը.

Синтаксические функции числительных Թվականների շարահյուսական գործառույթները

Числительные выполняют функции:

1)определения:
Նա ունի երեք երեխա:
У него трое детей.
Նա սովորում է երրորդ դասարանում:
Он учится в третьем классе.

2)Составной части именного сказуемого:
Հարյուրի կեսը հիսուն է:

Половина ста — пятьдесят. Իմ աթոռը յոթերորդն է:

Мой стул седьмой.

3) подлежащего, прямого и косвенного дополнений, обстоятельств когда употребляется в субстантивированной форме. При субстантивации числительное получает определенный артикль, склоняется и относится к склонению ի.

а)Числительное — подлежащее:

Երեքը գնալու են համալսարան, երկուսը՝ տուն: Трое пойдут в университет, двое — домой. Առաջին մեքենան գնում է, երկրորդը չի գնում: Первая машина идет, вторая не идет.

б)Числительное-дополнение:
Սեղանին երկու գրիչ կա, մեկը տուր ինձ:
На столе есть две ручки, одну дай мне.

Բոլորն ուզում են գնալ արշավի, բայց ուղարկելու են չորսին: Все хотят идти в поход, но пошлют четверых. Առաջին մրցանակը տվեցին Արամին, երկրորդը՝ Աշոտին: Первую премию дали Араму, вторую — Ашоту.

в)Числительное-обстоятельство:
Համերգն սկսվելու է ժամը հինգին:
Концерт начинается в пять часов.

Ես առաջին տետրում շարադրություն եմ գրելու, երկրորդում՝ խնդիրներ եմ լուծելու:

В первой тетради я напишу изложение, во второй буду решать задачи.

Прочитайте и переведите на русский язык:

Նրանք տասնհինգ օր հանգստանալու են Դիլիջանում Երևանում ձմեռը տևում է երեք կամ չորս ամիս: Ես ուզում եմ գնել երկու կիլոգրամ խաղող և երեք կիլոգրամ դեղձ: Մեկ կիլոգրամ կարտոֆիլն արժե երեսուն կոպեկ: Ես գնելու եմ չորս մետր չիթ և երեք մետր մետաքս: Երեխան առավոտյան խմում է երկու հարյուր գրամ կաթ: Ես կարող եմ ուտել հարյուր հիսուն գրամ պաղպաղակ: Շրջազգեստի համար պետք է երեք մետր կտոր: Նա զեկուցումը գրելու է յոթ օրում: Մեր ֆակուլտետն ունի հինգ հարյուր վաթսուն ուսանող: Մեր կուրսում կա տասնմեկ գերազանցիկ և երեսուներկու հար—

վածաին: Այդ հետաքրքիր դասախոսությունը լսում էր (լսում էին)

յոթանասունհինգ հազար հեռուստադիտող (հեռուստադիտողներ):

Արմենը երկու մտերիմ ընկեր (ընկերներ) ունի: Իմ սենյակում չորս աթոռ կա: Մեր շենքն ունի վեց մուտք: Ամեն մուտքում կա տասնհինգ բնակարան: Ես այս երկու գիրքը (գրքերը) վերցնում եմ, իսկ այդ երեքը չեմ վերցնում: Երկուսդ սենյակներն եք հավաքելու, իսկ ես ճաշ եմ պատրաստելու: Տարին ունի տասներկու ամիս: Շաբաթն ունի յոթ oր: Օրն ունի քսանչորս ժամ: ժամն ունի վաթսուն րոպե: Րոպեն ունի վաթսուն վայրկյան: Տարին ունի երեք հարյուր վաթսունհինգ կամ երեք հարյուր վաթսունվեց օր:

Переведите на армянский язык

Мы двадцать пять дней отдыхали в горной деревне.

Наши занятия будут длиться четыре или пять месяцев. Он хотел купить два килограмма мяса и три килограмма фруктов. Один килограмм сахара стоит двести пятьдесят драмов. Я хотела купить двенадцать метров ситца и три метра шелка. Ребенок может выпить сто восемьдесят граммов молока. Для зимнего пальто надо купить четыре метра материала. Он здесь работает восемнадцать лет. В нашей школе учатся тысяча двести пятьдесят учеников. В (нашем классе шестнадцать девочек и девятнадцать мальчиков. Эту интересную передачу смотрели два миллиона сто двадцать пять тысяч телезрителей. В этой комнате два окна. В нашем доме четыре подъезда. В нашем подъезде двадцать пять квартир. Эти две книги Я должна купить сегодня, завтра куплю те две книги. Ребенок будет спать, а мы будем готовить обед и убирать комнаты.

В году двенадцать месяцев. В неделе семь дней. В каждом дне Двадцать четыре часа. В одном часу шестьдесят минут. В минуте шестьдесят секунд. В году триста шестьдесят пять или триста шестьдесят шесть дней.

Обозначение времени

Время может обозначаться с помощью единиц времени и вспомогательных слов: ժամ — час, րոպե — минута, վայրկյան — секунда, կես — половина, քառորդ — четверть, անց — больше, պակաս — меньше.

Вопрос:
Ժամը քանի՞սն է:
Сколько времени?
Который час? Ответ:

1) если сообщается конкретный час (без промежуточных минут) то это выражается так:
Ժամը հինգն է:
Пять часов.
Ժամը յոթն է:
Семь часов.
Ժամը քսաներկուսն է:
Двадцать два часа. В разговорной речи часто слово ժամ опускается:
Ժամը քանիսն է: և Հինգն է, վեցն է... 2) если сообщается, что время на некоторое количество минут не достигло конкретного часа, то ответ выражается следующим образом:
Ժամը հինգից պակաս է տաս/ը/ րոպե:
Без десяти минут пять часов. В разговорной речи ответ часто выражается короче:
Հինգից տաս է պակաս:
Հինգին տաս է պակաս:
Հինգից տաս պակաս:
Հինգին տաս պակաս:

3)если сообщается, что время на какое-то количество мину
Продвинулось вперед от конкретного часа, то ответ выражается так:

Ժամը յոթն անց է քսան րոպե: Двадцать минут восьмого. (В разговорной речи ответ выражается короче: Յոթն անց է քսան րոպե: Յոթն անց է քսան: Յոթն անց քսան:

4)четверть какого-либо часа выражается словом քառորդ в
сочетании со словами պակաս, անց:
Տասին տասնհինգ պակաս: Без пятнадцати десять.
Տասին քառորդ պակաս:
Без четверти десять.
Տասն անց տասնհինգ:
Пятнадцать минут одиннадцатого.
Տասն անց քառորդ:
Четверть одиннадцатого.

