32. Толассыз жүйедегі тасымалдау қондырғыларының электрлік
қозғалтқыштары, жүйедегі бір қондырғының тоқтап қалуы кезінде кедергі
үйінділердің пайда болуын және қондырғылардың тасымалданып жатқан
материалдармен толып қалуын болдырмау үшін реттегіш тетікпен
қамтамасыз етіледі.
33. Жобада қозғалтқыштарды іске қосқан кезде олардың қосылуынан
одан 3-5 секунд алдын-ала қосылатын дыбыс және жарық арқылы сақтық
белгісін беру құралдары және қозғалтқыштардың апаттық сөндіру
мүмкіншілігі ескеріледі. Барлық ленталық конвейерлер олардың ұзындығына
тәуелсіз, оның ұзындық бойының кез келген жерінен өшіріп тоқтату
құрылғылармен жабдықталады.
34. Транспортерлерді және пневмотранспорттық құрылғыларды жүк
тиеу арқылы іске қосу, олардың жағдайын тексергеннен кейін жүргізіледі.
Бөтен заттардың болмауын, зырылдауықтарының және редукторларының
майлануын, оларды жүксіз, бос іске қосып көру кезінде тексеріледі.
35. Тасымалданатын сусымалы (ұнтақ тәрізді) өнімдермен
құрылғылардың басылып немесе бітеліп қалуын болдырмас үшін,
транспортерлерге немесе пневмотранспорттарға апаттық тоқтату
құрылғылары орнатылады.
36. Транспортерлердің, норийлардың, өздігінен ағатын және
пневматикалық құбырлардың тасымалдануы кезінде қақпақтарының,
бөліктерінің тығыз жабылуы, шаң шығатын орындарының жабық түрде
сорғылармен тиімді қамтамасыз етілуі қадағаланады.
37. Химиялық жарылыс қауіпті өндірістердегі жалпылай жарықтандыру
химиялық ортаға бейімді, тоттануға төзімді қалыптары бар шамдармен,
ажыратқыштармен және штепсельдік қосқыштармен жүзеге асырылады.
38. Технологиялық жабдықтар мен сыйымдылық ыдыстары орнатылған
барлық өндіріс орындары, бақылау және жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде
жарық беру үшін кернеуі 12 Вольттық, дербес шамдарға жалғанатын сымның
ұзындығы 10 м аспайды, жылжымалы шамдарға қосылу үшін қосқыштардың
қоректену желісі стационарлық трансформаторлардан алынады.
39. Трансформаторлар алғашқы және екінші қайтара кернеу беретін
сым орамдармен жабдықталады. Бұл мақсатқа автотрансформаторларды
қолдануға рұқсат етілмейді. Трансформаторлар алғашқы кернеу жағынан
және екінші қайтара кернеу беру жағынан да қорғалады.
40. Электрлі қорғағыш сүзгілерді және кернеуді жоғарылатқыш –
реттегіш аспаптарды пайдалану технологиялық регламентке сәйкес
жүргізіледі.
4 тарау. Технологиялық бөлім.
Технологиялық жабдықтар
41. Өндірістік агрегаттарды, олардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуші
қоршауларсыз, дыбысты немесе жарық белгілерін беру және бақылау - өлшеу
құралдарынсыз, бөлектеуіштерсіз пайдалануға жіберуге рұқсат етілмейді.
42. Барлық технологиялық аппараттарға, технологиялық сызбадағы
нөмірге сәйкес келетін нөмір ілінеді.
43. Егер өндіріс шарттарына сәйкес қондырғыларды жиі тоқтата
отырып, әрдайым бекітпелер орнатуға тура келетін болса (мысалы,
катализаторды ауысымда алмастыру және тағы басқалар), онда оларды
орнату жобамен анықталады, оларға еркін жол ашылып және жұмыс алаңы
бекітпелерді орнатуға немесе шешіп алуға ыңғайлы болады.
44. Бекітпелерді орнату немесе шешіп алу жұмыстары арнайы журналға
жазылып, қол қойылады. Барлық бекітпелер нөмірленіп, жұмыс қысымы
есептеледі. Нөмір және есептелген қысым, бекітпеге ұрылып жазылады.
