Выберите объекты:- тасымалд ау үш i н объектілерд і таңдаңыз
Выберите обьекты:- Enter пернені басу арқылы таңдауды аяқтаңыз
Базовая точка или [Перемещение] <Перемещение> тасымалдау объек ті де базал ық нукте ні керсе тіңіз
Вторая точка или <считать перемещением первую точку>:- жа ң а нукте ні к ө рс етіңі з,сол нуктеге ба з л ық нукте орналаса ды
Команданың опциясы:
• Перемещение -- объектіні тасымалдау ушін координаталарды енгізуге мумкіндік береді
Объектілерді бұру.ЗDПОВЕРНУТЬ (3DROTXTE) командасы базалык нуктенің айналада объектілерді бұруға мүмкіндік береді. Бұру кезіде бұру қаламын үш елшемді турінде бейнелейді. Команданы келесі тәсідермен шакыруга болады:
• Главная —► Редактирование -3D поворот батырманы басу;
• Моделирование қ.-с.п. 3D поворот батырманы басу;
• А- Редактирование —» 3D операции —* 3D поворот;
• командалык жолда 3d поворот немесе _3drotate командны орындау.
Команданың сураныстары: Команда: _3drotate
Текущие установки отсчета углов в ПСК: ANGDlR=против ч/с ANGВASE=0
Выберите объекты: - бұру ушін объек тілерді та ң да ңыз
Выберите объекты: - Enter пернені басу арқылы таңдауды аяқтаңыз
Базовая точка:- базалы қ н укте ні та ң да ң ыз
Ось вращения: -укаж ит е ось вращения
Точка на первом луче угла или угол: - бурышт ың б і р інші с ә уледе нукте ні көрсетіңіз
Точка на втором луче угла: бурыштың ек ін ш і с ә уледе нукте ні корсет і з
ПОВЕРНУТЬЗD (ROTATE3D) командасы берілген осінің айналада обьктілерде бұруга мумкіндік береді. Командалык жолда повернутьЗd немесе _rotate3d команданы орындау аркылы команда шақырылады.
Команданы ң сураныстар ы : Команда:rotate3d
Текущие установки отсчета углов: ANGDIR=npoтив ч/с ANGBASE=O
Выберите объекты: - б ұ ру объект іл ер ді та ң да ң ыз
Выберите объекты: - Enter nepнeнi басу арқылы таңдауды аяқтаңыз
Укажите первую точку оси или используйте для задания оси
[Объект/Последняя/Вид/Хось/Yocb/Zocb/2точки] : - осінің 6ipiншi нүктені таңдаңыз
Вторая точка оси:- өсінің екінші нукте ні та ң да ң ыз
Угол поворота или [Опорный угол]: -oci ай н алада буру у шін бурышты енгізіңіз
Команданын опциялары: j
• Объект - объектні тандауга мумкіндік береді, сол объектінің айналада бұрылыс болады;
•Последняя - бұру oci ретінде соңғы бұру командада пайдаланған алдынгы ocтi калдыруга мумкіңдік береді;
• Вид – ағымдағы көрініс экрандағы карау бағытымен тандалган нуктеден өтетін бұру ості қосарлану;
• Хось, Yoсь, Zoсь-X, Y немесе Z 6ip стандартты осімен берілген нуктеден өтетін бұру ості қосарлану;
• 2точки -берілген екі нуктеден өтетін бұру ості таңдауға мүмкідік береді
24-б
1. AutoCAD-қа кіріспе: меню жолы, интерфейстің элементтері, жұмыс істеудің жылпы әдістемесі, командалармен жұмыс.Меню жолыAutoCAD-тың меню жолында мынадай пунктілер бар:
· File (Файл) – сызба файлдармен жұмыс
· Правка (Edit, Түзету) – сызбаларды редакциялау үшін
· Вид (View, Көрініс) – экранда сызба түрін басқару,
· Вставка (Insert) – элементтерді кірістіру үшін
· Формат (Format) – басқару үшін командалар;
· Сервис (Tools) – параметрлерін баптау командалар;
· Рисование (Draw) –графикалық элементтерін сызу
· Размеры (Dimension) – сызбалардың өлшемдерін
· Редактировать (Modify) – объектілерді редакциялау
· Окно (Window) – бірнеше терезелерді басқару;
· Справка (Help) – AutoCAD бойынша аңықтамалық
AutoCAD-тың интерфейс элементтері
1. Графикалық меңзер. Графикалық аймақта меңзер көздеу және қиылысудан тұрады. Көздеу редакциялау барысында объектілерді таңдау үшін, ал қиылысу сызбада нүктелерді көрсету үшін пайдаланылады, сонымен қатар қиылысу әрқашанда ағымдағы координаталар жүйесінде X және Y өстеріне паралельді.