5) половина часа выражается словом կես в сочетании со словом անց:

Հինգ անց կեսն է:
Հինգ անց է կես:
Половина шестого.
Ինն անց կեսն է:
Ինն անց է կես:
Половина десятого. Половина часа выражается также в минутах:
Հինգն անց է երեսուն րոպե:
Пять часов тридцать минут.
Ինն անց է երեսուն րոպե:
Девять часов тридцать минут.

Текст.

ԻՄ ՕՐԸ

Ես տասնութ տարեկան եմ և սովորում եմ Երևանի պետական համալսարանում:

Ամեն օր ժամը ութին իմ սենյակում հնչում է զարթուցիչի գանգը: Ութն անց տասնհինգ րոպեին վերջացնում եմ մարզանքը և գնում լվացվելու: Ռւթն անց կեսին ես նախաճաշում եմ, մի գավաթ սուրճ եմ խմում և դուրս եմ գալիս տանից: Իննից չորս կամ հինգ րոպե պակաս հասնում եմ համալսարան: Մեր դասերն սկսվում են ժամը իննին: Ամեն դասաժամը տևում է քառասունհինգ րոպե: Առաջին դասն ավարտվում է տասին քառորդ պակաս: Երկրորդ դասն սկսվում է տասին հինգ պակաս և ավարտվում է տասնմեկին քսան պակաս: Դասամիջոցը տևում է տաս րոպե: Երրորդ դասն սկսվում է տասնմեկին տաս պակաս և ավարտվում է տասներկուսին քսանհինգ պակաս: Տասներկուսին քառորդ պակաս սկսվում է չորրորդ դասը: Տասն—

երկուսն անց կես սկսվում և տասներեքին տաս պակաս ավարտվում է մեծ դասամիջոցը, այն տևում է քսան րոպե: Հինգերորդ դասն ավարտվում է տասներեքն անց երեսունհինգ րոպեին: Վեցերորդ դասն սկսվում է տասնչորսին քառորդ պակաս և ավարտվում է տասնչորսն անց կեսին:

Դասերից հետո՝ ժամը տասնհինգին ես հասնում եմ տուն, ճաշում և կես ժամ կամ քառասուն րոպե հանգստանում եմ: ժամը տասնվեցին ես գնում եմ գրադարան և մոտ երկու ժամ պարապում եմ գրադարանի ընթերցասրահում:

Երկուշաբթի և չորեքշաբթի օրերը ժամը տասնիննին ես գնում եմ համալսարանի մարզադահլիճ և մասնակցում մարմնամարզության խմբակի պարապմունքներին: Պարապմունքը տևում է մեկ ժամ: Պարապմունքից հետո ես մի փոքր զբոսնում եմ ընկերներիս հետ և վերադառնում եմ տուն: Այնուհետև փոխում եմ զգեստներս, լվացվում եմ և ընթրում:

Սովորաբար քնում եմ ժամը քսանչորսին, իսկ մինչ այդ կարդում եմ, կարգի եմ բերում հաջորդ օրվա համար անհրաժեշտ գրքեր՜ը, դասախոսությունների և գործնական աշխատանքների տետրերը:

Словарь

Переведите вопросы и ответьте на них по-русски

Դու քանի՞ տարեկան ես: Ե՞րբ է հեչում քո զարթուցիչի զանգը: Ե՞րբ ես վերջացնում մարզանքը: Ութն անց կեսին դու ի՞նչ ես անում: Դու ե՞րբ ես հասնում համալսարան: Ձեր դասերը ժամը քանիսի՞ն են սկսվում: Որքա՞ն է տնում ամեն դասաժամը: Ե՞րբ է ավարտվում աոաջին դասաժամը: Վեցերորդ դասը ժամը քանիսի՞ն է ավարտվում: Դասերից հետո դու ի՞նչ ես անում: Ժամը քանիսի՞ն ես գնում գրադարան: Ինչքա՞ն ժամանակ ես պարապում գրադարանի ընթերցասրահում: Շաբաթվա որ օրերին ես մասնակցում մարմնամարզության խմբակի պարապմունքներին: Որքա՞ն է տնում պարապմունքը: Ի՞նչ ես անում պարապմունքից հետո: Շաբաթվա մյուս օրերին երեկոները ի՞նչ ես անում: Ժամը քանիսի՞ն ես քնում:

УРОК 8
Падежи и склонения:
Родительно-дательный падеж,
склонения “ոջ”, “վա”, “ց”
Другие синтаксические функции
родительно-дательного падежа
Выражение значения местоимений свой, себя
Безличные глаголы с окончаниями իս, ով
Порядок слов в предложении

РОДИТЕЛЬНО-ДАТЕЛЬНЫЙ ПАДЕЖ,
СКЛОНЕНИЯ “ՈՋ”, “ՎԱ”, “ՈՑ”
ՀՈԼՈՎՈՒՄՆԵՐ

Склонение на “ոջ”
“ոջ” հոլովում

К склонению на ոջ относятся существительные, которые в родительно-дательном падеже получают окончание ոջ.

Родительно-дательный падеж при помощи окончания образуют следующие существительные:

родительно-дательный падеж при помощи окончания ոջ образуют также те сложные существительные, последним компонентом которых является одно из вышеуказанных слов. Например: մորաքույր (тетя, сестра матери), դասընկեր (одноклассник, однокурсник), հողատեր (землевладелец), տիկին (сударыня, мадам).

Запомните!

Множественное число существительного կին /կանայք/ в
родительно-дательном падеже имеет форму կանանց:
կանայքկանանց

женщиныженщин, женщинам

женыжен, женам.

Склонение на “վա”
“վա” հոլովում

К склонению на վա относятся существительные, обозначающие время.

Родительно-дательный падеж при помощи окончания վա образуют следующие существительные:

Пример:

ամառամառվա/ն/
летолета, лету
ամիսամսվա/ն/
месяцмесяца, месяцу
առավոտառավոտվա/ն/
утроутра, утру
գիշերգիշերվա/ն/
ночьночи
ժամժամվա/ն/
часчаса, часу
ժամանակժամանակվա/ն/
времявремени
կեսօրկեսօրվա/ն/
полденьполдня, полдню
ձմեռձմեռվա/ն/
зимазимы, зиме
շաբաթշաբաթվա/ն/
неделянедели, неделе
суббота,субботы, субботе
տարիտարվա/ն/
годгода, году
ցերեկցերեկվա/ն/
день (антоним ночи) дня, дню
օրօրվա/ն/
день (сутки)дня, дню

Запомните!

