Объектілерді тасымалдау. Команда MOVE осуществляет перемещение объектов. Она вызывается из падающего меню Modify → Move или щелчком на пиктограмме Move на панели инструментов Modify.
Объектілерді бұрылу. Команда ROTATE осуществляет поворот объектов. Она вызывается из падающего меню Modify → Rotate или щелчком на пиктограмме Rotate на панели инструментов Modify.
Объектілерді масштабтау. Команда SCALE осуществляет масштабирование объектов. Она вызывается из падающего меню Modify → Scale или щелчком на пиктограмме Scale на панели инструментов Modify.
28=4
29=18
30=9
31-б
1. AutoCAD-қа кіріспе: меню жолы, интерфейстің элементтері, жұмыс істеудің жылпы әдістемесі, командалармен жұмыс.Меню жолы AutoCAD-тың меню жолында мынадай пунктілер бар:
· File (Файл) – сызба файлдармен жұмыс істеу үшін командалар: ашу, сақтау, басу, басқа форматқа экспорттау, AutoCAD-тан шығу;
· Правка (Edit, Түзету) – сызбаларды редакциялау үшін командалар: көшіру, кірістіру, қию;
· Вид (View, Көрініс) – экранда сызба түрін басқару, үш өлшемді моделдердің бейнелеу параметрлерін басқару үшін командалар;
· Вставка (Insert) – сызбаға әртүрлі элементтерді кірістіру үшін командалар;
· Формат (Format) – сызбаның шектерін және өлшем бірліктерін орнату, мәтін мәнерін және өлшемдерін, қабаттармен жұмыс істеу, линия түсін, түрін және қалыңдығын басқару үшін командалар;
· Сервис (Tools) – жүйенің және сызба параметрлерін баптау командалар;
· Рисование (Draw) – әртүрлі графикалық элементтерін сызу үшін командалар;
· Размеры (Dimension) – сызбалардың өлшемдерін түсіру үшін командалар;
· Редактировать (Modify) – графикалық объектілерді редакциялау үшін командалар; Окно (Window) – бірнеше терезелерді басқару;
· Справка (Help) – AutoCAD бойынша аңықтамалық ақпараттарды алу үшін командалар. AutoCAD-тың интерфейс элементтері
· 1. Графикалық меңзер. Меңзердің түрі әртүрлі болу мүмкін, ол экранның орнынан және таңдалған командаға тәуелді. Графикалық аймақта меңзер көздеу және қиылысудан тұрады. Көздеу редакциялау барысында объектілерді таңдау үшін, ал қиылысу сызбада нүктелерді көрсету үшін пайдаланылады, сонымен қатар қиылысу әрқашанда ағымдағы координаталар жүйесінде X және Y
өстеріне паралельді.
2. Диалогты терезелер және басқару элементтер. Диалогты терезелер күрделі құрылымнан тұрады және басқару элементтер жиынтық арқылы параметрлерді беру үшін пайдаланылады: ауыстырып қосқыштар, жалаушылар, санауыштар, сырғытпалар, еңгізу өрістер, ашылатын тізімдер, алдың ала қарау өрістер.
3. AutoCAD -тың мәтіндік терезе, хаттама түрінде орындалған командаларды қарау үшін пайдаланылады. Бұл терезені F2 функционалды пернені басу арқылы шақырылады.
4. Контексті менюілер, объектіге командаларды тез орындау үшін пайдаланылады. AutoCAD-та жұмыс істеудің жылпы әдістемесі
Командалардың негізгі принциптері және оларды шақыру:
1. AutoCAD-та барлық әрекеттер командалар көмегімен орындалады.
2. Әр команда үш тәсілмен шақыруға болады:
· Құрал-саймандар панелінде немесе құрал-саймандар таспасыда керекті батырманы тышқанның сол жақтағы батырманы шерту;
· Меню жолынан немесе шолушы менюіден таңдау;
· Командалық жолға команданың атауын еңгізу және Enter пернені басу;
3. Келесі команданы тек қана алдыңғы команда аяқталғаннан кейін пайдалануға болады.
Егер командалық жолында мынадай сұраныс болса, оңда жаңа команданы енгізуге болады: Command: немесе Команда:
Алдыңғы команданы орындаудан Esc перне арқылы тоқтатуға болады. Қайталанатын команданы Esc немесе Enter пернелер арқылы тоқтатуға болады.
AutoCAD командалармен жұмыс:
1. Кез келген тәсілмен команданы шақырыңыз. Бірінші сұраныс пайда болады.
