Килендәр шишмәһе
(Зауыт шишмәһе)
1930 йылдарҙа колхоз төҙөлгәс шул шишмәнең һыуын быуып ҡуйып, шунда фләктәрҙе ултыртып һөт зауытын эшләйҙәр. Хәҙер ул шишмәне «Килендәр шишмәһе» тип йөрөтәләр, сөнки шул зауыттың нигеҙен яңынан таш түшәп, ауылға килен булып төшкән ҡыҙҙарҙы бейетәләр.
Яҙғы шишмә
Ул шишмә ҡоролоҡ булған йылды ғына сыға. Уның һыуы иҫ киткес күп була, ул ер аҫтынан сыға. Май айында был шишмә туҡтай.
Һалҡын шишмә
Унда ла бәләкәй генә өй ултырған, шул бураның эсенән һыу ағып үткән. Шулай уҡ һөт һыуытҡандар.
Бикташар
Йоносҡа ҡаршы Бикташар яланы бар. Ғүмер үткән һайын исеме үҙгәргән. Ул элек Биктешар тип аталған. Анда гел ҡыуаҡтыҡ була икән. Элекке боронғо башҡорттар ат менән ҡыр кәзәләрен ҡыуып апарғандар ҙа, яландан ҡыуғандар ҙа шул һаҙҙың эсенә кергәндән дә юғалғандар. Ул ҙур һаҙ, бер 150 гектар. Шуның ара ҡыуаҡҡа керһә ҡыр хайуандары юғалғандар. Шуға һунарсылар Биктешар тигәндәр. Аҙаҡ килә - килә Бикташарға әйләнеп киткән инде.
Сәлим ҡыуағы
Хәшүрә исемле әбей була торғайны. Ул әбейҙең берҙән – бер улы булған, Сәлим исемле. Әнә шул әбей Ҡыйғыға китеп барған микән , Йоносҡа микән. Шул улы бәләкәй генә булып аның артынан эйәргән. Ул әбейҙең ҡолағы ишетмәгән, был улы ҡысҡырғанда ҡысҡырған, әбеә киткәндә киткән. Шунан был малай барып, шул бер ҡыуаҡтыҡҡа кергән дә шунда ятып йоҡтаған. Шунда ул малай үлеп ҡалған. Шул малайҙы ике - өс айҙан тапҡандар. әнә шунан Сәлим ҡыуағы исемен биргәндәр. Ул ҡыуаҡтыҡ ҙур ул, бер ваҡытта ла бөтмәй. Юл буйында матур булып ултыра инде.
Өстармаҡ тауы
Нейә Өстармаҡ ул? Унда бер ниндәй тармаҡ юҡ. Әле беҙҙең баласаҡта урманада юҡ ине. Үҙенән, шул Өстармаҡтың араһынан төшкән йылғаһы бар. Шулай уҡ Бейектау яғынан ике йылға килеп төшә, шул өсөһө килеп ҡушылғанға Өстармаҡ тип аталған ул.
Ерән бейә тауы
Бер ағайҙың ерән бейәһе юғала. Хужалары бейәне бик оҙаҡ эҙләйҙәр. Ә бейә бер тау битендә ҡолонлаған булған. Шул ваҡыттан бирле был тауҙы «Ерән бейә» тауы тип йөрөтәләр.
Диалект телендә текстар
Әпәй бешереү
Иҫке Мөхәмәт ауылы. Харисова Юлиә Ситдиҡ ҡыҙынан яҙып алынды.
Мин кис сәғәт ундарҙа 3-4 ағас ҡалағы онға 1 стакан тирәһе ҡайнар һыу һалып баш эшләйем,йылымыс булғас 2 ағас ҡалаҡ сөпрә һалып болғап , урап йылы урынға ҡуям. Иртәнсәк сәғәт 7-8 ҙәрҙә башты «ҙурайтып» 3 һоҫҡо ондо 1 литр йылымыс һыу менән болғағас, әҙер баштың күберәген һалып (баштың яртыһын банкаға һалып һыуытҡысҡа ҡуям, икенсе яртыһын әпәй һалыу өсөн)болғап йылы урынға ҡуям, 4 сәғәт үтеүгә ул ҡабара . Хәҙер инде 4 һоҫҡо он,1 услам тоҙ һалып ҡамыр баҫам да тағы 3-4 сәғәткә йылыға ҡуям.Ҡабарған ҡамырҙы тағыла баҫам да тимер формаларға һалам,4 ҙур форма була.1,5-2 сәғәт ултырып ҡабарғас духовкаға 1 сәғәткә ҡуям. Бына әпәй әҙер.