1.Некоторые из указанных существительных параллельно относятся к склонению на ի:

ժամվա-ժամի, ամսվա-ամսի, կեսօրվա-կեսօրի.

2.К склонению на վա могут относиться и другие слова выступающие в значении времени:

Пример:

1. В разговорной речи употребляются варианты слов գա
   րուն, աշուն-գարուն, աշունք, которые относятся к склонению
   վա: գարունվա — весенний, աշունվա — осенний.
2. Существительные դար (век), րոպե (минута), վայրկ
   յան (секунда) относятся к склонению ի.
3. Названия месяцев также относятся к склонению на ի:
   հունվար-հունվարի, մարտ-մարտի, ապրիլ-ապրիլի и т.д.

Склонение на “ց”
“ց” հոլովում
К склонению на ց относятся существительные, образованные при помощи суффиксов անք, ենք, ոնք, ունք, которые выражают значение множественности.

Արմենենք значит “Армен и его родня”, պապոնք — “дед и его семья”, մերոնք— “наши, наша, моя родня”, ձերոնք— “ваши, ваша, твоя родня”, քեռոնք — “дядя (брат матери) и его семья”.

Указанные существительные в родительно-дательном падеже получают окончание ց, которое прибавляется вместо конечного согласного ք.

Пример:

Արմենենքև Արմենենց
պապոնքև պապոնց
մերոնքև մերոնց
ձերոնքև ձերոնց

Существительные, относящиеся к склонению на ց, не имеют категории определенности, следовательно не принимают определенного артикля.

Внесистемные склонения

Այլաձև հոլովումներ

1.Существительное սեր (любовь) в родительно-дательном падеже получает окончание ո: սիրո/սիրո հասակ — возраст любви, սիրո երգ — песня любви, հանուն սիրո — во имя любви в определенном виде это слово имеет форму սիրուն (малоупотребительная форма).

2.Существительные հույս (надежда), լույս (свет), սուգ (траур), պատիվ (честь), հուր (огонь) обычно в родительно-дательном падеже имеют окончание ի, но в некоторых словосочетаниях (в роли несогласованного определения) они встречаются с окончанием ո.

Пример: սգո նիստ (траурное заседание), հուսո աստդ (звезда надежды), առավոտ լուսո (утро света), պատվո տախտակ (доска почета), Հրո երկիր (Огненная земля).

3.Существительное աղջիկ (девочка, девушка, дочь) в родительно-дательном падеже имеет окончание ա: աղջկա, աղջկան / աղջկա անունը — имя девушки, սիրում է աղջկան — любит девушку, մոտեցավ աղջկան — подошел к девушке.

4.Некоторые существительные, образованные при помощи суффиксов ուստ, իստ родительно-дательный падеж наряду с окончанием ի образуют также при помощи окончания յան.

Пример:

գալուստ (прибытие) — գալստյան փախուստ (бегство) — փախստյան հանգիստ (отдых) — հանգստյան

Запомните!

Собственное имя Գալուստ в родительно-дательном падеже может иметь только окончание ի. /Գալուստի/.

Остальные синтаксические функции родительно-дательного падежа Սեռական-տրական հոլովի մյուս շարահյուսական գործառույթները

Существительные в родительно-дательном падеже (в определенном, а также в неопределенном виде) выполняют функции:

1. косвенного дополнения, обозначающего лицо или предмет, на которое направлено действие. Таким дополнением управляют:

а)глаголы однонаправленного движения: մոտենալ (подойти), հասնել (достичь, дойти), հանգել (примкнуть, прийти), միանալ (присоединиться), ներկայանալ (представиться) и т.д.:

Пример:

մոտենալ գրատախտակին, շենքին, այգուն подойти к доске, к зданию, к саду հասնել նպատակին, ընկերներին, գնացքին достичь цели, товарищей, (дойти до) поезда միանալ երիտասարդներին, կարծիքին, շարժմանը присоединиться к молодым, к мнению, к движению ներկայանալ ղեկավարին, մարդկանց представиться руководителю, людям

б)некоторые переходные глаголы, которые одновременно управ
ляют прямым дополнением: հանձնել (сдать), տալ (дать),
նվիրել (дарить), վճարել (платить), մատուցել (подать), վաճա
ռել (продать), կապել (привязать):

Пример:

Գիրքը հանձնելու եմ գրադարանավարին /վաճառողին, տիրոջը/:
Книгу сдам (должен сдать) библиотекарю (продавцу, хозяину).
Նա միշտ ծաղիկներ Է նվիրում ընկերուհուն/քրոջը, կնոջը, աղջկան/:
Он всегда дарит цветы подруге (сестре, жене, девушке или дочери).

Կինը սուրճ է մատուցում հյուրերին /ընկերոջը, ամուսնուն, որդուն/:

Женщина подает кофе гостям (товарищу, мужу, сыну). Դու դրամը վճարելու ես գանձապահին /վաճառողահուն։

Ты деньги должен заплатить кассиру (продавщице). Նա ժապավենը կապում է գլխին /վզին, մեջքին/:

Она ленту повязывала на голову (на шею, на спину).

в) глаголы передачи информации: ասել (сказать), հաղորդել (сообщить, передать), պատմել (рассказать), հայտնել (сообщить, объявить), բացատրել (объяснить), հրամայել (приказать), հանձնարարել (поручать) и т.д.:

Пример:

Մեր զրույցի մասին պատմելու եմ ընկերուհուս /քրոջս,
նստածներին/:

О нашей беседе расскажу моей подруге (твоей сестре,
сидящим).

Նա իր տեսակետը բացատրում է ուսանողներին /ընկերնե
րին, մարդկանց/:

Она объясняет свою точку зрения студентам (товарища,
людям).

Այդ բարի լուրը ես հաղորդելու եմ մեր ուսուցչուհուն /ծնող
ներին, ներկաներին/:

Эту добрую весть я сообщу нашей учительнице (роди
телям, присутствующим).

Նա հրամայեց տղաներին /աղջիկներին, զինվորներին/
անցնել կամուրջը:

Он приказал парням (девушкам, воинам) перейти мост. Այդ աշխատանքը կարելի է հանձնարարել ուսանողներին /աշակերտուհիներին, տեղակալին/: Эту работу можно поручить студентам (ученицам, местителю).

