Қыздырудың галогенді лампалары
Қыздырудың галогенді лампалары құрылымы және әрекет ету принципі бойынша қыздыру лампаларымен салыстыруға келеді. Бірақ олардың газ толтырғыштарының ішінде галогендердің азын аулақ қосымшалары (бром, хлор, фтор, йод) немесе қоспалары бар. Бұл қосымшалардың көмегімен белгілі бір температуралық аралықта күңгірттелген колбаларды және осы арқылы шартталған толығымен дерлік жоюға болады. Сондықтан галогенді лампаларға колбалардың өлшемі қыздыру тым қатты төмендейді, соның нәтижесінде бір жағынан газ толтырғышта қысымды жоғарылатуға болады, және басқа жағынан газ толтырғыштар ретінде ксенон және криптон бағалы инертті газдардың қолданылуы мүмкін болады.
Вольфрамды-галогенді цикл.
Қыздыру лампаларының елеулі сипаттамалары – жарық берілісі және қызмет мерзімі – негізінен спиральдің температурасымен белгіленеді: спиральдің температурасы неғұрлым жоғары болса, қызмет мерзімі соғұрлым қысқа болады. Қызмет мерзімінің қысқаруы бір жағынан колбаның күңгірттенуіне, екінші жағынан спиральдің жануына әкелетін вольфрамның булану жылдамдығының температурасын көтеру салдары болып табылады.
Колбаның күңгірттенуін газ толтырғышқа галогенді қосымша көмегімен тиімді алдын алуға болады, ол вольфрамды-галогенді цикл процесінде буланып кеткен вольфрамға колбаның қабырғаларында тұнуға мүмкіндік бермейді. Лампаның жұмыс процесінде спиральдан буланған вольфрам диффузия немесе конвекция нәтижесінде температуралық облысқа түседі (T1 1400 K) және онда бірден таратылады.
Вольфрамның бір бөлігі спиральда бірақ жаңа жерде қайта қалпына келеді. Қалыпты вольфрамды-галогенді цикл қызмет мерзімінің ұзаруна емес, колбаның күңгірттенуіне әкеледі.
Қыздырудың галогенді лампалар ерекше тұтастығымен, анағұрлым ақ түсімен, жақсартылған түспен, екі есе қызмет мерзімімен ерекшеленеді.
Қыздырудың галогенді лампалары 20 кВт дейінгі қуаттылықпен шығарылады.
Бүгінгі күні өндірушілер галогенді лампалардың әр түрлі мақсатта қолдану үшін және алуан түрдегі үлкен таңдауын ұсынады. 12–24 В төмендетілген кернеуге арналған 5-150 Вт қуаттылығы бар лампалары бар, сондай ақ 25-250 Вт қуаттылығы бар (Е14 және Е27 стандартты цокольдері бар бір цокольді) және 100-500 Вт (екі цокольді), 220-230 В желілік кернеуге арналған. Арнайы интерференциялық жабыны бар сыртқы шыны шағылдырғышы бар галогенді лампаларды қолдануға болады – ол инфрақызыл сәулені жібереді, соның арқасында «салқын» шоқ пайда болады. Сыртқы алюминий шағылыстырғышы бар лампалар жарықтың «терең» және «кең» жарық шоқтарын шығарады.
Қыздырудың қарапайым лампаларымен салыстырғанда галогенді лампалардың негізгі артықшылықтарын келтірейік;
- анағұрлым жоғары жарық берілісі – кейбір жағдайларда ол 25 лм/Вт жеткізілген, бұл қыздыру лампаларына қарағанда 2 есе жоғары;
-ұзақ мерзімділік – олардың қызмет ету мерзімі қыздыру лампаларының мерзіміне қарағанда 2-4 есе жоғары;
-шағын мөлшері – төмен вольтты галогенді лампалардың (12 В, 100 Вт) колба диаметрі қуаттылығы осындай қыздыру лампаларына қарағанда 5 есе аз;
-сәулеленудің анағұрлым бай шоғыры – галогенді лампаларда жарық қыздыру лампаларына қарағанда түсі анағұрлым «ақ» (кәдімгі лампаның 28000 К қарсы 30000 К қыздырудың анағұрлым жоғары температурасы есебінен);
-жарық ағынының реттелгіштігі, оның үстіне төмен кернеу болған кезде жарық ағыны жеткілікті түрдегі «ағартқыштықты» сақтайды.
Алғашқы екі тармақ галогенді лампалардың анық экономикалық плюстер туралы айтады: егер жарықтың мұндай түрін қыздырудың дүстүрлік лампасының орнына орнататын болсақ, жарық нүктесінің тұтынатын құуаттылығы орташа 20-40% пайызға төмендейтін болады. Бірақ бұл галогенді лампалардың жалғыз артықшылығы ғана емес. Олардың шағын өлшемдері, мүлдем жаңа шамдарды жасауға мүмкіндік береді, мысалы жарықты акценттейтін, – шағылдырғыштың арнайы құрылымдалған жүйесі жарықтың ағынын күшейтуі соншалық, бұл дизайнерлерге жайды ресімдеуге қосымша мүмкіндіктер береді.