3. ε бұрышы негізгі вертика жазықтығында орнаасуы керек.
4. SN0 = ft кесіндісі мастабпен айқындалған 1 : t трансформацияанған бейненің суретке түсіру биіктігіне H тең болуы керек.
Екінші родты трансформатор экранының жазықтығында геометрияық дұрыс бейнеерді алу үшін келесі шарттар орындалуы керек: 19 сурет.
EV экран жазықтығында бейнелер E0V жазықтығындағы бейнелерге қатысты боады және теңдіктер дұрыс орындаса горизонтальды суретте бейнеер дұрыс болады.
Егер Н, f және ε шамалары өзгеретіп Fp мен Fe, кесінділері өзгермейтің болса сурет жазықтығы және экран арасындағы перспективті қатынас сақталып оларды трансформациялаудың инварианттары деп атайды.
Сондықтан екінші түрлі фототрансформаторларда Таким образом, для получения геометрически правильного трансформированного изображения на фототрансформаторах второго рода необходимо выполнение следующих условий.
1. Центр проекции S' должен располагаться в плоскости главного вертикала на окружности, проведенной из точки I радиусом S ' I = SI = FP .
2. Расстояние от точки I по линии пересечения плоскостей наклонного снимка и экрана должно быть равно Fe .
3. Плоскость экрана EV должна быть параллельна линии S/l при любом положении центра проекции S' на дуге SS '.
Если фокусное расстояние объектива фототрансформатора второго рода обозначить через F (рисунок 18), то углы между главной плоскостью объектива и плоскостями снимка Р и экрана Е могут быть определены по формулам
, а угол 
.
Резкое изображение на плоскости экрана фототрансформатора обеспечивается при соблюдении двух оптических условий, которые являются общими для фототрансформаторов первого и второго рода.
Первое оптическое условие—это соблюдение основного уравнения геометрической оптики
,
где d 1 и d 2 — расстояния по оптической оси от центра проекции S до снимка и экрана соответственно. Первое оптическое условие—это соблюдение основного уравнения геометрической оптики
,
где d 1 и d 2 — расстояния по оптической оси от центра проекции S до снимка и экрана соответственно.
19 –сурет. Схема получения изображения в трансформаторе 2 рода.
Соблюдение первого оптического условия приводит к получению резкого изображения точек, расположенных на горизонтальных осях вращения кассеты проектирующей камеры и экрана. Резкость изображения на всей плоскости наклонного экрана достигается путем соблюдения второго оптического условия, в соответствии с которым плоскости снимка, объектива и экрана должны пересекаться в пространстве по одной прямой. Это условие всегда будет выполняться в силу геометрических принципов, заложенных в конструкции фототрансформатора
7. . Стереожұп нүктелерінің координаталары мен параллакстары
Мнимый марка әдісі қос суретті және модельді өлшеу үшін қолданады. Стереопараға 2 марка салынады – біреуін сол суретке, екіншісін оң суретке. Суреттерді және маркаларды стереоскопиялық қарастыруда , қарастырушы кеңістік модельін және екі марканың орнына біреуін көреді. Суретке түсірілген объектінің мнимый бейнесі пайда болады - стереоэффект және мнимая марка. Егер мнимая марканы көретін модельдің қандай да бір нүктесінде біріктіруге болса, онда нақты маркалар стеропараныңқатысты нүктесінде табылады.
8. Фотопландардың міндеттері, құрастыруы және дәлдігі
Фотопланның мақсаты.
Фотоплан –белгілі бір аймақтың планға қойылатын талаптарға сай фотографиялық бейнесі. Фотоплан құрудың негізгі процесстері:
1. негіз дайындау
2. трансформацияланған түсірістерді дайындау
3. фотопланның монтажы
4 фотоплан тексерулері
5. фотоплан безендірілуі
Фотопланды әдетте мемлекеттік картографиялық разграфканың трапеция рамкаларында немесе белгілі бір обьектке негіздеп(колхоз, совхоз т.б) құрады.