2. прямого дополнения, если оно выражает значение или выступает в значении лица, отвечая на вопрос ու՞մ (кого?):

Նա սիրում է հարազատներին /որդուն, ընկերոջը, աղջկան/: Он любит родных (сына, товарища, дочь или девушку). Այսօր պարգևատրելու են առաջավորներին /գիտնականին, հերոսուհուն, նորարարին/:

Сегодня будут награждать передовиков (ученого, героиню, новатора).

Նա հիշում է ծնողներին /ուսուցչուհուն, մարզիչին, սկեսրոջը/:

Она помнит родителей (учительницу, тренера, свекровь). Նա բուժում է երեխային /հիվանդին, որդուն, մարդկանց/: Он лечит ребенка (больного, сына, людей). Նրանք պատժում էիե դավաճանին /վախկոտին, լրտեսներին/:

Они наказывали предателя (труса, шпионов). Նրանք հրավիրելու են համակուրսեցիներին /հաղթողին, երգչուհուն, թարգմանչին/.

Они пригласят (будут приглашать) однокурсников (победителя, певицу, переводчика).

Запомните!

1. Названия животных в роли прямого дополнения имеют форму родительно-дательного падежа и отвечают на вопрос ու՞մ (кого?), если употребляются в определенном виде, если же употребляются в неопределенном виде, то имеют форму именительного падежа и отвечают на вопрос ի՞նչ (что?).

Пример:

Նա փնտրում է ձիուն /ու՞մ/: Он ищет эту лошадь (кого?) Նա փնտրում է ձի /ի՞նչ/: Он ищет лошадь. (что?) Նա սիրում է կատվիս /ու՞մ/: Он любит эту кошку (кого?) Նա սիրում է կատու /ի՞նչ/: Он любит кошку. (что?)

2.Обстоятельство места, обозначающего пред лет, на котором совершается действие, обычно употребляется в определенном виде и отвечает на вопрос որտե՞՛ղ (где?куда?). В русском языке ему в основном соответствуют словосочетания с предлогом на.

Пример:

Տունը գտնվում է գետի ափին: Дом находится на берегу реки. Ոչխարների հոտն արածում է սարի լանջին: Стадо овец пасется на склоне горы. Գիշերը ցող է իջնում կանաչ խոտերին: Ночью падает роса на зеленые травы. Նա ձեռքը պահում էր ճակատին: Он руку держал на лбу.

3.Обстоятельство времени обычно употребляется в определенном виде и отвечает на вопрос ե՞րբ (когда?). Таким обстоятельствам в русском языке чаще всего соответствует словосочетания с предлогом в: հունվարին — в январе, մայիսին — в мае, այն ամսին — в том месяце, կեսգիշերին — в полночь, շոգին — в жару, ցրտին -
в холод.

Пример:

Հունվարին նա քննություն է հանձնելու:
В январе он будет сдавать экзамен.
Մեր ծառերը ծաղկում են ապրիլին:
Наши деревья расцветают в апреле.
Նա իր գործերը վերջացնելու է կեսգիշերին:
Он свои дела закончит в полночь.
Նա ձմեռվա ցրտին թեթև վերարկու է հագնում:
Он в зимний холод носит легкое пальто.
Ամառվա շոգին նրանք ամառանոց են գնում:
В летнюю жару они отправляются на дачу.

Выражение значения местоимений “свой”, “себя” в армянском языке “свой”, “себя”
դերանունների
իմաստի արտահայտությունը հայերենում

В русском языке местоимение свой выражает принадлежность подлежащее связанного с ним дополнения или обстоятельства. Эту роль в армянском языке выполняют притяжательные местоимения: իմ, մեր — для первого лица, քո, ձեր — для второго лица, իր իրենց -для третьего лица.

Пример:

Я люблю своего сына. Ես սիրում եմ իմ որդուն: Я живу в своей стране. Ես ապրում եմ իմ երկրում: Ты любишь своего сына. Դու սիրում ես քո որդուն: Ты живешь в своей стране. Դու ապրում ես քո երկրում: Он любит своего сына. Նա սիրում է իր որդուն: Мы любим свою землю. Մենք սիրում ենք մեր հողը: Мы живем в своей стране. Մենք ապրում ենք մեր երկրում: Вы любите свою землю. Դուք սիրում եք ձեր հողը: Вы живете в своей стране. Դուք ապրում եք ձեր երկրում: Они любят свою землю. Նրանք սիրում են իրենց հողը: Они живут в своей стране. Նրանք ապրում են իրենց երկրում:

Значение местоимения себя в армянском языке выражается личными местоимениями в дательном падеже: ինձ, մեզ — для первого лица, քեզ, ձեզ — для второго лица, իրեն, իրենց — для третьего лица:

Пример:

Я знаю себя.Ես ճանաչում եմ ինձ:
Ты знаешь себя.Դու ճանաչում ես քեզ:
Он знает себя.Նա ճանաչում է իրեն:
Мы уважаем себя.Մենք հարգում ենք մեզ:
Вы уважаете себя.Դուք հարգում եք ձեզ:
Они уважают себя.Նրանք հարգում են իրենց:

Прочитатй и переведите:

Գրիգորենք լավ այգի ունեն: Գրիգորենց այգու ծառերը պտուղ են տալիս հուլիսին: Նրա կնոջ ընկերուհու անունը Անահիտ է: Անահիտի նամակը ես հանձնելու էի քո մորաքրոջը: Շենքի կառուցման աշխատանքները մոտենում են ավարտին: Մենք բնակարան ենք ստանալու գարնանը: Այս վայրկյանին ես մտածում էի իմ լավ ընկերոջ մասին: Առավոտվա հովը հանգստացնում է մարդու նյարդերը: Տաղանդավոր պատանուն շուտով մրցանակ են տալու: Երեխաներին ուղարկելու ենք ճամբար ամառվա արձակուրդներին: Նա շատ է սիրում ամռան պայծառ օրերը: Տատիկը ձեռնոց է գործում թոռան համար: Աղջիկները գնում են անտառ սունկի /սունկ հավաքելու/: Ամուսինը միշտ ծաղիկներ է նվիրում կնոջը: Կինը թեյ է տալիս ամուսնուն: Աղջիկը նայում է ընկերուհու նոր մատանուն: Գրքի ընթերցման ժամանակ ես հիշում էի մեր գյուղը, մեր այգու գեղեցիկ ծառերը: Դու հասնելու ես քո նպատակին: Բժիշկը բուժում է իր հիվանդ երեխային:

