ЖС диагностикалык критерийлері (Н.Г.Гусева, 1975)

Дата: 2025-05-25; Просмотры: 3

Оценка:

0.00 из 5.00 — оценок

Скачиваний: 0

Скачать

байланысты терінің түрлі жерінде орналасқан некроздар болатыны тән. Тері құрғақтығы, оның түлеуі, кей жерінің пигменттенуі не пигментсізденуі (дисхромия) байқалады. Кейде шел қабатының кальцинозы дамып, ұзақ уақыт жазылмайтын ашық жара пайда болады. ,*" Барлық аталған симптомдар көрінісін пойкилодермия дейді.

Барлық ауруларда дерлік ауыз қуысы (хейлит, гингивит, стоматит), сирек тыныс жолдары, көз, қынаптың шырышты қабаттарының бұзылысы орын алады.Полиартритпен қатар полиартралгиялар да байқалады. Олар симметриялы, ірі және кіші буындарда дамиды, ағымы жедел бола қоймайды.

ДМ-тің басты ерекшелігі — бұлшықет бұзылыстары. Ауруға, әдетте, диффузды, симметриялы түрде аяқ, бел, қол, кеуде бұлшықеттерінің проксималдық топтары шалынады. Мимика, көру, жүту және тамақ шайнауды қамтамасыз ететін еттер де, аурудан тыс қалмайды. Бұлшыкеттер әлсіздігінен кейде науқас бала мүлдем қозғала і алмай қалады, жүлуы қиындайды; ас мұрыннан шығады, ол өкпеге түссе, пневмония дамуы мүмкін; дизартрия, дауыс бітіп қалуы - афония байқалады. Кеуденің дем алу экскурсиясы азаяды. Ет босандығына қоса миалгиялар қабаттасады. Бұлшықетті ұстап қарағанда оның қамыр тектес, болбырлығы, кей жерінде ошақты қатаюлары бары сезіледі. Бұлшықеттердің гипотрофиясы мен кальцинозы дамиды, кейін сіңірлік контрактура мен мүгедектік орын алады.

Бұлшықеттер бұзылысы электромиограммада (еттердің электропо-тенциалының кемуі) дәл анықталады. Бала ДМ-нің жиі клиникалық сипаты — тыныс жүйесінің бұзылысы. Демалуға қатысты бұлшықеттер мен диа-фрагма бұзылысына байланысты тыныс тапшылығы, аспирациялық бронхо-пневмония дамиды. Өкпе желдетілуінің кемуі, қанайналысының нашар-лауы кеселдің қызу кезінде ателектаз, бронхо не интерстициалдық пневмония дамуына қолайлы жағдай туғызады. Өкпелік синдром көп жағдайда құрғақ не экссудативті (сүйығы аз) плевритпен қабат жүреді.

Жүрек бүзылысы — диффузды не ошақты миокардит жэне миокардиодистрофия түрінде білінеді. Эндокардитте дамуы мүмкін. Ол кейде қақпақшаларда органикалық ақау қалдырады. Перикардит те кездесуі ықтимал. Кейде коронарит дамып, миокард инфарктына экеледі.

Нерв жүйесінің бүзылысы диффузды васкулитке байланысты. Орнына қарай орталық және шеткі нерв жүйесінің бүұылысы энцефалит, менингоэнцефалит, ми қыртысы не оның астындағы кұрылымының фокалды өзгерісі, хорея тәрізді гиперкинез, эпилепсия т.б. түрінде байқалады. Кейде бассүйек - ми нервісінің бұзылыстары білінеді (көбінесе көру, көз қозғау, үштік нервтердің қабынулары). Сезімталдық бұзылысының түрлі варианттары кездесуі мүмкін: гиперестезия, гипостезия мен парестезия.

Асқазан - ішек жолдарының бұзысы кеселдің клиникалық көрінісінің ауырлығына сай болады. Әсіресе бұл эзофагит, гастродуоденит, энтероколит белгілерімен білінеді.