2. Диалогты терезелер және басқару элементтер. Диалогты терезелер күрделі құрылымнан тұрады және басқару элементтер жиынтық арқылы параметрлерді беру үшін пайдаланылады: ауыстырып қосқыштар, жалаушылар, санауыштар, сырғытпалар, еңгізу өрістер, ашылатын тізімдер, алдың ала қарау өрістер.
3. AutoCAD -тың мәтіндік терезе, хаттама түрінде орындалған командаларды қарау үшін пайдаланылады. Бұл терезені F2 функционалды пернені басу арқылы шақырылады.
4. Контексті менюілер, объектіге командаларды тез орындау үшін пайдаланылады.AutoCAD-та жұмыс істеудің жылпы әдістемесі
Командалардың негізгі принциптері және оларды шақыру:
1. AutoCAD-та барлық әрекеттер командалар көмегімен орындалады.
2. Әр команда үш тәсілмен шақыруға болады:
· Құрал-саймандар панелінде немесе құрал-саймандар таспасыда керекті батырманы тышқанның сол жақтағы батырманы шерту;
· Меню жолынан немесе шолушы менюіден таңдау;
· Командалық жолға команданың атауын еңгізу және Enter пернені басу;
3. Келесі команданы тек қана алдыңғы команда аяқталғаннан кейін пайдалануға болады.
Егер командалық жолында мынадай сұраныс болса, оңда жаңа команданы енгізуге болады: Command: немесе Команда:
Алдыңғы команданы орындаудан Esc перне арқылы тоқтатуға болады. Қайталанатын команданы Esc немесе Enter пернелер арқылы тоқтатуға болады.
AutoCAD командалармен жұмыс:
1. Кез келген тәсілмен команданы шақырыңыз. Бірінші сұраныс пайда болады.
2. Бірінші сұраныстың опциясын немесе параметрді беріңіз. Екінші сұраныс пайда болады.
3. Екінші сұраныстың опциясын немесе екінші параметрді беріңіз. Осылай ары, аяқталғанша дейін.
Ағылшын нұсқасыда командалар тек қана ағылшын тілінде еңгізіледі. Орыс нұсқасында командаларды орыс және ағылшын тілінде еңгізуге болады, бірақ ағылшын атаулардың алдыңда төменгі сызу қою керек, мысал:
Команда: _line
3. Мәтіндерді және кестелерді жасау
ТАБЛИЦА (TABLE) командасы жолдарға және бағаналарға біріктірілген ұяшықтардан тұратын кестені жасауға мүмкіндік береді. Кесте бүтінімен бір объект ретінде болады. Әр ұяшықта көпжолды мәтін немесе графикалық объект (блок) орналасады.
Команданы мынадай тәсілдермен шықыруға болады:
· құрал-саймандар таспасы → Главная ішкі беті→ Аннотация панелі→ Таблица (Table) батырмасын басыңыз;
· А → Рисование (Draw) → Таблица (Table) меню команданы орындаңыз;
· Рисование (Draw) құрал-саймандар панельде Таблица (Table) батырмасын басыңыз.
· командалық жолда таблица немесе _table командалардың біреуін орындаңыз.
Командалардың біреуі орындалғаннан кейін экранда Вставка таблицы (Insert table) диалогты терезесі пайда болады.
Осы терезеде жасаланатын кестенің параметрлері бапталады:
· Стиль таблиц (Table Style Name) тобында тізімнен жасаланатын кестенің мәнерін таңдаңыз, үңсіз бойынша Standard стандартты мәнер орнатылады, содан басқа, Вызов диалогового окна стилей таблиц батырманы басу арқылы басқа мәнерді жасауға болады.
· Параметры вставки тобында кестені кірістіру тәсілін таңдаңыз:
- С пустой таблицы – деректерді қолмен толтыруға мүмкіндік беретін бос кестені жасау;
- На основе связи с данными – сыртқы электрондық кестеде орналасқан деректер бойынша кестені жасау, мысалы Microsoft Excel-дің кестесі;
- На основе данных объекта на чертеже (извлечение данных) – деректерді алу үшін шеберді іске қосу.