2. Бірінші сұраныстың опциясын немесе параметрді беріңіз. Екінші сұраныс пайда болады.
3. Екінші сұраныстың опциясын немесе екінші параметрді беріңіз. Осылай ары, аяқталғанша дейін.
Ағылшын нұсқасыда командалар тек қана ағылшын тілінде еңгізіледі. Орыс нұсқасында командаларды орыс және ағылшын тілінде еңгізуге болады, бірақ ағылшын атаулардың алдыңда төменгі сызу қою керек, мысал:
Команда: _line
3. ЭЛЛИПС (ELLIPSE) командасы тұрғызу әдісті таңдаудан байланысты эллипс немесе эллиптикалық дөғаны тұрғызуға мүмкіндік береді.
Эллипсті тұрғызу әдістері:
· Центр (Center) – берілген орталық нүкте, бір осінің соңғы нүкте, басқа осінің ұзыңдығы бойынша;
· Ось, конец (Axis, End) – эллипс осінің соңғы нүктелер, басқа осінің ұзыңдығы бойынша;
Эллиптикалық дөғаны тұрғызу әдістері:
· Ось, конец (Axis, End) – эллиптикалық дөға осінің соңғы нүктелер, басқа осінің ұзыңдығы, дөғаның бастапқы және соңғы бұрыштары бойынша;
· Дуга (Arc) – бірінші осінің тұрған орны және ұзыңдығы, эллиптикалық дөға ортасы және екінші осінің соңғы нүктесі арасындағы қашықтығы, дөғаның бастапқы және соңғы бұрыштары бойынша.
Команданы мынадай тәсілдермен шақыруға болады:
· құрал-саймандар таспасы → Главная ішкі беті → Рисование панелі → тіркелген панелдің Центр
батырмасы немесе осында басқа әдісті таңдаңыз;
· А → Рисование → Эллипс → (тұрғызу әдісі) меню командасын орындаңыз;
· Рисование құрал-саймандар панелі → Эллипс батырмасы басыңыз;
· командалық жолда эллипс немесе _ellipse немесе К командалардың біреуін орындаңыз.
Команданың сұраныстары: Команда: эллипс
Конечная точка оси эллипса или [Дуга/Центр]: – эллипс осінің соңғы нүктесін көрсетіңіз немесе команданың опциясын таңдаңыз
Вторая конечная точка оси: – эллипс осінің екінші соңғы нүктесін көрсетіңіз
Длина другой оси или [Поворот]: – басқа осінің ұзыңдығын көрсетіңіз немесе команданың
опциясын таңдаңыз
Команданың опциялары:
· Дуга (Arc) – эллиптикалық дөға тұрғызу әдісіне өту;
· Центр (Center) – эллипс ортасын және әр осінің соңғыларын көрсетумен эллипсті тұрғызу;
· Поворот (Rotation) – бас осі салыстырмалы бұрылысты көрсетумен эллипсті тұрғызу.
ОБЛАКО (REVCLOUD) командасы бұлт тұрғызуға мүмкіндік береді. Бұлт дөғалық сегменттермен
полисызыққа ұқсайды және сызбада түсіндірме жазбаларды және белгілерді жасау үшін арналған.
Команданы мынадай тәсілдермен шақыруға болады:
· құрал-саймандар таспасы → Главная ішкі беті → Рисование панелі → Облако батырмасы;
· А → Рисование → Круг → Облако меню командасын орындаңыз;
· Рисование құрал-саймандар панелі → Облако батырмасы басыңыз;
· командалық жолда облако немесе _ revcloud командалардың біреуін орындаңыз.
Команданың сұраныстары: Команда: облако
Минимальная длина дуги: 15 Максимальная длина дуги: 15 Стиль: Обычный –максималды және минималды дөғалардың ұзыңдықтары, орнатылған мәнері
Начальная точка или [Длина дуги/Объект/Стиль] <Объект>: – бастапқы нүктені көрсетіңіз немесе команданың опциясын таңдаңыз
Проведите курсор по контуру облака... – бұлттың көнтурың сызыңыз Облако построено.
Команданың опциялары:
· Длина дуги (Arc length) – максималды және минималды дөғалардың ұзыңдықтар мәндері орнатылады;
· Объект (Object) – бар объектіні бұлтқа түрлендіру;
· Стиль (Style) – бұлт тұрғызу мәнерін өзгерту: Обычный (Normal) – қарапайым, үндемеу бойынша,
Каллиграфия (Calligraphy) – каллиграфиялық.