Бүйрек, әдетте, ауруға шалына қоймайды. Протеинурия, микрогематурия мен цилиндрурия көрінуі сирек, олар бүйрек жұмысының өзгеруінсіз байқалады.

Аурудың басқа көріністерінен тұрақсыз қызыну реакциясы — субфебрилитет байқалады. Ауруға үдемелі жалпы дистрофия өте тэн.

Нормохромды анемия, лейкоцитоз, кейде лейкопения байқалады. ЭТЖ жоғарылауы кесел ағымының жеделдігін көрсетеді.

Өршіген ДМ көрсеткіші: қанда ферменттер (КФК, АДГ, АСТ мен АЛТ, альдолаза) мен креатин, альфа — 2 жэне гамма - глобулиндер фракциясының жоғарылауы, серомукоид пен ДФА көрсеткішінің артуы, креатинурия. Иммуноглобулиндер мөлшері, әсіресе О -класы, аздап көтеріліп, комплемент титрі төмендейді. Өте сирек жағдайда АНФанықталып (төмен титрде), бірен - саран ЬЕ клеткалары табылуы мүмкін.

Ағымы: ДМ-тің жедел, созылыңқы және біріншілік созылмалы ағымдарын ажыратады. Аурудың өршу дэрежесін үш сатыға айырады. Жедел ағымында жоғары белсенділік, кеселдің ауыр, көп жүйелі клиникалық көрінісі жылдам дамиды (3-6 апта ішінде).

Созылыңқы ағымына төмен белсенділік тэн, негізінен бүзылысқа тері мен ет қатысады, оларға кальциноз қабаттасуы мүмкін.

Ағым түріне қарамай, аурулардың біразында ДМ-тің жедел кезеңі ұзақ ремиссияға алмасады, бірақ кейде толқынды не үздіксіз рецидивті түріне кешеді. Сирек жағдайда ауру ағымы үдемелі жылдамдап, емге бой бермей, летальды нэтижемен бітеді. Жедел жэне созылыңқы ағымы кейін, шамамен 3 жылдан соң, кеселдің созылмалы түріне ауысып, ремиссия жэне рецидивтермен байқалады.

Диагнозы: Бала ДМ-нің негізгі диагноздық шарттарына жататындары: параорбиталды көкшіл эритема, кейде ісіну мен «ДМ көзілдірігі», буынның жазылатын жағындағы терінің атрофиялық бүзылысы; бүлшықеттердің, көбінесе проксимальды топтардың, симметриялы бүзылысы (әлсіздік, ауыру, ісіну, гипотрофия) жэне бүған жүтқыншақ, көмей еттерінің араласуы. Диагноздың қосымша шарттарына түсініксіз температуралық реакция, енжарлық, анорексия, салмақ жоғалту, пойкилодермия, тері және шел қабатының жайылмалы ісінулері, тамырлық стаз, некроздар; шырышты қабат бұзылыстары; сіңірлік - еттік контрактура, артралгиялар, миокардит, шеткі жэне ОНЖ -нің бұзылыстары т.б. жатады. Кесел белсенділігіне баға беруде мэнділері: қанда ЛДГ, КФК, АСТ, АЛТ, альдолаза көрсеткіштерінің жоғарылауы, диспротеинемия, ЭТЖ жоғарылауы, гиперкреатинурия. Диагнозды түпкілікті етуге ЭМГ жэне тері мен бұлшықеттерді морфологиялық зерттеу қорытындысы көмектеседі.

Ажырату диагнозы: ДМ-тің ажырату диагнозын дэә»некер тіндерінің басқа жүйелі ауруларымен жүргізу керек. Бет эритемасы, кызыну, буындар бұзылысы мен түрлі висцериттерді ең алдымен ЖКН-нан ажырату қажет. Бірак ЖҚН-да тері езгерістері айкын, алкызыл болса, ДМ-ке көкшіл түсті эритема тән. Ноқталык миозит ГКС еміне оңай көнеді. Бүдан өзге, ЖКН-ға тэн өзгерістер панцитопения, қандағы ЬЕ- клетка-лар мен АНФ мөлшерінің жоғары титрі болса, белсенді ДМ-те кандағы ферменттердің жоғары деңгейі, гиперкр'еатанурия.

