Үш өлшемді модельді динамикалық айналдыру
3DСОРБИТА (3DFORBIT) командасы орбита бойынша көріністі тұрақты айналдыру мүмкіндігін қосуға мүмкіндік береді. Команданы мынадай тәсілдермен шақыруға болады:
• Главная —› Вид—›Орбита —› Непрерывная орбита ;
• А —› Вид —›Орбита —› Непрерывная орбита;
• Орбита қ.с.п Непрерывная орбита ;
• 3D навигация қ.с.п Орбита - Непрерывная орбита;
• Командалық жолда 3dпорбита немесе _3dсorbit
Бұл режимде пайдаланушы тышқанның батырмасын басу арқылы көріністің айналу бағытын береді, тышқанның батырмасын бсатқаннан кейін көрініс сол бағыт бойынша айналады. Тұрақты орбита команданың жұмыс істеу уақытында объектіні редакциялауға және басқа командаларды енгізуге мүмкіндігі жоқ. Команданың орындауды аяқтау үшін Enter немесе Esc пернелердің біреуін басу, немесе менюден Выход команданы таңдау қажет.
3DШарнир (3DSWIVEL) командасы тышқанның тасу бағытына көріністің мақсатын өзгертуге мүмкіндік береді.
Команданы мынадай тәсілдермен шақыруға болады:
• А —› Вид —›Камера—›Шарнир
• Регулировка камеры қ.с.п Шарнир
• 3D навигация қ.с.п Регулировка камеры-Шарнир;
• Командалық жолда 3dшарнир немесе _3dswivel
Команданы шақырудан кейін тышқанды тасу көмегімен шолу бағытының орнын өзгертуге болады, сонымен қатар ХУ дазықта немесе Z осі жанында камераны шарнирлы тасуды орындауға болады.
Cызбаны аралап шығу.3DОБХОД (3DWALK) командасы ағымдағы көрініс экранда аралап шығу режимін қосуға мүмкіндік береді. Мұнда модельдің барлығын аралап шығуды перне тақта көмегімен айналма қарау және бұру.
Команданы мынадай тәсілдермен шақыруға болады:
• Сервис—› Анимация—› Обход и облет —›Обход;
• А —› Вид —› Обход и облет —›Обход;
• Обход и облет қ.с.п Обход батырмасын шертіңіз;
• 3D навигация қ.с.п Обход и облет - Обход таңдаңыз;
• Командалық жолда 3dобход немесе _3dwalk
Команданы шақырудан кейін экранда ЛОКАТОР ПОЛОЖЕНИЯ (POSITION LOCATOR) диалгті терезесі пайда болады. Терезеде мынадай элементтер орындалады:
• Увеличить батырмасы – үлкейтуге мүмкіндік береді;
• Уменьшить батырмасы –кішірейтуге мүмкіндік береді;
• Зумирования на границах батырмасы – қарау үшін үлгінің шекара ішінде бейнені масштабтауі;
• Образец для просмотра өрісі – модельде пайдаланушының ағымдағы орны көрсетіледі
• Цвет указателя положения тізімі- пайдаланушының ағымдағы орының көрсеткіш үшін нүктенің түсін орнату.
• Размер указателя положения тізімі- орын көрсеткіш үшін Малый, Средний немесе Большой қаріптердің өлшемін орнату;
• Мерцание указателя положения тізімі- жапалақтау әсерін қосу/өшіру мүмкіндігін береді.
• Z положения сандық өріс- орын көрсеткіш үшін Z коордиатаның мәнін орнату;
• Указатель цели тізімі-мақсат көрсеткішті бейнелеуді қосу/өшіру, ол ағымдағы мақсаттың нүктесі және камераның шолу бұрышы түрінде ұсынылады;
• Цвет указателя цели тізімі- мақсат көрсеткіш үшін түсті;
• Прозрачность образца для прсмотра сандық өріс- қарау үшін үлгіде объекті модель кеңістік үшін 0 ден 95-ке дейін мөлдірлік дәрежесін орнату;
• Визуальный стиль образца для прсмотра тізім- қарау үшін үлгіде модель кеңістік объектіге қолданылатын көрсетушілік мәнерін орнату;
Аралап шығу бағытын беру үшін мынадай пернелер пайдаланылады: тілсызық пернелер; W(алға), A(сол жаққа), S(артқа), D(оң жаққа) пернелер. Көрініс бағытын көрсету үшін тышқанды қажетті көріністің бағытына тасу керек.