Сақина.КОЛЬЦО (DONUT) екі шеңберден және олардың арасында боялған аймағынан тұратын сақина
тұрғызуға мүмкіндік береді. Сақина тұрғызу кезінде шеңберлердің ішкі және сыртқы диаметрлер, сақинаның
ортасы беріледі.
Команданы мынадай тәсілдермен шақыруға болады:
· құрал-саймандар таспасы → Главная ішкі беті → Рисование панелі → Кольцо батырмасы;
· А → Рисование → Круг → Кольцо меню командасын орындаңыз;
· Рисование құрал-саймандар панелі → Кольцо батырмасы басыңыз;
· командалық жолда кольцо немесе _ donut командалардың біреуін орындаңыз.
Команданың сұраныстары: Команда: _donut
Внутренний диаметр кольца <100.0000>: – шеңбердің ішкі диаметрдің мәнің еңгізіңіз немесе көрсетілген мәнді Enter пернесін басумен растаңыз
Внешний диаметр кольца <120.0000>: – шеңбердің сыртқы диаметрдің мәнің еңгізіңіз немесе көрсетілген мәнді Enter пернесін басумен растаңыз
Центр кольца или <выход>: – сақинаның ортасын көрсетіңіз
Центр кольца или <выход>: – сақинаның көшірмесін алу үшін басқа ортасын көрсетіңіз немесе команданы аяқтаңыз
32-б
1. AutoCAD-қа кіріспе: AutoCAD туралы мәлімет, терезенің элементтері, кұрал-саймандар таспасы.
AutoCAD бағдарламасы жобалау және сызудың автоматтандырылған жүйесі болып табылады. Аталмыш жүйенің заманауи әдіснамалары жазықтықта (2d графика, жазықтықты сызба) екіөлшемді объектілермен ғана емес, жазықтықтағы үшөлшемді модельдермен (3d графика, 3d модельдеу) жұмыс істеуге мүмкіндік береді. AutoCAD 1982 жылы Американдық Autodesk фирмасымен құрастырылып, фирманың бастапқы дамуына түрткі болған. Қазіргі күні AutoCAD жүйесі – әлемде ең кең тараған АЖЖ болып табылады. Ол бұл жетістікке сызбалаудың ең тиімді және жеңіл құралдарының арқасында қол жеткізіп отыр.
Сызу және тетіктерді бөлщектеу аясында AutoCAD мүмкіншілігі: жобалау идеяларын тиімді қолдану; жұмыс үрдісін оңтайландыру; бірлесіп атқаратын жұмыстарды ұйымдастыру болып табылады. AutoCAD – бұл жобалаушының еңбек өнімділігін едәуір арттыруға ықпал ететін және салалық стандарттарға сай құжаттар дайындауға мүмкіндік беретін кәсіби шешім.
3. ЭЛЛИПС (ELLIPSE) командасы тұрғызу әдісті таңдаудан байланысты эллипс немесе эллиптикалық дөғаны тұрғызуға мүмкіндік береді.
Эллипсті тұрғызу әдістері:
· Центр (Center) – берілген орталық нүкте, бір осінің соңғы нүкте, басқа осінің ұзыңдығы бойынша;
· Ось, конец (Axis, End) – эллипс осінің соңғы нүктелер, басқа осінің ұзыңдығы бойынша;
Эллиптикалық дөғаны тұрғызу әдістері:
· Ось, конец (Axis, End) – эллиптикалық дөға осінің соңғы нүктелер, басқа осінің ұзыңдығы, дөғаның бастапқы және соңғы бұрыштары бойынша;
· Дуга (Arc) – бірінші осінің тұрған орны және ұзыңдығы, эллиптикалық дөға ортасы және екінші осінің соңғы нүктесі арасындағы қашықтығы, дөғаның бастапқы және соңғы бұрыштары бойынша.
Команданы мынадай тәсілдермен шақыруға болады:
· құрал-саймандар таспасы → Главная ішкі беті → Рисование панелі → тіркелген панелдің Центр
батырмасы немесе осында басқа әдісті таңдаңыз;
· А → Рисование → Эллипс → (тұрғызу әдісі) меню командасын орындаңыз;
· Рисование құрал-саймандар панелі → Эллипс батырмасы басыңыз;
· командалық жолда эллипс немесе _ellipse немесе К командалардың біреуін орындаңыз.
