Ii чааһа. Дьарык сҮрҮн чааҺа.
( 18 мүнүүтэ)
УЧУУТАЛ: Зоя Космодемьянская туһунан истибиккит дуо, оҕолор?
(Оҕолор эппиэттииллэр)
УЧУУТАЛ: Зоя Анатольевна Космодемьянская – Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа ааты ылбыт бастакы эдэркээн кыыс. Быйыл төрөөбүтэ 100 сылын бэлиэтиибит.
Кини балаҕан ыйын 13 күнүгэр 1923 с. Тамбовскай уобаласка учуутал дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Оскуолаҕа үчүгэйдик үөрэнэр эбит. Ордук история уонна литература уруоктарын сөбүлүүрэ, Литературнай институкка туттарсар баҕалааҕа диэн ахтыылар бааллар. 1938 с. хомсомуол эрээтигэр киирэр. Ити кэмҥэ Аҕа дойду Улуу сэриитэ саҕаланар. 1941 с. Зоя хомсомуоллары кытта, баҕа өттүнэн, разведкаҕа уонна диверсияҕа кыттар чааска кыттыһар. Манна киирэр олус эппиэтинэстээҕин, кутталлааҕын, элбэх киһи өлүөҕүн (суох буолуоҕун) туһунан, куттанар буоллаххытына, аккаастаныаххытын сөп диэн сэрэппиттэрин үрдүнэн, үгүс хомсомуол хаалар, ол иһигэр Зоя Космодемьянская эмиэ.
Халлаан тымныйан барбытыгар, фашистар сэриилээн ылбыт дэриэбинэлэригэр хорҕойон, кыстаан олороллорун туһунан билэн, ол дэриэбинэлэри уоттуурга үөһэттэн дьаһал кэлбитэ. Зоя Космодемьянская бөлөҕө онтон 10 нэһилиэнньэлээх пууну суох гынар сорудахтааҕа. Ол эрээри кыыс сорудаҕын сороҕун эрэ толорбута. Фашистар тутан, Зояны ыйаан өлөрбүттэрэ. Өлөөрү да туран, 18 саастаах эдэркээн кыыс хорсун санаатын ыһыктабатаҕа. Туох сыаллаах, сорудахтаах кэлбиттэрин билээри фашистар кырбыы да турдахтарына, этэн биэрбэтэҕэ. Бүтэһигэр «норуот туһугар өлөрбүттэн куттаммаппын, эһиги эмиэ куттанымаҥ, нацистары утары сэриилэһиҥ, биһиги син биир кыайыахпыт», – диэн эппитэ билигин да элбэх киһини долгутар, уйадытар.
Кини туһунан история учуутала Александр Михайлович Абрахов кэпсиирин көрүөҕүҥ.
Видео.
(02 мүн.26 сөк.)
(Салгыытын кюар кодунан көрүөххүтүн сөп)
УЧУУТАЛ: Оҕолоор, атырдьах ыйыгар дойду Президенэ В.В. Путин икки саха уолугар Арассыыйа Дьоруойа бэлиэни туттарбытын көрбүккүт, истибиккит дуо?
(Оҕолор эппиэттииллэр)
УЧУУТАЛ: Билигин Арассыыйа Дьоруойдара - Алексей Неустроев уонна Филипп Евсеев туһунан видеоны көрүөҕүҥ. «Саас» мобильнай сыһыарыыбытын арыйабыт.
Видео.
УЧУУТАЛ: Оҕолоор, киһи көрөн киэн туттар дии? Эһиги, биһиги курдук уолаттар, аттыбытыгар сылдьар дьон хорсун быһыыны оҥорон, Аан дойдуну сөхтөрдүлэр, Саха сирин ааттаттылар.
Уолаттар наҕараадаларын Курскай уобаласка буолбут Аҕа дойду сэриитигэр Курскайдааҕы кыргыһыыга кыайыы 80 сылын бэлиэтиир тэрээһиҥҥэ ылбыттара эмиэ ураты суолталаах буолла. Филипп Евсеев эһэтэ Аҕа дойду сэриитигэр Курскайдааҕы кыргыһыыга кыттыбыт эбит. Дойду Президенэ В.В. Путин Дьоруойдары кытта Кремльга көрсүһэригэр итини тоһоҕолоон маннык диэбитэ: «Ити буолар биһиги Аҕа дойдубутун көмүскүүр генетеческэй кодпут». Маны эһиги хайдах өйдүүгүтүй, оҕолор?
(Оҕолор эппиэттииллэр)
III чааһа. ТҮМҮК
(7 мүн.)
УЧУУТАЛ: Киһи Дьоруой буолан төрөөбөт. Арассыыйа Дьоруойдара –Алексей Неустроев, Филипп Евсеев биһиги аттыбытыгар сылдьар дьон. Кинигэҕэ ааҕар, киинэҕэ көрөр эрэ дьоммут буолбатахтар. Алексей Неустроев Уус Алдантан, Филипп Евсеев Сунтаартан төрүттээх. Ол эрээри кинилэр хорсун быһыылара кыайыы туһугар туһаайыллыбыт, историяҕа хаалар, кэлэр көлүөнэҕэ холобур буолар уһуллуччулаах түгэн.
Зоя Космодемьянскаяны биһиги көлүөнэ дьон кинигэҕэ ааҕан билэбит эрээри, кини хорсун быһыыта, дойдунаат санаата элбэх көлүөнэ дьону өссө да сөхтөрө туруо.
Бүгүҥҥү уруокка туох саҥаны билбиккитин чиҥэтэр сыаллаах, «Саас» мобильнай сыһыарыыга баар тургутугу дьиэҕэ толороргутугар сорудахтыыбын.
Уруокпутун Дьоруой уолаттарга анаммыт «Кыайыы тыыннаах Алеша» диэн саҥа ырыанан түмүктүөхпүт. Ольга Семенова тыла, Николай Андросов матыыба.
Караоке.
Бары ыллыыллар.
(2 мүн. 46 сөк.)