Сызбаны айнала ұшу.3DОБЛЕТ (3DFLY) командасы сызбаның үш өлшемді көріністі айнала ұшу режимін қосуға мүмкіндік береді. Айнала ұшу ХУ жазық бойынша жылжумен шектелмейді.
Команданы мынадай тәсілдермен шақыруға болады:
• Сервис ішкі беті —› Анимация панелі —› Обход и облет —›Облет батырмасын шертіңіз;
• А —› Вид —› Обход и облет —›Облет;
• Обход и облет қ.с.п Облет батырмасын шертіңіз;
• 3D навигация қ.с.п Обход и облет тіркелген панеліне шертіңіз және Облет таңдаңыз;
• Командалық жолда 3 d облет немесе _3 dflyкоманданы орындаңыз.
Команданы шақырудан кейін экранда аралап шығу команданы шақырудан кейін ұқсас ЛОКАТОР ПОЛОЖЕНИЯ (POSITION LOCATOR) диалогті терезесі пайда болады. Сондықтан 3DОБЛЕТ команданың жұмысы 3DОБХОД команданың жұмысына ұқсайды.
15-б
1. AutoCAD-та сызба файлдармен жұмыс істеу:
Жаңа сызбаны сақтау. Ол үшін мынадай әректттерді орындаңыз:
· А → Файл (File) → Сохранить (Save)
· Қ-с.п.Сохранить (Save) батырма
· командалық жолда _save команданы орындаңыз;
Сохранение чертежа терезеде орын таңдаңыз, Имя файла өрісте сызба файлның атауын басыңыз, және Сохранить батырманы басумен аяқтаңыз. Бар болған сызбаны басқа атымен сақтау. Ол үшін мынадай әректттерді орындаңыз:
· А → Файл → Сохранить как (Save as) меню команданы орындаңыз немесе командалық жолда _saveasкоманданы орындаңыз;
· Сохранение чертежа терезеде орын таңдаңыз, Имя файла өрісте сызба файлның атауын басыңыз, және Сохранить (Save) батырманы басумен аяқтаңыз.
Басқа форматта сақтау. AutoCAD 2009 нұсқасында жасалған сызба AutoCAD 2000, AutoCAD 2004 және басқаларда
ашылмайды. AutoCAD форматында алдыңғы нұсқаларда сызбаны сақтау үшін мынадай әректттерді орындаңыз:
· А → Файл (File) → Сохранить (Save) меню команданы орындаңыз;
· Сохранение чертежа терезеде, Тип файла тізімде қажетті файлдың типін таңдаңыз және Сохранить (Save) батырманы басыңыз.
Сызбаны экспорттау. AutoCAD 2009 басқа графикалық программалардың форматына сызбаны экспорттауға
мүмкіндік береді (Autodesk Inventor, Autodesk 3ds max). AutoCAD сызбаны экспорттау үшін мынадай әректттерді
орындаңыз:
· Вывод → Экспорт (Export) құрал саймандар таспасыда немесе А → Файл (File) → Экспорт (Export) меню команданы орындаңыз;
· Экспорт данных терезеде, в списке Тип файла тізімде қажетті файл типін таңдаңыз және Сохранить (Save) батырманы басыңыз.
Сызбаны ашу. Ол үшін мынадай әректттерді орындаңыз:
· А → Файл (File) → Открыть (Open) меню команданы орындаңыз немесе құрал-саймандар панелінде
Открыть батырманы басыңыз немесе командалық жолда _open команданы орындаңыз;
· Выбор файла терезеде сызба файлды табыңыз және Открыть батырманы басыңыз.
Сызбаны жарым-жартылап ашу, күрделі жобаларда сызбаның анықталған қабаттарды ашуға мүмкіндік береді.
· А → Файл (File) → Открыть (Open) меню команданы орындаңыз;
· Выбор файла терезеде Открыть батырмамен жақын тұрған тілсізығы төмен көрсетілген батырманы басыңыз. Тізімде Открыть частично (Partial Open) таңдаңыз;
· Частичное открытие (Partial Open) диалогты терезеде қажетті қабатты және көріністі ашу үшін таңдаңыз, және Открыть батырманы басып аяқтаңыз.