Команданың сұраныстары: Команда: эллипс
Конечная точка оси эллипса или [Дуга/Центр]: – эллипс осінің соңғы нүктесін көрсетіңіз немесе команданың опциясын таңдаңыз
Вторая конечная точка оси: – эллипс осінің екінші соңғы нүктесін көрсетіңіз
Длина другой оси или [Поворот]: – басқа осінің ұзыңдығын көрсетіңіз немесе команданың
опциясын таңдаңыз
Команданың опциялары:
· Дуга (Arc) – эллиптикалық дөға тұрғызу әдісіне өту;
· Центр (Center) – эллипс ортасын және әр осінің соңғыларын көрсетумен эллипсті тұрғызу;
· Поворот (Rotation) – бас осі салыстырмалы бұрылысты көрсетумен эллипсті тұрғызу.
ОБЛАКО (REVCLOUD) командасы бұлт тұрғызуға мүмкіндік береді. Бұлт дөғалық сегменттермен
полисызыққа ұқсайды және сызбада түсіндірме жазбаларды және белгілерді жасау үшін арналған.
Команданы мынадай тәсілдермен шақыруға болады:
· құрал-саймандар таспасы → Главная ішкі беті → Рисование панелі → Облако батырмасы;
· А → Рисование → Круг → Облако меню командасын орындаңыз;
· Рисование құрал-саймандар панелі → Облако батырмасы басыңыз;
· командалық жолда облако немесе _ revcloud командалардың біреуін орындаңыз.
Команданың сұраныстары: Команда: облако. Минимальная длина дуги: 15 Максимальная длина дуги: 15 Стиль: Обычный –максималды және минималды дөғалардың ұзыңдықтары, орнатылған мәнері
Начальная точка или [Длина дуги/Объект/Стиль] <Объект>: – бастапқы нүктені көрсетіңіз немесе команданың опциясын таңдаңыз
Проведите курсор по контуру облака... – бұлттың көнтурың сызыңыз Облако построено.
Команданың опциялары:
· Длина дуги (Arc length) – максималды және минималды дөғалардың ұзыңдықтар мәндері орнатылады;
· Объект (Object) – бар объектіні бұлтқа түрлендіру;
· Стиль (Style) – бұлт тұрғызу мәнерін өзгерту: Обычный (Normal) – қарапайым, үндемеу бойынша,
Каллиграфия (Calligraphy) – каллиграфиялық.
Сақина.КОЛЬЦО (DONUT) екі шеңберден және олардың арасында боялған аймағынан тұратын сақина
тұрғызуға мүмкіндік береді. Сақина тұрғызу кезінде шеңберлердің ішкі және сыртқы диаметрлер, сақинаның
ортасы беріледі.
Команданы мынадай тәсілдермен шақыруға болады:
· құрал-саймандар таспасы → Главная ішкі беті → Рисование панелі → Кольцо батырмасы;
· А → Рисование → Круг → Кольцо меню командасын орындаңыз;
· Рисование құрал-саймандар панелі → Кольцо батырмасы басыңыз;
· командалық жолда кольцо немесе _ donut командалардың біреуін орындаңыз.
Команданың сұраныстары: Команда: _donut. Внутренний диаметр кольца <100.0000>: – Внешний диаметр кольца <120.0000>: -Центр кольца или <выход>: –Центр кольца или <выход>: –
33-б
1. Сызықты объектілерді тұрғызу .Полилиния
Полилиния кескіндік және доғалық сегменттерден үзіліссіз байланысты тізбек болып табылады.
Полилиния көмегімен күрделі пішіндегі объектілерді жасауға мүмкіндік береді, сонымен қатар олар
түралы мәлімен алуға болады (периметр, ауданы).
Полилиния жасау үшін Pline (Плиния) командасы пайдаланады, оны мынадай тәсілдермен
шақыруға болады:
· Рисование құрал-саймандар панелінде немесе құрал-саймандар таспасында Главная ішкі бетінде Полилиния батырманы басу;
· А → Рисование → Полилиния меню команданы орындау;
· командалық жолда _pline немесе ПЛИНИЯ немесе псевдоним ПЛ команданы орындау.
Команданы шақырудан кейін командалық жолда мынадай сұраныс пайда болады: Команда: _pline
Начальная точка:
Жауапқа бастапқы нүктенің координатасын көрсету керек, сол нүктеден бастап полилиния тұрғызылады. Содан кейін линияның (қалынды) өлшемі туралы хабарлама:Текущая ширина полилинии равна 0.0000
3. CAD-та үш өлшемді көріністерді анықтау: ортогоналды және изометриялық көріністерді орнату, қөріністі интерактивті басқару, бос орбитасы.