ӘЗМӘВЕР. Диплом котларга кирәк булыр дип алган шәраб!
ӘЗМӘВЕР. Ташла, бабакай! Саранланма! Диплом да диплом! Бүген миндә кунак! Мин төн йокыларын йокламыйча имтиханга әзерләнеп ятканда, иремә күз-колак булган кеше миңа да якын. Рәхмәт! Курыкма, агу салмыйм. Мин дә эчәм бит. Эч... Ирләр өчен көндәш агуламам бит инде... Бүген син, иртәгә Мөхәммәт әмин... Көндәшләр агулый башласаң, кеше үтерүдән баш чыкмас. (Лимүзә сигаретның чалбар өстенә төшеп, төтенләгәнен сизми. Әнисә тагын бер сигарет кабызып, Лимүзәгә тоттыра.
ЛИМҮЗӘ. Ай! (Чалбарны ыргыта.)
ӘНИСӘ. Алай ярамый. Паласны яндырасың. Үзем тапкан мал түгел, кешенеке җәл түгел, дигәч тә... (Шәрабны чалбарга сибә, кире Лимүзәгә тоттыра.) Безгә кеше әйбере кирәкми. Без андый карак түгел! Эч! Аптырама инде, бабай! Кашыңны җыерма ул хәтле. (Лимүзәгә.) Синең иремнең күңелен күрерлек балаң да бармы? Кызы Әминәнең үзенә әти дип түгел, абый дип дәшкәненә куанып көлмәдеме?
ӘЗМӘВЕР. Бар, кит, хәерсез. Нишләп утырасың?
ӘНИСӘ. Утырсын! Ишектән кереп, тишектән чыгарга җыенадыр ул... Бишенче кат тәрәзәсеннән...
ӘЗМӘВЕР. Козгын кебек утырма! Кешенең иртәгә имтихан бирәсе бар.
ЛИМҮЗӘ. Нигә миңа бәйләнәсез? Минем арттан улыгыз йөрде. Минем белән яшәде. Аңа әйтегез. Үзе яратмаган ризыкны барыбер ашата алмассыз.
ӘНИСӘ. Шулаймыни? Минмени андый ризык? Син әле белмисеңмени? Үзең дә шундый ризык!
ЛИМҮЗӘ. Түгел... Түгел... Мин... Безнең мөнәсәбәтләр җитди...
ӘНИСӘ. Безнең мөнәсәбәт уен гына булганмыни?
(Ишек кыңгыравы чылтырый. Лимүзә ишеккә тотына.)
Аяк астында торма, дим, үзем ачам. Син хуҗабикә түгел.
Данис керә.
ДАНИС. Зәйнияр өйдәме?
ӘНИСӘ. Юк.
ДАНИС. Кая китте?
ӘНИСӘ. Сиңа нигә ул? Ике ярты ягы биредә. Әйдә. уз. Кунак булырсың. Бер кунак янына икенчесе сыя.
ДАНИС. (Лимүзәгә.) Син нишләп монда?
ӘНИСӘ. Таныйсыңмыни?
ДАНИС. Танымыйча.
ӘНИСӘ. Күптәнме?
ЛИМҮЗӘ. Зәйнияр кайда?
ӘНИСӘ (гитара суза.) Чиртеп җибәр!
ДАНИС. Нинди көйне?
ӘНИСӘ. Мин яратканны.
Данис уйный, Әнисә җырлый:
Көзләр тигән алмагачка,
Кайгы төште безнең башка.
Бер кайгыны бишкә бүләек...
Бер алманы, әй, бишкә...
Зәйниярне дә бишкә...
Тынлык.
Әнисә бармакларын саный.
ӘНИСӘ. Бабайга булды – бер, анасы – ике, атасы - өч, Әминәгә - дүрт, миңа – биш... Алтынчы... җиденче... Нишлибез? (Чәнти бармагын күрсәтеп.) Шушы кисәккә ризамы?
ДАНИС. Ә үзең ризамы?
ӘНИСӘ. Мин – башка мәсьәлә... Мин әздән дә канәгать. Нишлибез?
ЛИМҮЗӘ. Ул бөтенләе белән минеке.
ӘНИСӘ. Ташла… Беркатлы булып уйнама… Бабай, нигә урынны исраф иттереп торабыз бу себеркегә? Ник куып чыгармыйсың. ә?
ӘЗМӘВЕР. Кеше бит, этне дә кумыйлар. Утырсын инде… Әйтәсе сүзләре дә күп икән бит..
ӘНИСӘ. Син шулай инсаф саклап утырсаң, үзеңне дә урамга куып чыгарачак бу себерке. Ану, шагом марш! (Лимүзәгә .) Син нәрсә, минем җенезамда утырган кебек утырасың! Сөенмә. Агу эчмим. Мин гомернең бер генә тапкыр бирелгәнен беләм. Ә менә син оныткансың!
ДАНИС(аралап.) Акылыңа кил! Горур бул!
ӘНИСӘ. Кысыр горурлык белән нишлим? Менә сиңа ир, менә сиңа ир!
ЛИМҮЗӘ. Котырган! (Чыга.)