Сызбаның жинағын сақтау. Сызбаны қосалқы деректермен бірге жинақ түрінде сақтауға болады. Ол үшін
әрекеттерді орындаңыз:
· Вывод → Сформировать комплект құрал-саймандар таспада немесе А → Файл→Сформировать
комплект (eTransmit) меню команданы орындаңыз.
· Формирование комплекта файлов терезесінде барлық қажеті сызба файлдарды және қаріптерді қосыңыз, параметрлер жинағын жасаңыз және ОК батырманы басыңыз.
· Выбор ZIP-файла терезеде сақтау үшін орын таңдаңыз, Имя файла өріске архивтін атың теріңіз және Сохранить (Save) батырманы басыңыз.
Интернетте жариялау. Сызбаны Web-бетте орналастыруға болады. Web-бетті жасау үшін әрекеттерді орындаңыз:
· Вывод → Публикация в Интернете құрал-саймандар таспада немесе А → Файл (File) → Публикация в Интернете (Publish to Web) меню команданы орындаңыз.
· Публикация в Интернете шеберлік терезеде беттің параметрлерін таңдаңыз, Далее батырманы басып тұрып Web-бетті қадам бойынша жасаңыз.
3.БЛОКТАР— құрамында байласқан қарапайымдар бар және бір нысан ретінде ӛңделетін күрделі нысандар.
Командасы орындалады:
1) Главная —› Блок—› Создать
2) А—›Рисования —› Блок —› Создать
3) Рисования —›Создать блок
4) Блок, _block
Блоктарды құру оның суреттемесінен басталады. Блоктың суреттемесін құрастыру үшін әмірлік жолға BLOCK (Блок) әмірін енгізу қажет. Сол кездеBlock Definition (Блоктың суреттемесі) диалогтық терезесі ашылады.Осы терезені шақыру үшін Draw Block Make (Сурет салу Блок Ендірме) әмірін орындау қажет немесе басқару пультінде 2D Draw (Екіӛлшемді сурет салу) тақтасындағы Make Block (Блок ендіру) батырмасын басу қажет.Block Definition (Блоктың суреттемесі) терезесінің кӛмегімен блок жасау үшін келесі әрекеттерді жүзеге асыру қажет.Name (Аты) алаңына блоктың атын және Description (Суреттеме) оның суреттемесін енгізіңіз.Жобаға блокты енгізу нүктесін таңдау үшін Pick point (Нүктені нұсқау) батырмасын басыңыз. Содан соң Block Definition (Блоктың суреттемесі)
терезесі уақытша кӛрінбей қалады, ал сізге кірістірмені енгізу нүктесінің координаттарын кӛрсету қажет болады. Таңдап алынған қажетті нүктені шерткен соң Block Definition (Блоктың суреттемесі) терезесі қайта шығады және тапсырылған координаттар Base point (Негіз нүктелері) аймағында кӛрінеді.
Блоктың құрамына енетін қарапайымдарды анықтаңыз. Сіз Select objects(Нысанды таңдау) немесе QuickSelect (Жылдам таңдау) батырмаларын пайдалануыңызға болады. Бірінші жағдайда блоктың құрамына енетін қарапайымдарды жұмыс аймағында бӛліп кӛрсету қажет, ал екіншісінде – Quick Select (Жылдам таңдау) терезесінде. Сіз сондай-ақ, нысандарды терезе жабылған соң да Specify On-screen (Экранда нұсқау) жалаушасын қоя отырып, нұсқауыңызға болады.
Objects (Нысандар) аймағында блокты құрғаннан кейінгі бастапқы нысандардың әрекетін анықтаңыз. Егер ауыстырып-қосқышты Retain (Сақтау) қалпына қою керек, сонда барлық қарапайымдар ӛз орындарында сақталады. Convert to block (Блокта жаңғырту) қалпын таңдаған жағдайда олар блокта жаңғыртылады. Және соңында, ауыстырып-қосқыштың Delete (Удалить) қалпында бастапқы нысандар жойылады. Behavior (Сипат) аймағында блоктың кейбір сипаттамаларын нұсқаңыз. Егер блок қысқа мазмұнды болуы керек болса, онда Annotative (Қысқа мазмұн) жалаушасын қойыңыз. Ол кезде Match block orientation to layout (Блоктың бетшеге қатысты бейімделуі) жалаушасы қолжетімді болады, ол блоктың бетшеге қатысты бейімделу-бейімделмеуін анықтайды. Егер блокты әртекті масштабтауға рұқсат еткіңіз келсе, Scale uniformly (Әртекті масштаб) жалаушасын және құрамдас бӛліктерге бӛлуге рұқсат ету үшін Allow exploding (Бӛлуге рұқсат ету) жалаушасын орнатып кетіңіз. Қажеттілікке қарай, блоктың басқа сызбаларға ауысу кезінде қолданылатын ӛлшемдер бірлігін ӛзгертіп қойыңыз. Ол үшін Block unit(Блоктың ӛлшемі) тізімінде керекті маңызды таңдаңыз. Үнсіз келісім бойынша миллиметр (Millimeters) ӛлшемі қолданылады.