Кейде ДМ-тің алғашқы белгілері (артралгиялар, полиартрит, кызынуға қабат жүрек бүзылысы) ревматизм не РА диашозын алдын ала коюға негіз болады. Деген-мен кэк түсті эритема мен бүлшықетгердің бүзылысы (элсіздік, ісіну, ауыру) кесел түрін дүрыс анықтауға көмектеседі.

ЖС-дағы тері өзгерістерін әлі дами коймаған жағдайда ДМ-тен ажырату киын. ЖС-да кальцинаттар саусак пен буын төңірегінде орналасса, ДМ-те - еттерде басым; ЖС-да дисфагия перистальтика бұзылысына байланысты болып, өңештің төменгі белігінде байқалса, ДМ- те бүл синдромға жұтқыншақ пен өңештің жоғар-ғы беліпнін шалынатыны анық; бүдан басқа, эр аурудың өзіндік ерекшеліктері де еске алынады.

ДМ-ті нозологиялар катарына соңғы жылдары жаткызған оуегіар-синдромынан айырмалау киын. Дәнекер тіннін аралас ауруы деп саналатын бүл синдромда ДМ, ЖС, ЖКН жэне ревматоид артритінің кейбір негізгі белгілері бір аурудың бойында қатар (бірге) кездеседі. Алайда, ДМ-белгілері жиі араласып кездесетіні анык.

Жайылмалы кантамырлық стаз, жүмсак тіндердің жаралы бүзылысы мен некро-зы, соңынан склероз дамуы жэне еттік көрініс косылуы ДМ-тен түйінді полиарте-риитті.

Реабилитация - мүмкіндігінше санаториялық- курорттық ем жүргізу пайдалы.

Алдын алу: Біріншілік алдын алуға дәнекер тіңдердің жүйелі ауруларының дамуы мүмкін балаларды қатерлі топқа бөлу қажеттігі жатады. Бүл балаларға алдын ала егу, дэрі - дэрмектер қабылдау, гамма - глобулин, қан, плазма күю аса сақтықпен жүргізіледі. Екіншілік профилактика диспансерлік бақылау үйымдастыруды қажет етеді (кардиоревматолог), ол кесел рецидиві мен асқынуларының алдын алуға бағытталады.

Болжамы: Жедел басталып, соңы түрақты ремиссияға ауысқанда сәтті деуге болады. Аурудың ағымы жиі рецидивтермен жүрсе, мүгедектік дамуы, летальдық қауіпі артады.

7.Созылмалы гастрит және асқазан ойық жарасы мен он екілі ішек. Себебі. Клиникасы. Диетасы. Күтімі және қазіргі терапия принципі.

Жедел гастрит - асқазанның шырышты қабықшасының жедел қабынуы, асқазан қуысына түсетін (түскен) қтты тітіркендіргіштің әсеріне байланысты болады.

Этиологиясы: Жедел гастриттің дамуы экзогенді және эндогенді факторларға байланысты болуы мүмкін. Жедел гастриттің келесі түрлерін ажыратады.

- Iші ретті жедел (экзогенді) гастрит:

- алиментарлы

- токсикалық - инфекциялық

- II ші ретті жедел гастрит, ауыр инфекциялық және соматикалық ауруларды қиындатады.

- Коррозивті гастрит, асқазанға концентрленген қышқылдардың, сілтілердің түсуінен пайда болады;

- Жедел флегмонозды гастрит (асқазанның іріңді қабынуы);

- Жедел гастритті шақыратын этиологиялық факторлар

Патогенезі: Алиментарлы даму жолы бар экзогенді гастрит кезінде сапасыз тағам асқазанның шырышты қабықшасына тітіркендір уші эсер етеді, асқорыту процесстерін, ферменттердің бөлінуін бүзады. Эндогенді гастрит кезінде асқазанның гастрит кезінде асқазанның шырышты қабықшасындағы қабыну процессі этиологиялық агенттің гематологиялық жолмен түсуінен болады.