ӘНИСӘ(чалбарны артыннан ыргыта).Мә, акыллы баш! Мә! Нинди көн булды соң бу?
ӘЗМӘВЕР. Бәрәңгегә чыгыйм әле. Ишек төбенә китермәделәр микән. (Чыга.)
ӘНИСӘ(елап). Ичмасам, берничә көнгә булса да түзеп торсалар икән.
ДАНИС. Иртәгә җаваплы көн.
ӘНИСӘ. Имтихан да имтихан….Ничә ел буена имтихан. Ничек бирә алырмын!
ДАНИС. Үзеңне кулга ал. Әминә өчен. Минем өчен…
ӘНИСӘ. Синең ни катнашың бар монда?
ДАНИС. Мин яратам сине,Әнисә…
Әнисә аны яңаклый.
Чап. Тагын чап…
ӘНИСӘ. Үләксә ашарга козгын килде…
ДАНИС. Яңакла…Тагын яңакла…
ӘНИСӘ. Мин ир хатыны. Бала анасы.
ДАНИС. Ул сиңа тиң түгел. Син – фәрештә… Мин…
ӘНИСӘ(чирканып). Ничек телең бара? Син аның дусты бит. Әллә ычкынганнар инде барысы да? Иремне сөяркә юллый. Хәзер мине…
ДАНИС. Зәйнияр сине яратса, ул моңа беркайчан да юл куймас иде. Мин Зәйнияр янына дигән сәбәп белән сине күрергә киләм. Әминә янына… Синең иңнәреңә төшкән йөкне җиңеләйтергә теләп…
ӘНИСӘ. Башта дус, соңыннан… Элек тә белә идеңме?
ДАНИС. Белә идем…
ӘНИСӘ. Нигә әйтмәдең?
ДАНИС. Үзең дә сизә идең.
ӘНИСӘ. Сизенү – үз күзең белән күрү түгел . Ник торасың монда! Бәхетемнең җеназасына килдеңме, таптый-таптый күмәргә килдеңме? Бар, бар! Бар, кит! Күземә күренмә! Чыгып кит!
Пәрдә.
Икенче пәрдә.
2 күренеш.
Автобус тукталышында. Лимүзә баш очында кулчатыр күтәреп тора. Зәйнияр килә.
ЗӘЙНИЯР. Кайда йөрдең?
ЛИМҮЗӘ. Үзең кайда идең?
ЗӘЙНИЯР. Синең белән очрашырга чыктым. Автобуста авария булды. Кире чабып өйгә кайтырга туры килде. Аннан сиңа шылтыраттым. Җавап бирмисең.
ЛИМҮЗӘ. Озак килми торгач, мин дә сезгә шылтыраттым. Өегезгә бардым. Көчкә чыгып котыылдым.
ЗӘЙНИЯР. Безгәме? Миннән башкамы?
ЛИМҮЗӘ. Сезгә. Нигә күзеңне акайттың? Әллә беренче тапкырмы? Менә (сумкасыннан чалбар чыгара.) Мә.
ЗӘЙНИЯР. Нәрсә бу?
ЛИМҮЗӘ. Чалбарың.
ЗӘЙНИЯР. Каян алдың?
ЛИМҮЗӘ. Бирделәр.
ЗӘЙНИЯР. Кем?
ЛИМҮЗӘ. Әнисә.
ЗӘЙНИЯР. Аңа каян килеп кергән?
ЛИМҮЗӘ. Хатының бит. Салып калдырган җиреннән барып алган.
ЗӘЙНИЯР. Тапканнар шаяртыр нәрсә!
ЛИМҮЗӘ. Кайда йөрдең?
ЗӘЙНИЯР. Егетләр белән пиво эчтек.
ЛИМҮЗӘ. Егетләр белән генәме?
ЗӘЙНИЯР. Арада кызлар да бар иде. Ну чтож!
ЛИМҮЗӘ. Хәзер кая барабыз?
ЗӘЙНИЯР. Кайтабыз.
ЛИМҮЗӘ. Кая ?
ЗӘЙНИЯР. Кая, имеш. Сиңа .Хатын өстенә хатын алып кайтмам бит инде. Танышу миннән башка да бик шәп күренә.
ЛИМҮЗӘ. Әнисә тиздән авылга китәчәк. Тынычлап калырбыз.
ЗӘЙНИЯР. Аңа ординатурага укырга тәкъдим иттеләр.
ЛИМҮЗӘ. Бу имтиханын бишкә бирсә генә. Ә ул бишкә бирә алмаячак.
ЗӘЙНИЯР. Каян беләсең аны?
ЛИМҮЗӘ. Аңарда имтихан кайгысы түгел.
ЗӘЙНИЯР. Бүтән кайгың булмаса, кайгырма. Казанда калырга нияте юк әле аның.
ЛИМҮЗӘ. Алай түгел. Авылга берәүнең дә китәсе килми. Анда кунакка кайтканда гына рәхәт.
ЗӘЙНИЯР. Ул миңа киртә түгел.
ЛИМҮЗӘ. Сиңа булмаса, миңа киртә. Үзеңә запасной хатын гына итәргә җыенмыйсыңдыр бит мине?