Блокты құру үшін ОК батырмасын басыңыз.
Блокты кірістіру .Блоктарды ендіру үшін INSERT (Ендірме) әмірі қолданылады. Блоктарды бағдарламаның келесі мүмкіндіктерін пайдалана отырып, ендіруге де болады:Insert Block (Ендірме Блок) әмірі;
Басқару пультінде 2D Draw (Екіӛлшемді сурет салу) тақтасындағы Make Block(Блок ендіру) батырмасы;
Insert (Ендірме) (6.2 сурет) аспаптар тақтасындағы Insert Block (Блокты ендіру)батырмасы. Енгізілетін блокты таңдау үшін Name (Аты) тізімі пайдаланылады. Терезе ашылған соң, онда соңынан енгізілген блоктың аты кӛрсетіледі. Егер суретте тек бір ғана блок болса, онда тек соның ғана аты кӛрінеді.
Сызбаға тек бұрын сақталған блокты ғана енгізуге болады, сондай-ақ, басқа да сызбаны енгізуге болады. Ол үшін Browse (Шолу) батырмасын басу қажет және ашылған Select Drawing File (Сызба файлын таңдау) терезесінде қажетті файлды нұсқау қажет. Себебі, сызба үшін, блокқа қарағанда оның базалық нүктесі тапсырылмайды, ол үшін сызбаның алғашқы нүктесі қызмет етеді. Insertion point (Енгізу нүктесі) аймағында блоктың базалық нүктесімен сәйкес келетін нүктені нұсқау қажет. Оны координаттар нүктесін қолмен сала отырып тапсыруға болады. Нүктелердің орналасуын экранда кӛрсету үшін Specify On-screen (Экранда нұсқау) жалаушасын орнату қажет. Бұл жағдайда нүктені Insert (Ендірме) терезесі жабылған соң таңдау қажет болады. Rotation (Айналдыру) аймағының параметрлері блоктың ендіру нүктесіне қатысты айналдыру бұрышын анықтауға мүмкіндік береді. Егер Angle (Бұрыш) параметрінің маңызы дұрыс болса, блок сағат тілінің бағытымен берілген бұрышқа бұрылады, егер де теріс болса – оған қарсы айналады. Егер сіз айналу бұрышын тышқанның кӛмегімен қолдан қойғыңыз келсе, онда Specify On-screen (Экранда нұсқау) жалаушасын орнатыңыз. Бұл жағдайда Insert (Ендірме) терезесі жабылған соң бұрышты экранда кӛрсету қажет болады.
Егер блокты енгізу кезінде оны құрамдас қарапайым бӛліктерге бӛлу қажет болса, онда Explode (Бӛлу) жалаушасын орнатыңыз.__
16-б
1. AutoCAD-та сызба файлдармен жұмыс істеу AutoCAD-тағы файлдар
.dwg – AutoCAD-та жасаланатын сызбалар;
.dws – шаблон-файлдар;
.dxf – басқа программалармен деректерді алмасу үшін пайдаланатын мәтіндік немесе екілік форматтағы сурет файлдар.
AutoCAD-та жаңа сызба жасау
AutoCAD іске қосылғанда жаңа сызба жасау үшін екі тәсілмен болады:
· миллиметрлер бірлік өлшемімен үңсіз бойынша (өлшемі А3 420х297мм.) параметрлемен жаңа бос сызба
· Начало работы (Startup) арнаулы диалогты терезе жүктеледі. Оны AutoCAD іске қосылған кезінде жүктету үшін командалық жолында _startup теріп және Enter басу керек. «Новое значение STARTUP <0>» хабарлама жауабына 1 еңгізу қажет.