· Способ вставки:
- Запрос точки вставки – кестенің жоғарғы сол жақтың бұрышы сұралады;
- Запрос занимаемой области – кестені орналастыру үшін тібұрышты аймақ сұралады, бұл жерде бағаналардың немесе жолдардың саның миллимитрде беруге болады, жолдар саның немесе жолдың биіктігін беруге болады. Осында әр топтын екінші параметрлері автоматты анықталады.
· Параметры столбцов и строк
· Задание стилей ячеек
Барлық параметрлерді енгізілгеннен кейін ОК батырмасын басыңыз және кестені кірістіру үшін нүктені немесе тікбұрышты аймақты көрсетіңіз. Нәтижеде кестенің құрылымы пайда болады және редакциялау үшін бірінші ұяшық автоматты ашалады.
Кестенің мәнерлер .Кестенің мәнерлерде ұяшықтардың мәнерлер тұралы ақпарат бар, олар мәтіннің (мәтіннің биіктігі, тегістеу, мәнері) және рамкалау (линия типі, қалындығы, түс) форматын анықтайды.
ТАБЛСТИЛЬ (TABLESTYLE ) командасы кестелердің мәнерлерін жасауға және редакциялауға мүмкіндік береді.
Команданы мынадай тәсілдермен шықыруға болады:
· қ-с.п.→ Главная→ Аннотация→ Стиль таблиц
· А → Формат → Стили таблиц
· Стили (Style) қ-с.п.Стиль таблиц
· командалық жолда таблстиль немесе _tablestyle
Команда орындалғаннан кейін Стили таблиц диалогты терезе пайда болады. Оның ішінде Стили өрісте ағымдағы кестенің мәнерлер тізімі көрсетіледі; Установить батырмасы – таңдалған мәнерді ағымдағы ретінде орнату үшін, Создать батырмасы – кестенің жаңа мәнерін жасау үшін, Редактировать батырмасы – таңдалған мәнерді өзгерту үшін, Удалить батырмасы – таңдалған кестенің мәнерін жою үшін.
Кестенің жаңа мәнерін жасау
Стили таблиц- Создать батырмасын басыдан кейін экранда Создание нового стиля таблиц диалогты терезе пайда болады. Бұл терезеде: Имя нового стиля өрісте жаңа мәнердің атын енгізу керек, На основе тізімде қандай мәнердің негізінде жасаланатынды таңдау керек, Далее - Новый стиль таблиц диалогты терезеге өтуге мүмкіндік береді.Соңғы пайда болаған терезенің төменгіде жасаланатын кестенің үлгісі көрсетіледі. Исходная таблица тобында берілген кестенің мәнері үшін бастапқы кестені таңдаңыз, осы кесте сызбада дайын болу керек. Общие тобында жасаланатын кестенің бағытын таңдаңыз төменнен-жоғарға немесе жоғардан-төменге. Терезенің оң жақта ағымдағы мәнердің баптаулары бар. Кестенің кез келген мәнері үш ұяшяқтарды мәнерлерден тұрады: Деректер, Басы, Аты. Оларды жоюға және атын өзгертуге мүмкіндік жоқ. Ұяшяқтардың жаңа мәнерін жасау үшін Создания нового стиля ячеек батырмасы, ал оларды редакциялау үшін Управление стилями ячеек батырмасы қызмет етеді.
Ұяшяқтар мәнер параметрлері үш төменгі ішкі беттерде орнатылады:
· Общие – ұяшықты бояу түсін, ұяшықта мәтінді тегістеуді, ұяшяқтән форматтау типін, мәтін және ұяшықтың шекарасына дейін ара қашықтықты орнатуға мүмкіндік береді. Формат батырмасы Формат ячейки таблицы диалогты терезені шақырады, оның ішінде форматтаудың қосымша параметрлері орнатылады;
· Текст – мәтіннің мәнерін таңдауға, кестенің ұяшығында мәтіндік жолдың биіктігін және бұрылыс бұрышын орнатуға мүмкіндік береді;
· Границы – линияның салмағын, типін және түсін орнатуға, сонымен қатар кестенің рамкасын таңдауға мүмкіндік береді.