Клиникалық көрінісі: Жедел гастриттің клиникалық көрінісі оның формасына жэне этиологиясына байланысты.

Негізгі клиникалық белгілері:

• баланың мазасыздығы, жалпы жағдайдың нашарлауы, көп мөлшерде сілекей
ағу, жүрек айну, тэбеттің төмендеуі, эпигастральды аймақта «толу» сезімі;

• тоңу, содан кейін субфебрильді қалтырау болуы мүмкін;

• содан кейін іштің ауырсынуы болады, бірнеше рет қүсу, қүсық массаларында
-4-6 сағат бүрын ішкен тамақтың қалдықтары;

• Объективті: терісінің бозаруы, тілдің ақшыл сары жамылғымен жабылуы,
метеоризм, іштің пальпациясы кезінде - эпигастральды аймақтағы ауырсыну;

• Диарея;

Токсикалық - инфекциялық гастриттің ерекшеліктеріне жатқызады:

• жиі қүхудың эсерінен сусызданудың даму мүмкіншілігі;

• ауырсынудың эпигастральды жэне параумбиликальды аймақта болуы;

Кесте Созылмалы гастриттің қазіргі классификациясы:

Созылмалы гастриттің топографиялық классификациясы:

• Антральді гастрит;

• Фундальді гастрит;

Пангастрит;

Этиологиялық белгілері бойынша классификациясы:
Гастрит А Гастрит В Гастрит С	Асқазанның денесі зақымдалған, секреторлық функциясы төмендеген;Негізінен асқазаннның бөлімі зақымдалған, бірақ секреторлық функциясы сақталған. Процесс асқазанның денесіне жэне түбіне тарау мүмкін; ¥зақ уақыт асқазанның шырышты қабықшасына тітіркендіруші эсер ететін заттардың эсерімен байланысты

Диагностикасы: Диагнозды клиникалық көрінісіне объективті қараудың мэліметтеріне жэне арнайы зерттеу эдістерінің негізінде қояды. ФЭГДС жасау керек, оның көмегімен асқазан шырышты қабықшасының бірнеше өзгеріс типтерінен анықтауға болады: гипертрофиялық, субатрофиялық, эрозивті, кейде геморрагиялық гастриттер. Асқазан сөлін функциональді зерттеу асқазанның секреторлы, қышқыл және фермент түзуші функцияларын бағалауға мүмкіндік береді. Тітіркендіргіш зат ретінде пентагастрин, 0,1% - і гистамин ерітіндісі қолданылады.

Емі: Созылмалы гастрит терапиясының негізі төменде берілген:

• айқын өршу сатысында стационарлы ем қажет;

• Диетасы: тамақ механикалық жэне химиялық өңделген болу керек (шырышты көжелер, ұнтақталған көкөністер және ет, кисельдер, ботқалар). Тамақтыңбарлығын эрбір 3 сағат сайын жылы күйінде қабылдау керек;

• Асқазанның жоғарғы секрециясы кезінде антисекреторлы препараттар тағайындалады - гистаминнің Н₂ - рецепторларының блокаторлары (мысалы,ранитидин);

ЖІКТЕЛУІ:

Кесте Балаларда болатын ойық жараның жіктелуі:

Клиникалық көрінісі:

I стадия (жаңа язва): Басты клиникалық симптом - эпигастральды аймақтағы және ортаңғы линиядан оңға қарай, кіндікке жақын ауырсыну.

II стадия (жара дефектісінің эпителизациясының басталуы): Эпигастральды аймақтағы ауырсыну, негізінен күндізгі уақытта болады.