Негізді дайындау. Планшетке координатограф көмегімен координаталық сетка, трапеция рамкасын, геодезиялық пункттерді және далалық дайындаудан мен геодезиялық жүйенің фотограмметриялық қоймалжың түсірістерінен алынған тірек нүктелерін енгізеді. Диагональдар мен жақтаулары рамкадан 0,2мм-ден аспауы қажет.
Трансформацияланған түсірістерді дайындау. Берілген трапеция үшін трансформацияланған түсірістерді маршрут бойынша таңдайды. Түсірістердің фотографиялық сапасы мен біртүстілігін тексереді. Әрбір түсіріске тірек нүктелерін пуансонмен белгілейді. Ойықтың орталықтары мен планшеттегі нүктелерді біріктіріп трансформацияланған түсірістердің нақтылығын тексереді. Нүктелердің арақашықтығы 0,4мм-ден сапауы тиіс. Одан жоғары болса трансформацияланған түсңрңс қайтадан дайындалады.
Фотопланның монтажын солтүстік маршруттан, яғни солдан оңға қарай бастайды. Негіз ретінде алғашқы түсірісті алады. Анықталған ойық орталықтарына сай нүктелер арқылы оны грузиктермен бағыттайды. Осылайша негізге екінші түсірісті қояды да, екі түсірістің жабындысының ортасында контурлардың үйлесімін тексереді. Ол үшін жіңішке инемен үстіңгі түсірістің нақты контурларында астыңғы түсірісте ізі қалатындай етіп түйреулер жасайды. Бұл іздердің астыңғы түсірістегі сәйкес контурлардан айырмашылығы 0,6 мм-ден аспауы керек. Содан кейін үшкір скальпелмен екі түсірісті де жабындының ортасынан қияды. Кесіндінің сызығы маңызы шамалы контурлар бойымен өту керек, мүмкіндігінше елді-мекендер мен кіші объектерге – көпірлер, бөлек құрылыстар және т.б. тиіспей өту керек. Сонымен қатар, кесу сызығы жолдар, өзендер және басқа да созылмалы объектерді үшкір бұрышпен қиып өтпегені жөн. Әрбір түсірістің кесінділерін фотопланның бақылауына сақтап қояды. Бірінші және екінші түсірістерді қиғаннан кейін, сәйкес бөліктерін негізге жабыстырады. Кейін негізге үшінші түсірісті қояды, нүктелер бойынша орналастырып, жүкшелермен бекітеді. Екінші, үшінші суреттерді қиып, кесінділерін алып тастап, үшінші суреттің сәйкес бөлігін негізге жабыстырады. Дәл солай бірінші маршруттың басқа суреттерін келтіреді. Содан кейін негізге екінші маршруттың бірінші және екінші суреттерін қойып, тірек нүктелері мен бірінші маршрут түсірістері бойынша келтіреді. Суреттерді алдымен көлденең жабындының ортасынан қияды, сосын тік жабындының ортасынан, кесінділерін алып тастап, негізге жабыстырады. Осындай ретпен екінші маршруттың басқа суреттерін және басқа маршруттардың суреттерін келтіреді. Келіруді бітіргеннен кейін түсірістерді трапецияның жақтарына трапециядан 1 см сыртқа қарай шегініп, параллель түрде қияды. Егер түсіріс зоналар бойынша өзгеріске ұшыраса, әртүрлі зоналарға алынған таңбаларды негізде бір нүктелер бойынша орналастырады. Шамамен әрбір таңбада тірек нүктелер орналасуына рельеф орнына дұрыстаулар енгізеді
8r = (h r ) / H,
мұндағы, h – берілген таңбаның өзгеріске ұшырау жазықтықтағы тірек нүктесінің артығы; H – сол жазықтық бойынша фотоға түсіру биіктігі; r – таңбадағы басты нүкте мен тірек нүктесіне дейінгі қашықтық. Басты нүктеге түзету һ артығы оң болса енгізіледі, және керісінше. Жөнделген тірек нүктелерінің орналасуын пуансонмен бекітеді. Өңделген таңбалар зоналар шекараларымен қиылып, берілген таңба зонасына қатысты бөліктің негізіне жабыстырылады.
