О лепшы з роду Бхараты, зараз выслухай Маё меркаваньне наконт безуважнас ь ці. О тыгар сярод людзей, у пісаньнях гаворыцца пра тры віды безуважнас ь ці.
КАМЭНТАР: Хаця існуе мноства розных меркаваньняў наконт таго, што такое безуважнасьць, Вярхоўны Госпад, Шры Крышна, дае тут Сваё вызначэньне, якое варта лічыць канчатковым. Урэшце, Веды - гэта зборы законаў, усталяваных Госпадам. І ў дадзеным выпадку Сам Госпад дае вызначэньне гэтаму панятку, і Яго думку варта лічыць канчатковай. Госпад кажа, што формы праяўленьня безуважнасьці трэба разглядаць з пункту гледжаньня ўплыву на іх гун матэрыяльнай прыроды.
ВЕРШ 5
йаджна-дана-тапах-карма на тйаджйам карйам эва тат
йаджно данам тапаш чаіва паванані манішінам
йаджна - з ахвярапрынашэньнямі; дана - з дабрачыннасьцю; тапах - з аскезай; карма - дзейнасьць (зьвязаную); на - не; тйаджйам - тое, ад чаго варта адмаўляцца; карйам - тое, што варта выконваць; эва - абавязкова; тат - тое; йаджнах - ахвярапрынашэньне; данам - дабрачынная дзейнасьць; тапах - стараньніцтва; ча - таксама; эва - вядома; паванані - (спосабы) ачышчэньня; манішінам - вялікіх душ.
Ад ахвярапрынашэн ь няў, дабрачыннас ь ці і аскезы ніколі ня трэба адмаўляцца, бо яны ачышчаюць нават вялікія душы.
КАМЭНТАР: Йогі павінны клапаціцца пра духоўнае разьвіцьцё грамадзтва. Ёсьць мноства ачышчальных рытуалаў, якія дапамагаюць чалавеку ўзвысіцца духоўна. Адным з такіх ахвярных абрадаў лічыцца вясельная цырымонія, якую называюць віваха-яг'яй. Ці павінен саннйасі, які парваў сямейныя вязі і адрокся ад сьвету, заахвочваць падобныя цырымоніі? Госпад кажа тут, што ад ахвярапрынашэньняў, якія нясуць людзям дабро, ніколі не трэба адмаўляцца. Віваха-яг'я, вясельная цырымонія, прызначана для таго, каб супакоіць вум чалавека і даць яму магчымасьць мірна займацца духоўнай практыкай. Таму нават тыя, хто адрокся ад сьвету, павінны раіць людзям праводзіць віваха-яг'ю, бо для большасьці людзей яна неабходна. Саннйасі катэгарычна забаронена мець зносінаў з жанчынамі, але гэта яшчэ не значыць, што малады чалавек, які знаходзіцца на ніжэйшай ступені духоўнага разьвіцьця, не павінен уступаць у сямейнае жыцьцё, правядучы адпаведны абрад. Усе прадпісаныя Ведамі ахвярапрынашэньні закліканы дапамагчы людзям дасягнуць Вярхоўнага Госпада. Таму на пачатковых этапах духоўнага разьвіцьця ад іх ня трэба адмаўляцца. Гэтак жа, даючы ахвяраваньні, мы ачышчаем сэрца. Як ужо казалася, калі мы даем ахвяраваньні годным людзям, гэта дапамагае нам духоўна разьвівацца.
ВЕРШ 6
этанй апі ту кармані сангам тйактва пхалані ча
картавйаніті ме партха нішчітам матам уттамам
этані - гэтыя; апі - безумоўна; ту - але; кармані - віды дзейнасьці; сангам - ад зносінаў; тйактва - адпрэчыўшы; пхалані - вынікі; ча - таксама; картавйані - тыя, якія варта выконваць з пачуцьця абавязку; іті - так; ме - Маё; партха - о сын Прітхі; нішчітам - пэўнае; матам - меркаваньне; уттамам - лепшае.
Усё гэта трэба рабіць без прыхільнасьці і без чакан ь ня пладоў, проста з пачуц ь ця абавязку, о сын Прітхі. Так ое Маё канчатковае меркаван ь не.