III стадия (жараның жазылуы): Ауырсыну ашқарында ғана сақталады, түңгі уақытта оның эквилаенті ашығу сезімі болуы мүмкін.

ІҮ стадия (ремиссия): Жалпы жағдай қанағатты. Шағымдары жоқ.

Диагностикасы:

• Асқазанды зондтау, асқазан сөлінің қышқылдығын анықтаумен, түз қышқылының және пепсиндердің дебит сағатын анықтаумен жүргізіледі;

• Асқазанды жэне 12 елі ішекті рентгенологиялық зерттеу;

• НеіісоЬасіег руіогі - ні анықтау;

• Нэжісте жасырын қанды анықтау;

Емі:

- 2-3 аптадай төсектік режимді сақтау;

- Диета: химиялық, термиялық жэне механикалық өңделген. Певзнер бойынша емдік столдар №1^а (1 - 2 апта), №1^б (3 - 4 апта), №1 (ремиссия кезінде);

- Адсорбтелінбейтін антацидтер: алгедрат + магний гидроксиді, алюминий фосфаты, сималдрат және т.б.

- Антисекреторлы препараттар: ранитидин, амепрозол.

- Неliсоbасtег руlогі болған кезде: Де - нол, амоксициллин, метронидазол;

- Полиферментті препараттар: панкреатин.

Созылмалы дуодениті бар балаларда жиі вегетативті жэне психоэмоци анльды бүзылыстар орын алады: бастың ауруы, бас айналу, тез шаршау, элсіздік, ұйықшылдық, терлегіштік.

• Ойық жара тэрізді созылмалы гастродуоденит: (бульбит) ең жиі таралған
вариант, антральді гастритпен жэне асқазанның ойық жарасымен бірігеді.
өршу кезеңіндегі бульбитке ойық жара тэрізді ауырсыну синдромы тэн.

• Гастрит тэрізді созылмалы гастродуоденит.

• Холециститке ұқсайтын созылмалщ дуоденит, дуоденостаз фонында дамиды.
Дуоденостаз кезінде түрақты немесе үстама тэрізді эпигастри аймағындағыауырсынулар. үрілу сезімі, қүрылдау, жүрек айнулар, өтпен құсу байқалады.

• Панкреатитке ұқсас локальды дуоденит (папиллит, дивертикулит).

• Дивертикулит — емізікше маңы аймағында орналасқан. Дивертикулдыңзақымдалуы: ауырсыну сезімі оң жақ қабырғасында болады жэне де ол майлытағам қабылдаумен байланысты; бүл кезде терінің аздап сарғыштануы болуымүмкін.

Созылмалы гастродуодениттің циклдік ағымы бар: өршу кезеңі ремиссиямен алмасады. Толық емес ремиссия шағымдардың болмауымен сипатталады. Ремиссия кезеңінде клиникалық, эндоскопиялық, морфологиялық белгілер байқалмайды.

Диагностикасы: Созылмалы гастродуодениттің диагностикасы клиникалық бақылауға, 12 елі ішектің функциональдық жағдайын зерттеуге, эндоскопиялық жэне гистологиялық зерттеулерге негіздер қояды.

- функциональды дуоденальды зондтау кезінде дуоденитке тән өзгерістер анықталады: Одди сфинктерінің дистониясы, ішекке тітіркендіргіш енгізген кездегі ауырсыну жэне жүректің айнуы;

- асқазан секрециясын зерттеудің маңызы бар. Оның көрсеткіштері

- ацидопептикалық дуоденит (бульбит) кезінде әдетте жоғары болады;

- гастродуодениттің диагностикасында ең нақты эдіс - ФЭГДС;

- рентгенологиялық зерттеу - моторлы-эвакуаторлы бү_зылыстарды анықтауға мүмкіндік береді;

Емі: Созылмалы дуодениттің емі созылмалы гастриттің еміне үқсас.