Фотопланның нақтылығы тірек нүктелері, қиындылары мен келтірулері бойынша тексеріледі. Фотоплан тексерісінің нәтижесі бақылау (жөндеу) беттерінде (21-сурет) белгіленеді, оларға алдын ала трапеция рамкасын, километрлік тор, тірек нүктелері мен кесінді сызықтары салынады.
Фотопланның тірек нүктелері бойынша бақылауы негізінде тірек нүктелері бар таңбаларда бекітілген тесіктер центрлерінің келіспеушіліктерін анықтауында болып келеді. Бұл келіспеушіліктер жазық аудандарда 0,5 мм-ден және жоталы аудандарда 0,7 мм-ден аспауы керек. Жөндеу бетінде тірек нүктелерінің қасында келіспеушіліктердің бағытын және олардың миллиметрдің ондық бөлігіндегі биіктігін көрсетеді (21,а- сурет).
Фотопланның кесіктері бойынша бақылауын өзгерген суреттердің кесінділері бойынша орындайды. Кесінділерді фотопландағы сәйкес кесіктерге қойып жүкшелермен бекітеді. Кесіндіде кесікке мүмкіндігінше жақынырақ инемен фотопланда іздері көрінетіндей нақты контурлар қатарын инелейді. Инелеудің фотопландағы сәйкес контурлармен келіспеушілігі өлшенеді. Кесіктің сызығының бойымен инелеуді шамамен 2 см сайын жасайды. Контурлардың кесіктері бойынша келіспеушіліктері 0,7 мм-ден аспауы керек, ал өзгеру коэффициенті болғанда 1,5-тен артық және таулы аймақтарда – 1,0 мм. Жөндеу парағында кесіктегі инелеуді және контурлардың келіспеушілік биіктігін миллиметрдің ондық бөлігінде белгілейді (21,б-сурет).
Фотопланның шектес трапециямен қосуы бойынша бақылауы үшін өзгерген түсірістердің рамкадан тыс кесінділерді қолданады. Оларды көршілес фотопланға қойып, рамкаға жақын орналасқан километрлік тор шығыстары бойынша орналастырады да, шамамен 3 см сайын инелейді. Келтіру бойынша шекті келіспеушілік жазық және жоталы аудандарда - 1 мм және таулы аймақта – 1,5 мм. Жөндеу парағында рамка бойынша инелеуді және келіспеушілік биіктіктерін миллиметрдің ондық бөлігінде көрсетеді ( 21,а- сурет).
Фотопланның фотографиялық сапасы эталонмен көзбен салыстыру жолымен бақыланады.
Фотосхеманың дәлдігі фотопланның дәлдігіне қарағанда төменірек, және ол түсірістердің бұрылу бұрыштарына, жергілікті жердің бедеріне, ұшу биіктігінің ауытқуына, түсірістерді монтаждау кезінде кеткен ауытқуларға байланысты болып келеді. Бұл қателер кездейсоқ қателер болып саналады.
Фотосхемалардың шеттерін тік сызық бойымен кесіп, рамканың сыртына безендіру жүргізеді. Фотографиялау биіктігі, фотокамераның фокустық қашықтығы, фотосхеманың масштабы және жұмысты кім жүргізгені жазылады. Фотосхемаларды фотопландар секілді фотографиялық және типографиялық тәсілдермен көбейтеді. Егер фотопландар мен фотосхемалардың көп даналары керек болса, типографиялық тәсілмен, ал аз дана керек болса, фотографиялық тәсілмен көбейтеді.
9. Фотосұлбалардың міндеттері, құрастыруы және дәлдігі