25-б
1. AutoCAD-та сызба файлдармен жұмыс істеу: сызбаның өлшемі, сақтау, ашу, файлдармен басқа амалдар. Жаңа сызбаны сақтау. Ол үшін мынадай әректттерді орындаңыз:
· А → Файл (File) → Сохранить (Save) меню команданы орындаңыз немесе құрал-саймандар панелінде Сохранить (Save) батырманы басыңыз немесе командалық жолда _save команданы орындаңыз;
· Сохранение чертежа терезеде орын таңдаңыз, Имя файла өрісте сызба файлның атауын басыңыз, және Сохранить батырманы басумен аяқтаңыз. Бар болған сызбаны басқа атымен сақтау. Ол үшін мынадай әректттерді орындаңыз:
· А → Файл → Сохранить как (Save as) меню команданы орындаңыз немесе командалық жолда _saveasкоманданы орындаңыз;
· Сохранение чертежа терезеде орын таңдаңыз, Имя файла өрісте сызба файлның атауын басыңыз, және Сохранить (Save) батырманы басумен аяқтаңыз.
Басқа форматта сақтау. AutoCAD 2009 нұсқасында жасалған сызба AutoCAD 2000, AutoCAD 2004 және басқаларда
ашылмайды. AutoCAD форматында алдыңғы нұсқаларда сызбаны сақтау үшін мынадай әректттерді орындаңыз:
· А → Файл (File) → Сохранить (Save) меню команданы орындаңыз;
· Сохранение чертежа терезеде, Тип файла тізімде қажетті файлдың типін таңдаңыз және Сохранить (Save) батырманы басыңыз.
Сызбаны экспорттау. AutoCAD 2009 басқа графикалық программалардың форматына сызбаны экспорттауға
мүмкіндік береді (Autodesk Inventor, Autodesk 3ds max). AutoCAD сызбаны экспорттау үшін мынадай әректттерді
орындаңыз:
· Вывод → Экспорт (Export) құрал саймандар таспасыда немесе А → Файл (File) → Экспорт (Export) меню команданы орындаңыз;
· Экспорт данных терезеде, в списке Тип файла тізімде қажетті файл типін таңдаңыз және Сохранить (Save) батырманы басыңыз.
Сызбаны ашу. Ол үшін мынадай әректттерді орындаңыз:
· А → Файл (File) → Открыть (Open) меню команданы орындаңыз немесе құрал-саймандар панелінде
Открыть батырманы басыңыз немесе командалық жолда _open команданы орындаңыз;
· Выбор файла терезеде сызба файлды табыңыз және Открыть батырманы басыңыз.
Сызбаны жарым-жартылап ашу, күрделі жобаларда сызбаның анықталған қабаттарды ашуға мүмкіндік береді.
· А → Файл (File) → Открыть (Open) меню команданы орындаңыз;
· Выбор файла терезеде Открыть батырмамен жақын тұрған тілсізығы төмен көрсетілген батырманы басыңыз. Тізімде Открыть частично (Partial Open) таңдаңыз;
· Частичное открытие (Partial Open) диалогты терезеде қажетті қабатты және көріністі ашу үшін таңдаңыз, және Открыть батырманы басып аяқтаңыз.
Сызбаның жинағын сақтау. Сызбаны қосалқы деректермен бірге жинақ түрінде сақтауға болады. Ол үшін әрекеттерді орындаңыз:
· Вывод → Сформировать комплект құрал-саймандар таспада немесе А → Файл→Сформировать комплект (eTransmit) меню команданы орындаңыз.
· Формирование комплекта файлов терезесінде барлық қажеті сызба файлдарды және қаріптерді қосыңыз, параметрлер жинағын жасаңыз және ОК батырманы басыңыз.
· Выбор ZIP-файла терезеде сақтау үшін орын таңдаңыз, Имя файла өріске архивтін атың теріңіз және Сохранить (Save) батырманы басыңыз.
Интернетте жариялау. Сызбаны Web-бетте орналастыруға болады. Web-бетті жасау үшін әрекеттерді орындаңыз:
· Вывод → Публикация в Интернете құрал-саймандар таспада немесе А → Файл (File) → Публикация в Интернете (Publish to Web) меню команданы орындаңыз.
· Публикация в Интернете шеберлік терезеде беттің параметрлерін таңдаңыз, Далее батырманы басып тұрып Web-бетті қадам бойынша жасаңыз.
3. AutoCAD-тағы сызбаларды рәсімдеу командалары: параллельдік өлшем, доғаның ұзындығы, радиус өлшемі, диаметр өлшемі, бұрыштық өлшемдері.