Переведите вопросы и ответьте на них, используя предыдущее упражнение:

Հուլիսին ու՞մ այգու ծառերն են պտուղ տալիս: Ու՞մ անունն է Անահիտ: Ու՞մ էիր հանձնելու Անահիտի նամակը: Շենքի կառուցման աշխատանքները մոտենու՞մ են ավարտին: Դուք ե՞րբ եք բնակարան ստանալու: Ինչի՞ մասին էիր մտածում այս վայրկյանին: Ի՞նչն է հանգստացնում մարդու ներվերը: Շուտով ու՞մ են մրցանակ տալու: Երեխաներին ե՞րբ ենք ուղարկելու ճամբար: Նա ո՞բ օրերն է շատ սիրում: Տատիկն ու՞մ համար է ձեռնոց գործում: Աղջիկները ի՞նչ նպատակով /ինչի՞ համար/ են գնում անտառ: Ո՞վ է ծաղիկներ նվիրում կնոջը: Ու՞ր էր նայում աղջիկը: Դու ի՞նչ էիր հիշում գրքի ընթերցման ժամանակ:

Переведите на армянский язык:

Вы весной купите квартиру. Утренняя прохлада успокаивает наши нервы. Я передам письмо тете твоей подруги. Строительство дома не подходит к концу. Талантливому юноше дадут премию? Девушки зачем пошли в лес? Кто пошел по грибы? Бабушка

будет вязать рукавицы для внука. Он читал письмо подруги. Ты любишь ясные летние дни? Сегодня я подарю цветы нашей учительнице. Я часто вспоминаю нашу деревню. Он подарил нам хорошие книги. Ты кого часто вспоминаешь? Кому дадут премию? Детей когда отправляют в лагерь? Для кого будет вязать рукавицы бабушка? Когда вы получите новую квартиру? Строительство нового здания завершится в конце месяца.

Мы подходим к вашему саду. Ты присоединяешься к мнению молодых? Он достигнет своей цели. В понедельник он должен представиться своему руководителю. Ты даришь цветы своей подруге? Внучка подает кофе бабушке. Ты расскажешь о нашей беседе своему товарищу? Ты любишь своих родных? Врач лечит своего больного ребенка.

Безличные глаголы с окончанием “իս”, “ով” “իս”, “ով” վերջավորություններով անդեմ բայեր

1. Безличные глаголы с окончанием իս образуются путем прибавления указанного окончания к инфинитиву /գրել-գրելիս, կարդալ-կարդալիս/ и выражают действие, одновременное с действием сказуемого, причем оба действия относятся к одному и тому же подлежащему.

Пример:

Որդու նամակը կարդալիս մայրը ժպտում էր: Читая письмо сына, мать улыбалась. Այգում աշխատելիս նա մեծ հաճույք է ստանում: Он получает большое удовольствие, работая в саду. Մեծերին բարևելիս նա հանում է գլխարկը: Здороваясь со взрослыми, он снимает шапку. Ընկերոջը սպասելիս նա թերթ էր կարդում: Ожидая товарища, он читал газету. Փողոցն անցնելիս մենք շտապում էինք: Переходя улицу, мы торопились.

Безличные глаголы с окончанием իս в предложении обычно выступают в роли обстоятельства времени. Значение таких глаголов передается либо деепричастием несовершенного вида, либо при помощи придаточного предложения времени, либо сочетанием от֊ глагольного существительного с предлогами при, во время.

Пример:

Այդ կարևոր հարցն ուսումնասիրելիս նա չէր շտապում: Изучая этот важный вопрос, он не торопился. Когда он изучал этот важный вопрос, не торопился. При изучении этого важного вопроса он не торопился. Զեկուցումը կարդալիս նա հուզվում էր: Читая доклад, он волновался. Когда он читал доклад, волновался. При чтении доклада он волновался.

2. Безличные глаголы с окончанием ով образуются путем прибавления этого окончания к инфинитиву /գրել-գրելով, կարդալ-կար-դալով/ и фактически являются формой творительного падежа инфинитива. Они могут выражать действие:

а) одновременное с действием сказуемого, в предложении выполняя роль обстоятельства образа действия и отвечая на вопрос ինչպես (как?). Значение таких глаголов в русском языке передается в основном при помощи деепричастия несовершенного вида.

Пример:
Ծերունին քայլում էր կաղալով:
Старец шагал прихрамывая.
Երեխան պարում էր թռչկոտելով.
Ребенок танцевал подпрыгивая.
Երբեմն հանգստանալով մենք առաջ էինք գնում:
Иногда отдыхая, мы шли вперед.

Ընկերոջ հետ խոսելով նա նամակ էր գրում: Разговаривая с товарищем, он писал письмо.

б) предшествующее действию сказуемого, в предложении выполняя роль обстоятельства времени и отвечая на вопрос ե՞րբ (когда?). Значение таких глаголов в русском языке передается главным образом деепричастием в совершенном или несовершенном виде.

Пример:

Տուն մտնելով՝ նա միացնում է հեռուստացույցը: Войдя (входя) в дом, он включает телевизор. Աշխատանքն ավարտելով՝ նա շտապում է երեխաների մոտ: Закончив (заканчивая) работу, он спешит к детям. Դասախոսաթյունը լսելով՝ ես ամեն ինչ հասկացա: Выслушав (слушая) лекцию, я все понял.