45. Технологиялық жабдықтарды қарау, жөндеу және тазалау алдында
олардың электрлік сызбалары бойынша электр қабылдағыштарына тоқ беру
тоқтатылады. Қосқыш құрылғыларға «Қоспаңдар, адамдар жұмыс үстінде»
деген жазуы бар тақтайша ілінеді. Аппараттар мен резервуар ыдыстардың
ішіндегі жөндеу жұмыстарын технологиялық регламентке сәйкес екі
жұмыскер жүргізеді.
46. Жұмыс орнынан алыс қашықтықта орналасқан, температуралары
және қысымдары үнемі бақылауды талап ететін аппарат пен агрегаттар
температура мен қысым мәндері жұмыс орнында көрсетіліп тұратын
қашықтықтан басқару аспаптарымен жабдықталады.
47. Химиялық агрессивті ортада қолданылатын аппараттарды жасайтын
материалдар осы химиялық агрессивті ортаға төзімді болады. Аппараттардың
тоттануға қарсы қорғанышы жобаға сәйкес жүргізіледі.
48. Ішкі байқауды талап ететін аппараттар, ыдыстар және олардың
коммуникациялық жүйелері, жөндеудің алдында үрленіп, жуылып
тазартылады және буланады.
49. Қышқылдарға (азот, күкірт, фосфор, кремнийлі - фторсутек
қышқылдары) және сілтілерге (күйдіргіш және кальцийленген сода) арналған
резервуарлар және жинағыш ыдыстар герметикалық түрде орындалады,
деңгей көрсеткіштерімен, құрылғылармен, сұйықтықтардың еденге және
алаңға төгілуіне жол бермейтін құрылғылармен жабдықталады.
Сұйықтықтарды максималды жоғарғы деңгейден асыруға рұқсат етілмейді.
Резервуардың және жинағыш ыдыстар қақпақтары ауа сорғыш
құбыршалармен жабдықталады.
50. Химиялық агрессивті сұйықтықтарды тасымалдап айдайтын
сальниктік сорғылардың сальниктерді жауып тұратын, тоттануға қарсы
материалдан жасалған қорғағыш қаптамалармен жабдықталады.
51. Қосқыш құрылғылар олардың сақтандыратын және қоршаушы
құрылғылары алынып тасталған кезде іске қосу мүмкіншілігі болмайтындай
етіліп бекітпелермен жабдықталады. Құрылғылар мен механизмдердің,
агрегаттардың қайтадан жөнделген қоршаумен жұмыс істеуіне жол
берілмейді.
52. Ғимарат ішінде және ашық алаңдарда орналасқан улы, зиянды және
өрт - жарылыс қауіпті заттарға арналған қондырғылар ауа шықпайтындай
етіп бекітіледі.
53. Агрессивті сұйықтықтарға арналған резервуар ыдыстар (қойма
есебінде) борттың биіктігі 15 см кем емес поддондарға қондырылады.
Поддондар төгу келте құбырымен немесе төгілген сұйықтықтарды тиісті
жинағыштарға (ыдыстарға) сорып айдайтын құрылғылармен жабдықталады.
Поддондар бір ғана немесе топ ыдыстардың астына орнатылады.
54. Өндіріс орындарында жоғарғы қысымда жұмыс істейтін ыдыстарды
қысымсыз немесе вакууммен жұмыс істейтін ыдыстармен араларына берік
қабырға тұрғызбай-ақ, қатар орнатуға рұқсат етіледі.