Команда: _startup Новое значение STARTUP <0>: 1
Начало работы (Startup) терезесінде мынадай төрт батырма бар:
· Открытие чертежа (Open a Drawing) – бұрын жасалған сызбаны ашу, сонымен қатар Обзор батырма арқылы басқа орнынан сызбаны ашуға болады;
· Простейший шаблон (Start from Scratch) – британдық (футтар және дюймдар) немесе метрлік бірлік өлшемдермен жаңа сызбаны жасау;
· По шаблону (Use a Template) – шаблон көмегімен жаңа сызбаны жасау. Шаблонда дайын баптаулар бар және оны Выберите шаблон тізімнен таңдайды;
· Вызов мастера (Use a Wizard) – шеберлер көмегімен жаңа сызбаны жасау: Быстрая подготовка
Детальная подготовка. Шеберлер сызбаның параметрлерін таңдаумен (бірлік өлшемдері, сызбаның аймағы, бұрыштар, нөлдік бұрышы, бұрыштардың есептеу бағыттары) жаңа сызбаны дайындауға мүмкіндік береді.
Жаңа сызбаны жұмыстын процесінде жасауға болады, ол үшін командалардың біреуің орындау керек:
· тез іске қосу панелде БСоздать батырманы шерту;
· құрал-саймандар панелде БСоздать батырманы шерту;
· А →Файл→Создать меню команданы орындау ;
· Ctrl + N пернелер тіркесін басу.
Командалардың біреуін орындағанан кейін экранда Создание нового чертежа (Create New Drawing) диалогты терезе пайда болады. Терезеде Начало работы терезесіндегідей батырмалары бар, бірақ Открытие чертежаактивті емес. Сызбаның бірлік өлшемдеріСызбаның бірлік өлшемдері Единицы чертежа диалогты терезеде орнатылады. Терезені Формат (Format)→Единицы (Units) меню командамен немесе командалық жолында _units команданы орындап шақыруға болады. Команда: _units Единицы чертежа терезесінде бірлік өлшемдердің мынадай параметрлер орнатылады:
· Линейные тобында бірліктің форматы (архитектуралық, оңдық, бөлшектік, инженерлік, ғалымдық) және ондық нүктеден кеін дәлдік таңдалады;
· Угловые тобында бірліктің форматы (град/мин/сек, градтар, оңдық градустар, радиандар, топографиялық бірліктер) және ондық нүктеден кеін дәлдік таңдалады.
Егер По часовой стрелке жалаушасы қосылған болса, оңда бұрыштарды есептеу үшін он бағыты сағаттың тілсызық жүру бойынша есепке алынады, үңсіз бойынша ол өшірілген;
· Масштаб вставки тобында Единицы тізімнен кірістірілген элементтерді өзгерту үшін сызбаның бірлігі таңдалады;
· Направление батырмасы Выбор направления терезені іске қосуға мүмкіндік береді.
Бұл терезеде нөлдік бұрыштың бағытың баптауға болады, осыдан бұрыштар есептеледі.Сызбаның өлшеміСызбаның өлшемін орнату үшін А → Формат (Format)→ Лимиты чертежа (Limits) меню команданы орындау қажет немесе командалық жолға _limits команданы теру керек. Содан кейін төмендегі сол жағындағы координаталар беріледі, жақшаның ішінде үңсіз бойынша 0,0 мәндері ұсынылады. Enter үңсіз бойынша мәндерді растайды. Содан кейін жоғарыдағы оң жағындағы координаталар беріледі, мұнда сызбаның ені мен биіктікті көрсетеді. А4 формат үшін 210,297, ал А3 үшін 420,297.
3. Мәтіндерді және кестелерді жасау, блоктарды басқару
ТАБЛИЦА (TABLE) командасы жолдарға және бағаналарға біріктірілген ұяшықтардан тұратын кестені жасауға мүмкіндік береді. Кесте бүтінімен бір объект ретінде болады. Әр ұяшықта көпжолды мәтін немесе графикалық объект (блок) орналасады.
Команданы мынадай тәсілдермен шықыруға болады:
· құрал-саймандар таспасы → Главная ішкі беті→ Аннотация панелі→ Таблица (Table) батырмасын басыңыз;
· А → Рисование (Draw) → Таблица (Table) меню команданы орындаңыз;
· Рисование (Draw) құрал-саймандар панельде Таблица (Table) батырмасын басыңыз.
· командалық жолда таблица немесе _table командалардың біреуін орындаңыз.