• Өршу кезеңінде 7-8 күндей төсек режимі көрсетіледі;

• Диетаның зор маңызы бар. Аурудың алғашқы күндерінде №1 стол, кейін №5 стол ұсынылады;

• Асқазанның жоғары қышқылдылығы кезінде Нг — блокаторлар, амепрозол ашқарында 20 мг 3-4 апта бойы тағайындалады;

• Көрсеткіштер бойынша моториканы қадағалайтын заттар қолданады, мотилиум, дротаверин;

• Реабилитация процессі кезінде физиотерапия, ЛФК, санаторлы - курортты ем тағайындайды;

Профилатикасы: Гастродуоденальды аймақтың аурулары кезінде жасқа байланысты тамақтану керек, баланы физикалық жэне эмоциональды күш түсулерден қорғау керек. II - ші ретті профилактикаға адекватты терапия, гастроэнтерологтың бақылауы жэне консультациялары жатады:

• айқын диарея;

• перифериялық қанның анализінде нейтрофильді лейкоцитоз;

• Флегмонозды гастрит өте ауыр өтеді. Флегмонозды гастрит асқазанның жарақатында жэне ойық жараның асқынуы ретінде пайда болуы мүмкін. Оған Нр қалтырау, іштің қатты ауырсынуы, бала жағдайының күрт нашарлауы, Кч қайталамалы қүсу, кейде іріңнің қоспаларымен болуы тән.

Диагностикасы; Диагноз негізінен анализге және клиникалық белгілерге негізделеді. Күдік болған жағдайда жэне ауыр жағдайларда ФЭГДС көрсетіледі.

Емі: Төсектік режим 2-3 күн сақталады. Аурудың алғашқы 8-12 сағат аштық болу керек. Көп сұйық ішу көрсетілген (шай, изотоникалық ерітіндісімен қоспасы) 12 сағаттан кейін диеталық тамақтану тағайындалады: көже - пюре, майлы емес сорпалар, кепкен нан, кисельдер, ботқалар. Аурудың 5-7 күніне қарай баланы эдетте жалпы столға ауыстырады. Токсико - инфекциялық гастрит кезінде қабынуға қарсы терапияны тағайындайды, ферменттер (панкреатин, панкреатин + өт компоненттері + гемицеллюлаза), спазмолитикалық препараттар (папаверина гидрохлорид, дротаверин). Флегмонозды гастритті хирургиялық стационарда емдейді.

Созылмалы гастрит — асқазанның шырышты қабықшасының қабынуы, біртіндеп оның атрофиясына, секреторлық жетіспеушілікке, асқорытудың бүзылуына алып келеді.

Этиологиясы және патогенезі: Созылмалы гастрит жиі рациональды тамақтанудың бүзылыстарынан дамиды: тамақтану, режимін сақтамау, тым ыстық немесе суық, қуырылған, ащы тағамдар қолдану жэне т.б. Созылмалы гастрит кейбір дэрілік заттарды үзақ қабылдаудың эсерінен дамуы мүмкін (мысалы, глюкокортикоидтар, антибиотиктер, сульфаниламидтер).

Созылмалы гастриттің дамуында маңызды рөлді Неlісоbасtег руlогі атқарады. Неlісоbасtег руlогі мочевинаны ыдырата алады (уреаза ферментінің көмегімен) мүнда түзілетін аммиак асқазанның беткейлі эпителийімен зақымдайды және қорғаныс барьерін бүзады.

Клиникалық көрінісі: Созылмалы гастриттің негізгі симптомы - эпигастральды аймағындағы ауырсыну, ауырсыну ашқарында, тамақ ішкеннен кейін 1,5-2 сағаттан кейін пайда болады. Соған қоса тәбеттің төмендеуі ауамен немесе қышқылмен кекіру, жүрек айну, іш қатуға бейімділік тэн. Науқасты қарағанда пальпация арқылы эпигастральды аймағындағы жэне пилородуоденальды аймақтағы ауырсынуды анықтайды. Кейін метеоризм, құрылдау пайда болады.