КАМЭНТАР: Хаця усе ахвярапрынашэньні ачышчаюць, чалавек не павінен імкнуцца атрымаць плады ахвярапрынашэньняў. Іншымі словамі, ад усіх ахвярапрынашэньняў, прызначаных для дасягненьня матэрыяльнага посьпеху, трэба адмовіцца, але ад ахвярапрынашэньняў, якія ачышчаюць сьвядомасьць і што ўзвышаюць духоўна, адмаўляцца нельга. Трэба рабіць усё, што дапамагае нам разьвіць у сабе сьвядомасьць Крышны. У «Шрымад-Бхагаватам» таксама сказана, што любое дзеяньне прымальнае, калі яно вядзе да адданага служэньня Госпаду. Такі вышэйшы крытэр рэлігіі. Адданы павінен займацца дюбой дзейнасьцю, праводзіць ахвярапрынашэньні і рабіць ахвяраваньні, калі гэта дапамагае яму служыць Госпаду
ВЕРШ 7
нійатасйа ту саннйасах кармано нопападйате
мохат тасйа парітйагас тамасах парікіртітах
нійатасйа - прадпісанага; ту - але; саннйасах - адхіленьне; карманах - дзеяньні; на - не; упападйате - зьяўляецца годным; мохат - з-за ілюзіі; тасйа - таго; парітйагах - безуважнасьць; тамасах - якая адносіцца да гуны невуцтва; парікіртітах - якое абвяшчаецца.
Чалавек ніколі не павінен адмаўляцца ад выканан ь ня прадпісаных абавязкаў. Калі, уведзены ў зман, ён перастае выконваць іх, то гэта называецца безуважнас ь цю ў гуне невуцтва.
КАМЭНТАР: Трэба адмовіцца ад дзейнасьці, скіраванай на задавальненьне матэрыяльных пачуцьцяў, але працягваць дзейнасьць, якая дапамагае духоўнаму разьвіцьцю: гатаваць для Вярхоўнага Госпада, прапаноўваць Яму ежу, а потым прымаць яе і гэтак далей. Гаворыцца, што чалавек, які адрокся ад сьвету (саннйасі), не павінен гатаваць для самаго сябе. Гатаваць для сябе яму нельга, але для Вярхоўнага Госпада можна і трэба. Падобна гэтаму, саннйасі можа правесьці вясельную цырымонію, калі гэта дапаможа яго вучню ўмацавацца ў сьвядомасьці Крышны. Той, хто адмаўляецца ад такой дзейнасьці, знаходзіцца пад уплывам гуны невуцтва.
ВЕРШ 8
духкхам ітй эва йат карма кайа-клеша-бхайат тйаджет
са крітва раджасам тйагам наіва тйага-пхалам лабхет
духкхам - няшчасную; іті - так; эва - вядома; йат - якую; карма - дзейнасьць; кайа - для цела; клеша - турботы; бхайат - са страху; тйаджет - (калі) адпрэчыць; сах - той; крітва - зрабіўшы; раджасам - якое адносіцца да гуны жарсьці; тйагам - безуважнасьць; на - не; эва - безумоўна; тйага - безуважнасьці; пхалам - вынік; лабхет - атрымае.
Той, хто адмаўляецца выконваць свой абавязак з-за таго, што гэта занадта цяжка, ці са страху, адракаецца ад яго пад уплывам гуны жарсьці. Робячы так, ён ніколі не атрымае сапраўднага плёну безуважнас ь ці.
КАМЭНТАР: Чалавек, які ўсьведамляе Крышну, не павінен кідаць працу ад боязі заблытацца ў матэрыяльнай дзейнасьці. Калі, працуючы, чалавек выкарыстоўвае заробленыя грошы для распаўсюджваньня сьвядомасьці Крышны ці, устаючы зранку, разьвівае ў сабе трансцэндэнтную сьвядомасьць Крышны, ён не павінен спыняць сваіх заняткаў са страху ці таму, што такая дзейнасьць занадта цяжкая. Падобная безуважнасьць зьяўляецца безуважнасьцю ў гуне жарсьці. A кожны ўчынак, зьдзейсьнены пад уплывам жарсьці, не прынясе нічога, апроч пакутаў. Той, хто спыняе працу, паводзячыся падобнымі падахвочваньнямі, ніколі не атрымае пладоў свайго адрачэньня ад дзейнасьці.
ВЕРШ 9
карйам ітй эва йат карма нійатам крійате 'рджуна
сангам тйактва пхалам чаіва са тйагах саттвіко матах
карйам - тая, якую варта выконваць; іті - такім чынам; эва - сапраўды; йат - якая; карма - дзейнасьць; нійатам - як трэба; крійате - выконваецца; арджуна - о Aрджуна; сангам - зносіны; тйактва - адпрэчыўшы; пхалам - вынік; ча - таксама; эва - безумоўна; сах - гэта; тйагах - безуважнасьць; саттвіках - якое адносіцца да гуны даброці; матах - па Маім меркаваньні.
О Aрджуна, калі ж чалавек выконвае прадпісаныя абавязкі з пачуц ь ця доўга і вызваляецца ад прыхільнас ь ці да пладоў сваёй працы, ягоная безуважнас ь ць адносіцца да гуны даброці.
КАМЭНТАР: Свае абавязкі трэба выконваць так, як кажа тут Шры Крышна. Трэба дзейнічаць без прыхільнасьці да вынікаў сваёй працы і не трапляць пад уплыў гун прыроды. Чалавек, які ўсьведамляе Крышну, працуючы на заводзе, ня лічыць сябе рабочым гэтага завода і ня думае, што працуе для завода. Ён проста працуе для Крышны і, аддаючы Крышне вынікі сваёй працы, дзейнічае на духоўным узроўні, то бок у гуне чыстай даброці.