Қорытынды
Оқу барысының құрамдас бөлігінің бірі кәсіби іс-тәжірибе болып табылады. Біз бұл жылғы іс тәжірибені ЖШС-«Тараз Минералдық Тыңайтқыштар Зауыты» зауытында өтткіздік.«Казфасфат» ЖШС-нің Тараз филиалы немесе алғашқы атауы суперфосфат зауыты облыс бойынша алғашқы ірі кәсіпорын болып табылады.Өндірістік процесті жетілдірумен шығарылатын өнімнің көлемі артып келеді. Сонымен, 164мың тонна/жылына аммофосты өндірудің жобалық қуатында, аммофос цехының жеткен қуаты - 210 мың/т аммофос және 80мың/т суперфосфат, 50мың/т нитроаммофосты құрайды. Сондықтан осы өнім жобалық құрылғыларды пайдаланумен паралельді өндіреді.Өндірістік іс-тәжірибе есебінде ЖШС «Казфосфат» «Минералды тыңайтқыштар» зауытының тарихы, кәсіпорынның өндірістік құрылымы және кәсіпорынның іс-әрекетіне сипаттамасы көрсетілген. Кәсіпорынның өндірістік құрылымы бөлімінде «Минералды тыңайтқыштар» филиалының өндірістік құрылымдық бөлімшелері көрсетілген. Кәсіпорынның іс-әрекетіне сипаттама бөлімінде шығарылатын өнімнің сипаттамасы, технологиялық процесі мен сызбанұсқасы, аммофос өндірісінің материялдық балансы, аммофос өндірісінің материялдық ағындарының сызбанұсқасы, аммофос өндірісінің материялдық ағындарының кестесі және 1 т аммофосқа жұмсалатын негізгі шикізат түрлері, материялдар және энергетикалық ресурстардың шығын нормалары көрсетілген. Екінші бөлімге тоқталатын болсақ қос суперфосфат өндірісі туралы қарастырылған. Қос суперфосфат өндірісінің физика-химиялық негізі туралы мәліметтер және сонымен қатар қос суперфосфатты өндіру жолдары келтірілген. Онын ішінде қос суперфосфат өндірісінің көп ретурлы жолы және қос суперфосфатты көп ретурлы шашыратқыш кептіргіште үздіксіз өндіру жолы қарастырылған. Өндірістегі техника қауіпсіздігі бөлімінде өндірістің жалпы талаптары қамтылған.
Өндірістің техникалық қауіпсіздік шараларымен танысып аппараттарды іске қосуды, талаптарға сай жұмысатқаруды оқып үйрендік. Дербес тапсырмалар бойынша өндіріс кітапханасынан мәлімет жинақтап, лабараторияда жұмыстар атқардық. Нәтижесінде экстракциялық фосфор қышқылын алудыңкамералық өндіріс жолы жай суперфосфат өндірісіне ұқсас технологиялық үлгімен алынады. Ерекшелігі алынатын фосфогипс 3 түрлі қосылыс күйінде шығарылады. Біріншісі сусыз түрде яғни ангидрит. Екінші түрі жартылай гидрат. Үшінші дигидрат түрде.
Осыған байланысты экстракциялық фосфор қышқылы 3 түрлі әдіспен алынады. Егер үрдіс 95-100С та жүрсе сусыз тәсіл. Егер үрдіс 85-95С жүрсе жартылай гидрат тәсіл. Егер үрдіс 65-85С жүрсе дигидрат тәсілде алынады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. www.kpp.kz
2. Сейтмагзимов Ш., Молдабеков Ш., Гильманова Г.Б. Фосфор қосылыстарының технологиясы. Алматы. 2000ж. 106 бет.
3. Анарбаев А., Молдабеков Ш., Бестереков У., Жантасов Қ. Минералды тыңайтқыштар технологиясы. Алматы. 2001ж. 248 бет
4. М.Е. Технология минерльных удобрений.-Л:Химия, 2003, 352с.
5. Технология фосфорных и комплексных удобрений. Под ред. Эвенчика С. Д., Бродского А.А.-М.: Химия.2002.-464С.
6. Кочетков В. Н. Фосфор содержащие удобрения. Справочник.-М.: Химия . 2004.-400 с.
7. Шепетильникова А.М. и др. Метафосфат кальция как удобрение О питании растений. М., 2000.
8. Беремжанов Б.А. Оптимальные условия получения термофосфатов. Афтореф.дис.канд.хим.наук.г. Алматы 2000. 18с.
9. Н. Н. Постников. Термическая фосфорная кислота. Л.: Химия, 2003.
10. К.П. Мищенко, А.В. Равдель. Краткий справочник физико-химических величин.
11. Макаров Г.В. Охрана труда в химической промышленности. -Химия9, 2000.-496с.
12. Маханов Б.Б. Сатаев М.И., Өсербаев М.Т., Сатаева Л.М. Тіршілік қауіпсіздігі. – Шымкент, М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті. 2005, 243 бет, әдебиет атаулары 20.