ЗӘЙНИЯР. Синдә яшәрбез. Ул минем фатир түгел, бабайныкы. Әнисәне урамга куып чыгарып булмый.
ЛИМҮЗӘ. Аерган хатының анда яшәсә ярыймы?
ЗӘЙНИЯР. Без әле аерылмаган. Синең белән дә мөһер сугылмаган.
ЛИМҮЗӘ. Аерылышу-язылышу формаль әйбер инде. Син аның белән күптән яшәмисең.
ЗӘЙНИЯР. Шуннан?
ЛИМҮЗӘ. Мин дә сине көчләп тотмыйм. Бүтән миңа килмә! Бар. бар!
ЗӘЙНИЯР. Тукта әле!
ЛИМҮЗӘ. Сине үземә бәйләргә тырышаммы әллә? Ялгышасың. Минем инде бер авызым пеште. Шуның аркасында кызым әтисез үсә...
ЗӘЙНИЯР. Әти дими тормагандыр әле. Минем Әминә дә күргән бер ир-атка әти дип дәшә. Миңа гына абый, ди.
ЛИМҮЗӘ. Их, син!
ЗӘЙНИЯР. Җитте, җитте. Кешеләр борылып карый әнә.
ЛИМҮЗӘ. Бүтән эшләре юктыр.
ЗӘЙНИЯР. Нишләп безгә барасы иттең әле?
ЛИМҮЗӘ. Бераз шантажладым. Куып чыгардылар. Аның каравы имтиханын бишкә бирү тү-тү... Ординатура да тү-тү...
ЗӘЙНИЯР. Мин тиздән армиягә китәм.
ЛИМҮЗӘ. Сине анда алмыйлар. Синдә аю табаны.
ЗӘЙНИЯР. Әнисәнең сиңа ни зыяны тиде?
ЛИМҮЗӘ. Казаннан теләсә кая олаксын. Күз каршымда гына йөрмәсен. Авылга икән, авылга...
ЗӘЙНИЯР. Әнисә миңа комачау түгел.
ЛИМҮЗӘ. Сиңа булмаса, миңа комачау итә ул!
ЗӘЙНИЯР. Сез хатын-кызларны һич аңлап булмый.
ЛИМҮЗӘ. Әнисә монда яшәгәндә син ике арада гына йөриячәксең. Белмиммени мин... Үз башымнан үтте. Анда да, монда да юньле тормыш булмаячак. Өзәргә икән, өзәргә...
ЗӘЙНИЯР. Әнисә монда дип, бабай янына ничек бармыйм инде мин? Ул добрый.
ЛИМҮЗӘ. Әнисә киткәч, иркенләп йөр. Тик китсен ул, китсен.
ЗӘЙНИЯР. Һаман барып җитми әле миңа.
ЛИМҮЗӘ. Әнисәгә бала кирәкми. Нигә аңа бала? Әни дә дими ул аны, апа гына ,ди бит. Үзең шулай дисең бит. Әйтер дә. Ул бит укып кына йөри. Аңа бала түгел, бишле билгесе кадерлерәк. Күреп тор, ул бер көн дә ирсез тормаячак. Кияүгә чыккач, кеше баласы кемгә кирәк? Ирләр үз балаларын да үстерми.
ЗӘЙНИЯР. Минем бакчага таш атма!
ЛИМҮЗӘ. Баланы үзебезгә калдырабыз.
ЗӘЙНИЯР. Ник сиңа бирсен ул аны?
ЛИМҮЗӘ. Син хәйлә белән... Кунакка алырбыз, кызыма иптәш булыр. Бүләкләр алырбыз. Мин аны да яратырмын. Бала кирәк булса, башын күтәрмичә укып ятмас иде! Эш – уку гына түгел!
ЗӘЙНИЯР. Эшләргә дә, баласын карарга да өлгерә ул.
ЛИМҮЗӘ. Бабай карады бит аны, Әнисә түгел!
ЗӘЙНИЯР. Бик катлаулы бит бу...
ЛИМҮЗӘ. Бүредән курыксаң, урманга бармыйсың инде. Йә мин, йә ул!
ЗӘЙНИЯР. Булдыра алмыйм. Миңа оят...
ЛИМҮЗӘ. Каян табылган Хозыр Ильяс! Оят имеш! Себерелергә оят түгел, эшкә килеп терәлгәч... Миңа мондый ир кирәк түгел! (Китә башлый.)
ЗӘЙНИЯР. Лимүзә! Лимүзә, дим! Уйлап карармын. Дөрес әйтәсең, мин җебегән. Югыйсә егерме яшемдә өйләнер идемме? Лимүзә , мин сине... Мин яратам сине. Лимүзә!
ЛИМҮЗӘ. Сүзгә генә алданырга мин сабый түгел. Миңа эш кирәк.
ЗӘЙНИЯР . Уйлармын.
ЛИМҮЗӘ. Уйлыйсы юк. Йә тегеләй, йә болай. Ике урындыкта берьюлы утырып булмый.
3 күренеш.
Әнисә, Әзмәвер.