Ӛлшемдерді, ену рұқсаты және түсініктеме сызықтарын орнату әрекеті Dimension (Ӛлшемдер) менюінің бұйрықтарымен және Dimension (Ӛлшемдер) құралдар тақтасының батырмалар кӛмегімен орындалады.
Параллельді өлшем (DIMALIGNED).Объектті еркін түрде сызу.
Specify first extension line origin or <select object>: (1-нүктені кӛрсету)
Specify second extension line origin: (2-нүктені кӛрсету)
Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: (3-нүктені кӛрсету)
Диаметрлі ӛ лшем (DIMDIAMETER) – шеңбердің немесе доғаның диаметрін құрады. Объектті еркін түрде сызу.
Select arc or circle: (1-нүктені кӛрсету)
Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: (2-нүктені кӛрсету)
Радиусты ӛ лшем (DIMRADIUS) – шеңбердің немесе доғаның радиусынқұру Объектті еркін түрде сызу.
Select arc or circle: (1-нүктені кӛрсету)
Dimension text = 79.52
Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: (2-нүктені кӛрсету)
Бұрыштық ӛ лшем (DIMANGULAR) – тӛбелерден және екі басқа нүктелерден құрылған параллель емес екі сызықтың немесе доғаның арасындағы бұрышты кӛрсететін доғаны құру.Объектті еркін түрде сызу.
Select arc, circle, line, or <specify vertex>: (1-нүктені кӛрсету)
Select second line: (2-нүктені кӛрсету)
Specify dimension arc line location or [Mtext/Text/Angle]: (2-нүктені кӛрсету)
26=21
27-б
1.AutoCAD-тағы координаталар жүйелері: координаталарды еңгізу, еңгізу режимдері, еңгізу тәсілдері, декарттық координатасы.
1. Екі берілген нүктелердің орналасу туралы ақпарат алу: олардың арасындағы қашықтық, X, Y және Z өстеріне проекция ұзындықтар, XY жазықтағы бұрыштары. Мөлдір команда түрінде пайдалануға болады. Команданы шақыру үшін мынадай тәсілдер бар:
· Сервис→Сведения→Расстояние меню команданы орындау;
· Таспаның Сервис ішкі беті → Сведения панелі → Расстояние батырмасы;
· командалық жолында ДИСТ, ДИ псевдонимі немесе _dist команданы орындау.
Команда орындап болғаннан кейін нүктенің координаталар сүралады, содан кейін қысқаша есеп беріледі.
Команда: ДИСТ
Первая точка:(бірінші нүктені көрсетеміз) Вторая точка: (екінші нүктені көрсетеміз)
Расстояние = 188.9213, Угол в плоскости XY = 355, Угол от плоскости XY = 0 Дельта X = 188.2610, Дельта Y = -15.7810, Дельта Z = 0.0000
2. Нүктенің координатасын бейнелеу. Мұнда таңдалған нүктенің X, Y және Z-координаталарын көрсетуге
мүмкіндік береді. Келесі нүктені көрсеткенде осы нүктеге @ жазып сілтеуге болады. Мөлдір команда түрінде
пайдалануға болады, бірақ координаталарды есте сақтамайды.
Команданы шақыру үшін мынадай тәсілдер бар:
· Сервис→Сведения→Координаты меню команданы орындау;
· Таспаның Сервис ішкі беті → Сведения панелі → Координаты батырмасы;
· командалық жолында КООРД немесе _id команданы орындау.
Команда: _id
Точка: X = -34.7640 Y = 277.4117 Z = 0.0000
3. Таңдалған объектілердің қасиеттерін бейнелеу. Объектілер туралы мәтіндік терезеде толық мәләмет алуға
болады. ВМәтіндік терезеде объектінің типі, объектінің қабаты, ағымдағы ПКЖ-де X, Y, Z координаталар, объект орналасы кеңістік (модель немесе парақ). Сызықтын түсі, типі және салмағы айқын берілген болса шығарылады (ПОСЛОЮ емес). Сонымен қатар үш өлшемді объектінің биіктігі, егер нөл емес болса шығарылады, және тағы да басқа мәліметтер көрсетіледі.
3. AutoCAD-та сызбаларды редакциялау: массивпен объектілерді көбейту, объектілерді тасу, бұру және масштабтау.Массивпен объектілерді көбейту .Команда ARRAY осуществляет размножение объектов массивом. Она вызывается из падающего меню Modify → Array... или щелчком на пиктограмме Array... на панели инструментов Modify.