Прочитайте и переведите:

1. Հանձնարարությունը կատարելիս նա շատ գրքեր էր օգտագործում: Հաջող պատասխան լսելիս դասախոսն ուրախանում է: Հեռուստացույց դիտելիս դու ակնո՞ց ես դնում: Անկողին մտնելիս լույսը հանգցնու՞մ ես: Նախաճաշելիս ես անպայման մի գավաթ սուրճ եմ խմում: Աշխատավարձ ստանալիս դու դրամը հաշվու՞մ ես: Ծիծաղելիս նա փակում էր աչքերը: Գյուղում հանգստանալիս նա ամեն օր լողանում էր գետում: Դասը պատասխանելիս աշակերտը նայում էր ուսուցչուհուն: Տանտիրուհին ուրախ ժպտում էր հյուրերին դիմավորելիս: Թերթ կարդալիս պապիկը միշտ ծխում է: Կինոնկարը դիտելիս ինձ հետաքրքրում էր ռեժիսորի աշխատանքը: Հիվանդանալիս նա ինքն իրեն բուժում է:

2. Դժվարությունները հաղթահարելով՝ դու հասնելու ես քո նպատակին: Ատելով կեղծիքը՝ նա չի սիրում ստախոս մարդկանց: Աշնան դեղին տերևները դողալով ընկնում էին սառը հողին: Բուժելով հիվանդ երեխային բժիշկն իրեն երջանիկ էր զգում: Վիճելով բոլոր ըն—

կերների հետ՝ նա մենակ է մնալու: Փոքրիկը բակ իջնելով՝ փնտրում է ընկերներին: Մրցամարտում հաղթանակ տանելով՝ նա չեմպիոն է դառնալու: Նոր փաստեր բերելով՝ նա ուզում էր ապացուցել իր տեսակետը: Նա պատասխանում էր հուզվելով ու շփոթվելով: Աղջիկն ուրախանում էր նոր զգեստներ հագնելով:

Переведите на армянский язык:

1. Выполняя задание, я пользовался многими книгами. Слушая хороший ответ, преподаватель радуется. Ложась в постель, он гасит свет. Завтракая, ты пьешь кофе или чай? Смеясь (когда смеялся) он закрывал глаза. Отдыхая в деревне, я часто купался в нашей реке. Отвечая урок, он смотрел на нас. Встречая друзей, мы были очень веселы. Читая газеты, мой брат курит. Получая зарплату, он считает деньги.

2. Преодолев трудности, мы достигнем нашей цели. Ненавидя ложь, он не любит лгунов. Вылечив больную девочку, врач был счастлив. Споря с товарищами, он доказывает свою точку зрения. Играя во дворе, мальчик получает большое удовольствие. Победив в матче, он станет чемпионом. Он отвечал урок волнуясь и ошибаясь. Дети радуются, получая новые игрушки.

Порядок слов в предложении

Բառերի դասավորությունը նախադասության մեջ

(շարադրություն)

В армянском языке порядок слов в предложении преимущественно свободный. Мысль Նա գիտի դասը можно высказать шестью вариантами предложений:

Однако в предложении нельзя изменить порядок слов Կանաչ ծառերի ճյուղերը քամուց օրորվեցին, не нарушив либо подчинительной связи слов, либо смысла предложения. Рассмотрим некоторые варианты:

Կանաչ ծառերի ճյուղերը քամուց օրորվեցին: Ветви зеленых деревьев покачнулись от ветра. Ծառերի կանաչ ճյուղերը քամուց օրորվեցին: Зеленые ветви деревьев покачнулись от ветра. Կանաչ քամուց ծառերի ճյուղերը օրորվեցին: От зеленого ветра ветви деревьев покачнулись. Ծառերի քամուց կանաչ ճյուղերը օրորվեցին: От ветра деревьев зеленые ветви покачнулись.

В первом варианте определение կանաչ поменяло свое место, во втором и третьем вариантах получилась бессмыслица.

Однако возможны следующие варианты, которые не нарушают связи слов и смысл исходного предложения: Քամուց օրորվեցին կանաչ ծառերի ճյուղերը: От ветра покачнулись ветви зеленых деревьев. Օրորվեցին քամուց կանաչ ծառերի ճյուղերը: Покачнулись от ветра ветви зеленых деревьев. Օրորվեցին կանաչ ծառերի ճյուղերը քամուց: Покачнулись ветви зеленых деревьев от ветра. Քամուց կանաչ ծառերի ճյուղերը օրորվեցին: От ветра ветви зеленых деревьев покачнулись.

Надо заметить, что при обычном порядке слов логическое ударение в предложении выражается слабо и падает на сказуемое. Однако в живой речи, чтобы подчеркнуть важность одного из членов предложения, часто прибегаем к изменению порядка слов. При этом слово, играющее важную роль для выражения мысли, обычно употребляется в начале предложения. Еще надо иметь в виду, что если в составе сказуемого имеется вспомогательный глагол, то при изменении обычного порядка слов он примыкает к тому члену предложения, который выделен логическим ударением.

Изменив порядок слов в предложении Ուսանողները պարապում են գրադարանում, получим следующие варианты, в которых

вспомогательный глагол примыкает к словам, выделенным логическим ударением:
Ուսանողներն են պարապում գրադարանում:
Студенты занимаются в библиотеке.
Գրադարանում են պարապում ուսանողները:
В библиотеке занимаются студенты.

Логическое ударение играет очень важную роль в вопросительных предложениях.

Пример:

1. Արա՞մը դասը գիտի: Арам знает урок?
2. Արամը դա՞սը գիտի: Арам знает урок?
3. Արամը դասը գիտի՞: Арам знает урок?

Ответы на эти вопросы соответственно могут быть следующие: 1) Այո, Արամը (Да, Арам); 2) Այո, դասը (Да, урок); 3) Այո, գիտի (Да, знает).

Порядок слов в предложении в конечном счете основывается на порядке слов в словосочетании.

1. В словосочетаниях, где господствующим словом является существительное, зависимое слово обычно ставится:

а) перед господствующим, если выступает в роли определения.

Пример:

б) после господствующего слова, если выступает в роли дополнения или обстоятельства.

Пример:

2. В словосочетаниях, где господствующим словом является глагол, зависимые слова (дополненияи обстоятельства) ставятся как после господствующего слова, так иперед ним.

Пример:

3.В словосочетаниях, где господствующим словом является прилагательное, зависимоесловообычно ставится перед господ ствующим словом:

4.В словосочетаниях, где господствующим словом является
наречие (такие словосочетания малоупотребительны), зависимое
слово ставится перед господствующим.

