Қозғалтқыштарды қыздыру және салқындату
Рұқсат берілген (Допуск):
1. Қозғалтқыш барлық нүктелерде шексіз үлкен жылуөткізгіштік және бірдей температурада болатын біртекті дене ретінде қарастырылады.
2. Сыртқы ортаға жылуберу қоршаған орта және қозғалтқыш
температурасының бірінші дәрежелі айырмашылығына пропорционал;
3. Қозғалтқышты қыздыру процесінде қоршаған орта температурасы өзгермейді;
4.Қозғалтқыш жылусыйымдылығы және оның жылуберу коэффициенті қозғалтқыш температурасына тәуелді емес.
Жылулық баланс теңдеуі
, (5.25)
яғни қозғалтқыштағы қуат шығыны қозғалтқышта артық алып қалынған жылуға және қоршаған ортаға алынған жылуға таралады. Әйтпесе:
, (5.26)
мұндағы
А – қозғалтқыштың жылуберуі, Дж/с·˚С;
С – қозғалтқыштың жылусыйымдылығы, Дж/˚С;
- қозғалтқыш температурасын қоршаған орта температурасынан арттыру, ˚С.
(5.2) теңдеудің шешімі:
, (5.27)
мұндағы
τуст – қозғалтқыш температурасының орныққан арттырылуы, ˚С;
Тн – қозғалтқыш қыздыруының уақыт тұрақтысы, с.
. (5.28)
8.2-суреттегі қозғалтқыш қыздырылуының 1, 2 қисығы әртүрлі жүктемелі қозғалтқыш қыздырылу процесінің жіберілуін, 3 қисық машина білігіндегі жүктемені үлкейту процесін сипаттайды. ТН сәйкес қисықтарға жүргізілген жанамалар бойынша анықталады.
![]() |
5.23-суретте жүктеме төмендеу жағдайлары (1 қисық) үшін қозғалтқыштың салқындату қисықтары және әртүрлі жүктемелер (2, 3 қисықтар) кезіндегі қозғалтқыштың тордан өшірілуі келтірілген.
Табылған заңдылықтар қыздыру бойынша қозғалтқыштың типтік жұмыс режімдерін бөлуге мүмкіндік береді.
Қозғалтқыштың (S1) жалғастыру жұмыс режімі – қозғалтқыш температурасы орныққан мәнге ие болғанға дейінгі уақытта өзгермейтін жүктеме кезіндегі қозғалтқыштың жұмыс режімі. Бұл режімге tР >3TН (14.4-сурет) шарт сәйкес келеді.
Қысқа уақытты жұмыс режімі (S2) кезінде tР жұмыс уақытында қозғалтқыштың қатты қыздырылуы орныққан өлшемге жетуге үлгермейді, ал үзіліс уақыты t0 кезінде қозғалтқыш қоршаған орта температурасына (8.5-сурет) дейін салқындайды. Сонымен қатар tР < 3TН, а t0 >3TН.
Қайталама-қысқа уақытты режім (S3) tР < 3TН, t0 <3TН шарттарына сәйкес келеді, яғни жұмыс уақытында қатты қыздыру τУСТ жетпейді, ал үзіліс уақыты кезінде нөлге тең болмайды (5.30-сурет).
![]() |
Циклдардың жеткілікті ұзақ қайталануы кезінде процесс орнығады, яғни қатты қызу температурасы циклдың басы және соңында бірдей және оның тербелуі орташа деңгей τСР маңайында болады. Қайталама-қысқа уақытты режім ПВ немесе ε қосудың салыстырмалы жалғастырылуымен сипатталады:
;
. (5.27)
Қайталама-қысқа уақытты режім кезінде ε (ε ≤ 0.6) шектелгендей, цикл уақыты (tЦ ≤10 мин.) да шектеледі.
Қолданылған әдебиеттер
Негізгі
1. И.Ф Ильинский. Учебное пособие для ВУЗов М.: «Изд.дом МЭИ» 2007г.
2. С.А.Ковчин, Ю.А.Сабинин. Теория электропривода. Учебник для
вузов. Санкт-Петербург: Энергоатомиздат, 2000г.
3. М.Г. Чиликин, А.С. Сандлер. Общий курс электропривода. Учебник
для вузов М.: Энергоатомиздат, 1986г.
4. В.В. Москаленко. Автоматизированный электропривод. Учебник для вузов М.: Энергоатомиздат, 1986г.
5. Туканова Н.А. Жунусова Г.С Электромеханика және электротехникалық жабдықтар. Жарық көзі және жарық техникасы.
6. Туканова Н.А. Электромеханика және электротехническое оборудование. Светотехника и источники света.
7. Богоридицкий Н.П и др.- Электрические материалы. Учебник- Л. Энергоатомиздат, 1985-304с.
8. Привезенцев В.А., Ларина Э.Т.- Силовые кабели и высоковольтные кабельные линий.-М.Энергия, 1986-424с
9. Брагин СМ,. Электрический и тепловой расчет кабеля.- М. Госэнергоиздат, 1990-325с.
10. Болотов А.В. Шепель Г.А Электротехнологические установки. Учеб. Для вузов.- М Высш шк., 1998.-336с.
Қосымша
1. М.Г. Чиликин, А.С. Сандлер. Общий курс электропривода. Учебник для вузов М.: Энергоатомиздат, 1986г.
2. Балагуров В.А. Проектирование специальных электрических машин. - М. Высшая школа, 1982. –272с.
3. Азбукин Ю.И., Аврух В.Ю. Модернизация турбогенераторов. - М.: Энергия, 1980.-232 с.
4.И.Ф Ильинский, В.В. Москаленко. Электропривод. Энерго и ресурсосбережение. М.: Изд.центр «Академия» 2008г.
5.Копылов И.П Электрические машины.- высшая школа, Логос, 2000
«Электрмеханикасы және электртехникалық жабдық»
Оқу құралы
Электрмеханикасы және электртехникалық жабдық» оқу құралды университеттің оқу-әдістемелік кеңесі мақұлдаған, 2015 ж
Айтжанов Н.М., Абдикулова З.Қ., Рахимжанова П.Т., Шукенова Ғ.А.
Редактор: Е.А.Бекаев
Пішімі 60х90х1/16
Офсеттік қағаз. Офсеттік басылым
Шартты баспа табағы 7,3 таралымы 100 дана. Тапсырыс N1222
Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ “Тұран” баспаханасы