ВЕРШ 10
на двештй акушалам карма кушале нанушаджджате
тйагі саттва-самавішто медхаві чхінна-самшайах
на - не; двешті - ненавідзіць; акушалам - неспрыяльную; карма - дзейнасьць; кушале - у спрыяльнай; на - не; анушаджджате - прывязваецца; тйагі - той, хто адрокся; саттва - гунай даброці; самавіштах - паглынуты; медхаві - разумны; чхінна - адсечаны; самшайах - той, усе сумневы якога.
Мудры і адхілены чалавек, які знаходзіцца ў гуне даброці, дзейнічае ня ведаючы сумневаў, бязь непрыязі да неспрыяльнай і прыхільнас ь ці да спрыяльнай дзейнасьці.
КАМЭНТАР: Чалавек у сьвядомасьці Крышны, таксама як і той, хто дзейнічае ў гуне даброці, ніколі не адчувае непрыязі да таго, што прычыняе клопат ягонаму целу, чалавек гэта ці абставіны. Ён выконвае свой абавязак у належным месцы і ў належны час, зь якімі б нязручнасьцямі гэта ні было зьвязана. Такі чалавек заўсёды знаходзіцца на духоўным узроўні. Будучы самым разумным зь людзей, ён дзейнічае не маючы сумневаў.
ВЕРШ 11
на хі деха-бхріта шакйам тйактум карманй ашешатах
йас ту карма-пхала-тйагі са тйагітй абхідхійате
на - ніколі не; хі - безумоўна; деха-бхріта - увасобленай жывой істотай; шакйам - здольнасьць; тйактум - адпрэчыць; кармані - дзеяньні; ашешатах - цалкам; йах - які; ту - але; карма - працы; пхала - ад пладоў; тйагі - які адрокся; сах - ён; тйагі - які адрокся; іті - так; абхідхійате - гаворыцца.
Сапраўды, увасобленая жывая істота ніколі ня зможа зусім адмовіцца ад дзейнасьці. Аднак таго, хто адрокся ад пладоў сваёй працы, называюць па-сапраўднаму адхіленым.
КАМЭНТАР: У «Бхагавад-гіце» сказана, што ніхто ня можа ўвесь час знаходзіцца ў бязьдзейнасьці. Таму сапраўды адхіленым называюць таго, хто, працуючы для Крышны, не цешыцца пладамі сваёй працы, але ўсё аддае Госпаду. У Міжнародным супольніцтве сьвядомасьці Крышны шмат чальцоў, якія не шкадуючы сілаў працуюць ва ўстановах, на фабрыках ці іншых прадпрыемствах і аддаюць заробленыя грошы на патрэбы Супольніцтва. Гэтыя ўзьнёслыя душы зьяўляюцца сапраўднымі саннйасі і адракліся ад сьвету. Тут ясна сказана, як і дзеля чаго трэба адмаўляцца ад пладоў сваёй працы.
ВЕРШ 12
аніштам іштам мішрам ча трі-відхам карманах пхалам
бхаватй атйагінам претйа на ту саннйасінам квачіт
аніштам – які вядзе ў пекла; іштам – які вядзе на райскія плянэты; мішрам - зьмешаны; ча - і; трі-відхам - (які ўключае) тры віды; карманах - дзейнасьці; пхалам - вынік; бхаваті - зьяўляецца; атйагінам - тых, хто не адрокся; претйа - пасьля сьмерці; на - не; ту - але; саннйасінам - тых, хто адрокся ад сьвету; квачіт - калі б там ні было.
Таму, хто не дасягнуў ступені адрачэн ь ня ад с ь вету, пас ь ля с ь мерці даводзіцца пажынаць плады сваёй працы: жаданыя, непажаданыя і з ь мешаныя. Тым жа, хто адрокся ад с ь вету, ня трэба ні цешыцца вынікамі сваёй дзейнасьці, ні пакутаваць з-за іх.
КАМЭНТАР: Чалавек, які ўсьведамляе Крышну і дзейнічае, памятаючы пра свае стасункі з Крышнай, заўсёды знаходзіцца ў вызваленым стане. Таму пасьля сьмерці яму не давядзецца цешыцца вынікамі сваёй дзейнасьці альбо пакутаваць з-за іх.
ВЕРШ 13
панчаітані маха-бахо каранані нібодха ме
санкхйе крітанте проктані сіддхайе сарва-карманам
п анча - пяць; этані - гэтыя; маха-бахо – о магутнарукі; каранані - прычыны; нібодха - даведайся; ме - ад Мяне; санкхйе - у «Веданьце»; кріта-анте — у заключэньне; проктані - сказаны; сіддхайе - для дасканаласьці; сарва - усіх; карманам - дзеяньняў.