Пример:

Прочитайте и переведите:

Բազմաթիվ լապտերներ լուսավորում են մեր լայն փողոցը: Որտե՞ղ է երկաթե դռան բանալին: Այսօր ես երկու գիրք եմ գնելու: Աշնանը մենք հավաքելու ենք հասած մրգերը: Բակում վազվըզող երեխան հաճախ ընկնում էր: Խմելու ջուրը պետք է խնայողաբար օգտագործել: Դու ե՞րբ ես հագնելու քո ծղոտե գլխարկը: Լուսնի շողերը լուսավորում են իմ պատշգամբը: Դու քո սենյակի դուռը միշտ բա՞ց ես պահում: Այս քանդակը իսկական վարպետի գործ է: Բանա—

ստեղծի ուղերձն իր ժողովրդին անկեղծ էր և հուզիչ: Շուտով նրանք ունենալու են հավելում աշխատավարձին: Բժշկի վերադարձը հայրենի գյուղ մեծ ուրախություն էր համագյուղացիների համար: Ուկրաինացի բարեկամների ժամանումը Երևան եղբայրական սիրո արտահայտություն է: Անսպասելի հանդիպումը ճանապարհին փոխում է նրանց պլանները: Բոլորի համար հաճելի մի համեստ աղջիկ է նա: Ամեն րոպե կռվի պատրաստ անկարգ տղա է նա: Իմ ականջին հազիվ լսելի մի ձայն է հասնում: Նա ֆիզիկապես ուժեղ երիտասարդ է: Անգլերենին զուգահեռ նա սովորում է ֆրանսերեն: Մեր մեքենան չափազանց դանդաղ էր շարժվում: Դուք շա՛՛տ հաճախ եք գնում զբոսանքի:

Переведите на армянский язык:

Ночью множество фонарей будет освещать наш маленький город. Ключ от железной двери в его кармане. Сегодня он должен был купить две книги. Летом они собирали спелые фрукты. Бегающие во дворе дети иногда падали. Летом я буду носить свою соломенную шляпу. Ночью лунный свет освещал мою квартиру. Он всегда закрывает дверь своей комнаты? Мы видим работу настоящего мастера. Послание талантливого мастера своим ученикам было искренним и волнующим. Надбавка к зарплате будет в декабре? Возвращение сына в родное село было большой радостью для его родителей. Прибытие наших гостей в Ереван — праздник для нас. Они не забывают встречу с друзьями на дороге. Приятная для всех девочка хорошая и скромная ученица. Параллельно с русским он изучает армянский. Наш автобус едет очень медленно. Они часто ходят на прогулку?

Текст.

ՍՊՈՐՏԻ ՄԱՍԻՆ

Մեր ինստիտուտում տարբեր մարզաձևերի շատ խմբակներ կան: Մենք ունենք լողորդների, ծանրորդների, ըմբշամարտիկների, հնգամարտիկների, թեթև ատլետների, մարմնամարզիկների խմբակներ և, իհարկե, ֆուտբոլի թիմ:

Մեր մարզիկները հաճախ մասնակցում են միջբուհական, հանրապետական մրցումների և հասնում են նշանակալից հաջողությունների: Հատկապես աչքի է ընկնում մեր ինստիտուտի ֆուտբոլի թիմը, որի ելույթները մեծ ուրախություն են պարգևում մարզասերներին: Մեր թիմի դարպասապահը շատ հմուտ ֆուտբոլիստ է և թույլ չի տալիս հակառակորդին գրավել իր դարպասը:

Ես սիրում եմ ֆուտբոլը, բայց ավելի շատ ինձ դուր է գալիս մարմնամարզությունը:

Հնում մարմնամարզություն էին անվանում ֆիզիկական վարժությունների բոլոր ձևերը: Մեր օրերում մարմնամարզությունը առանձին մարզաձև է:

Մարմնամարզությունը տարբեր տեսակներ ունի: Լիցքային վարժությունները կոչվում են առավոտյան մարմնամարզություն, իսկ աշխատանքի ժամանակ հինգ րոպե տևող վարժությունները համարվում են արտադրական մարմնամարզություն: Մարմնամարզության մի տեսակն էլ բուժական մարմնամարզությունն է. այն օգնում է մարդկանց բուժվելու և առողջությունը վերականգնելու գործում:

Մարմնամարզությունը շատ կարևոր է բոլոր մարզիկների համար, ահա թե ինչու նրանք իրենց մարզումների ծրագրերում ընդգրկում են մարմնամարզական վարժություններ: Այդ վարժությունները նպաստում են զարգացնելու մարզիկի ուժը, ճկունությունը, շարժումների արագությունը:

Մարմնամարզությունը ուժ, առույգություն, առողջություն է պարգևում մարզիկին, կատարելագործում է նրա վարպետությունը: Բայց կա նաև սպորտային մարմնամարզություն: Այն ընդգրկում է այնպիսի վարժություններ, որոնք կատարվում են սպորտային գործիքների վրա: Այդպիսի գործիքներ են զուգափայտերը, օղակները, պտտաձողը, նժույգը:

Ես մասնակցում եմ սպորտային մարմնամարզության խմբակի պարապմունքներին: Մեր մարզիչը սպորտի վարպետ է, նա մեծ փորձ ունի և լավ մանկավարժ է:

Словарь

Переведите вопросы и ответьте на них по-русски

Ձեր ինստիտուտում ի՞նչ մարզաձևերի խմբակներ կան: Ձեր մարզիկներն ինչպիսի՞ մրցումների են մասնակցում: Նրանք ինչպիսի՞ հաջողություններ ունեն: Մարզասերները սիրու՞մ են ձեր ֆուտբոլի թիմը: Ձեր թիմի ելույթները ու՞մ են ուրախություն պարգևում: Ո՞վ է ձեր թիմի դարպասապահը: Նա ինչպե՞ս է պաշտպանում իր դարպասը: Դու ո՞ր մարզաձևն ես ավելի շատ սիրում: Հնում ի՞նչ էին անվանում մարմնամարզություն: Այսօր ի՞նչն են անվանում մարմնամարզություն: Մարմնամարզությունը ի՞նչ տեսակներ ունի: Ո՞ր վարժություններն են կոչվում արտադրական մարմնամարզություն։ Մարզիկներն իրենց մարզումների ծրագրերում ինչու՞ են ըսդգրկում մարմնամարզական վարժություններ: Ինչի՞ն են նպաստում այդ վարժությունները: Մարմնամարզությունը մարզիկին ի՞նչ է տալիս: Ւ՞նչ պիսի՞ վարժություններ է ընդգրկում սպորտային մարմնամարզությունը: Որո՞նք են սպորտային գործիքները: Դու ո՞ր գործիքներն ես սիրում: Ո՞վ է ձեր մարզիչը:

УРОК 9
Падежи и склонения: Родительно-дательный падеж, склонения “ո”, “ա” Основы глагола Суффиксальные глаголы Основа прошедшего совершенного времени
Страдательная форма глаголов II спряжения
Прошедшее совершенное время Сочинительные союзы и сложносочиненные предложения

РОДИТЕЛЬНО-ДАТЕЛЬНЫЙ ПАДЕЖ,
ВНУТРЕННИЕ СКЛОНЕНИЯ “Ո”, “Ա”
ՀՈԼՈՎՈՒՄՆԵՐ

Как уже было сказано (см. урок №6), форма родительно-дательного падежа образуется при помощи внешних или внутренних флексий, по которым и определяются внешние и внутренние склонения Внутренних склонений два: на “ո” и на “ա”

Склонение “ո”
“ո” հոլովում

К склонению на “ո” относятся существительные հայր, մայր, եղբայր, а также те сложные слова, в которых последним компонентом является одно из указанных существительных: նախամայր (праматерь), աստվածամայր (богоматерь), նախահայր (праотец), հորեղբայր (брат отца), մորեղբայր (брат матери). Родительно-дательный падеж этих существительных образуется путем замены двузвучия այ гласным ո:

Родительно-дательному падежу существительных, относящихся к склонению на “ո”, главным образом присущи функции несогласованного определения, прямого и косвенного дополнений, а кроме этого они могут выступать в предложных (послеложных) словосочетаниях.

Примеры:

Նա խորապես հարգում է իր հորը /մորը, եղբորը/:
Он глубоко уважает своего (свою) отца (мать, брата).
Նա նամակ է գրում իր հորը /մորը, եղբորը/:
Он пишет письмо своему (своей) отцу (матери, брату).
Նա հաճախ պատմում էր իր հոր /մոր, եղբոր/ մասին:
Он часто рассказывал о своем (своей) отце (матери, брате).
Նա ապրում է իր հոր /մոր, եղբոր/ հետ:
Он живет со своим (своей) отцом (матерью, братом).

Склонение на “ա” “ա” հոլովում

К склонению на “ա” относятся существительные, которые образуют форму родительно-дательного падежа при помощи внутренней флексии ա.

Родительно-дательный падеж указанным способом образуют:

1)Существительные, имеющие суффикс ություն. В родительно:
дательном падеже вместо конечного гласного ու прибавляется ա.

Примеры:

2)Существительные տուն, շուն, ձյուն, սյուն, արյուն, անկյուն. в
родительно-дательном падеже вместо гласного ու прибавляется ա.

Примеры:

3) Существительное անուն. В родительно-дательном падеже перед конечным согласным ն прибавляется внутренняя флексия ա, а перед ա ու подвергается чередованию и переходит в վ, и таким образом получается:

անուն — անուան — անվան/ը/

имя — имени

Родительно-дательный падеж существительных, относящихся к склонению ա, в предложении выступает в функциях, которые рассмотрены в уроках № 6 и №7, 8.

1)Несогласованное определение:

Խորհրդակցության մասնակիցները կարևոր հարցեր են լուծելու: Участники совещания будут решать важные вопросы.

Ես լավ գիտեմ ձեր տան ճանապարհը: Я хорошо знаю дорогу к вашему дому. Ձյան փաթիլներն իջնում էին կանաչ ծաոերին: Снежинки (хлопья снега) опускались на зеленые деревья. Մաշտոցի անվան դպրոցում սովորում է նրա քույրը: В школе имени Маштоца учится его (ее) сестра.

2)Прямое дополнение; в этой роли выступают существительное
շուն и существительные с суффиксом ություն, если являются собира
тельными названиями лиц (ուսանողություն — студенчество, աշխա
տավորություն — трудящиеся, ղեկավարություն — руководство).

Տղան սիրում է /կերակրում է/ շանը: Мальчик любит (кормит) собаку. Մեր ռեկտորը սիրում է ուսանողությանը: Наш ректор любит студенчество.

3)Косвенное дополнение:
Նա լրջորեն է վերաբերվում ընկերների դիտողությանը:
Он серьезно относится к замечанию товарищей.
Ես հավատամ եմ քո հաջողությանը:
Я верю в твою удачу.
Նա իր տաղանդը նվիրում է գիտությանը
Он свой талант дарит науке.
Մենք մոտենում էինք նրանց տանը:
Мы подходили к их дому.

4.Обстоятельство:

а)места:

Երեկոյան նա սիրում է նստել տանը: Вечером он любит сидеть дома.

б)цели:

Կիրակի օրը նրանք գնալու են որսորդության: В воскресный день (в воскресенье) они пойдут охотиться. Նա հաճախ է գնում հերթապահության:

Он часто ходит дежурить. (Он часто дежурит. Он часто ходит на дежурство).

5.Родительно-дательный падеж рассматриваемых существи
тельных употребляется также в предложных (послеложных) слово
сочетаниях.

Примеры:

Նա պատմում էր իր ընկերոջ քաջության մասին: Он рассказывал о храбрости своего товарища. Նա նոր իրեր է գնելու տան համար:

Он должен купить новые вещи для дома.

ОСНОВЫ ГЛАГОЛА/ ԲԱՅԱՀԻՄՔԵՐ

Все личные и безличные формы глагола образуются от двух основ: либо от основы инфинитива, либо прошедшего совершенного времени:

1. Как уже отмечалось (см. урок № 4), основой инфинитива является часть слова, находящаяся перед окончаниями ել, ալ.

Примеры:

2. Основой прошедшего совершенного времени является часть слова, которая предшествует личным окончаниям этого времени. Но Прошедшее совершенное время образуется по-разному при простых и суффиксальных глаголах. Именно поэтому, чтобы приступить к изучению формообразования прошедшего совершенного времени и его основы, предварительно надо ознакомиться с суффиксальными глаголами.

Суффиксальные глаголы

Ածանցավոր բայեր

Суффиксальным называется глагол, который перед окончанием ել или ալ имеет глагольный суффикс (ն, չ, ան, են, ացն, եցն, ցն, վ, ատ, ոտ, կոտ, տ). Все остальные глаголы называются простыми.

1.Суффиксы ն, չ, են имеют лишь морфологическое назначение
и новых смысловых оттенков глаголу не придают:

2.Суффикс ան в некоторых глаголах имеет морфологическое назначение: զարմանալ — удивляться, հիանալ — восхищаться, զայրանալ — сердиться, գողանալ — воровать, но в большинстве случаев выражает значение становления:

հիվանդանալ — болеть, заболеть, заболевать
հնանալ— устареть, устаревать

մեծանալ-расти, вырасти, вырастать, становиться большим

խելոքանալ-умнеть, поумнеть, становиться умным